دوش از مسجد سویِ میخانه آمد پیرِ ما
چیست یارانِ طریقت بعد از این تدبیرِ ما؟
ما مریدان روی سویِ قبله چون آریم چون؟
روی سویِ خانهٔ خَمّار دارد پیرِ ما
در خراباتِ طریقت ما به هم منزل شویم
کاینچنین رفته است در عهدِ ازل تقدیرِ ما
عقل اگر داند که دل در بندِ زلفش چون خوش است
عاقلان دیوانه گردند از پیِ زنجیرِ ما
رویِ خوبت آیتی از لطف بر ما کشف کرد
زان زمان جز لطف و خوبی نیست در تفسیرِ ما
با دلِ سنگینت آیا هیچ درگیرد شبی
آهِ آتشناک و سوزِ سینهٔ شبگیرِ ما؟
تیرِ آهِ ما ز گردون بگذرد حافظ خموش
رحم کن بر جانِ خود پرهیز کن از تیرِ ما
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر از حافظ بیانگر حال و هوای عاشقانه و جذبههای دینی و دنیوی است. شاعر از پیر دوراندیش خود یاد میکند که از مسجد به میخانه آمده و از یاران طریقت میپرسد که بعد از این چه آیندهای در پیش داریم. او به مریدان اشاره میکند که در جستجوی حق، به سوی قبله میروند، اما دلشان به سوی میکشانده است. در ادامه، شاعر صحبت از نزول تقدیر در زندگی ایشان دارد و بیان میکند که عقل اگر بداند که دل چطور در بند زلف محبوب شاد است، خود را دیوانه خواهد کرد. او همچنین از روی محبوب و تزکیهای که در زندگی اش احساس میکند سخن میگوید و در پایان، آرزوی رحمت و بخشش خود را از تیرهای درد و اندوه میطلبد.
شاعر انگاری برای دوستاناش تعریف میکند که: دیشب، پیر ِ ما، از مسجد به میخانه آمد. ای یاران ِ طریقت، ای هم مسلکان ِ اهل ِ سلوک! بعد از این ما چه کاری باید بکنیم؟ نکتهئی که در این بیت هست این که شاعر از فعل ِ آمد استفاده کرده! نگفته پیر ِ ما سویِ میخانه رفت! گفته سویِ میخانه آمد. یعنی انگاری خود ِ شاعر در میخانه بوده و آنجا حضور داشته که دیده!
در ادامهیِ بیت ِ پیشین که دنبال ِ تدبیری میگشت، میگوید: ما مریدان که میبایست پیرو ِ پیر باشیم، چگونه رو به سویِ قبله بیاوریم و نماز بخوانیم، وقتی که پیر ِ ما روی به سویِ خانهیِ بادهفروش دارد؟
ما مریدان، با پیر ِ طریقت، در خرابات ِ طریقت، با هم در یکجا هم منزل میشویم. زیرا که در عهد ِ ازل، تقدیر ِ ما اینچنین رفتهاست. چارهئی نیست!
اگر عقل بداند که دل در بند ِ زلف ِ یار چه قدر خوش است، عاقلان، به دنبال ِ زنجیر ِ ما، مانند ِ دیوانه ها میگردند. عاقلان دیوانه گردند، اگر گشتن را به معنایِ شدن در نظر بگیریم، بهسادگی میتوان گفت: عاقلان از پی ِ زنجیر ِ ما دیوانه میشوند. زنجیر ِ ما در این معنا میتواند همان زلف ِ یار باشد که دل ِ ما در بند ِ آن است و حال ِ خوشی هم دارد.
۱. رویِ خوب ِ تو نشانهیی از خوبی و زیبایی را بر ما آشکار ساخت، ۲. رویِ خوب ِ تو، لطف و بخششی به ما کرد و تفسیر ِ آیتی را بر ما آشکار ساخت که پیش از آن نمیدانستیم، از آن زمان به بعد، در بیان ِ ما و شرح ِ ما جز لطف و خوبی نمیآید. چیزی جز لطف و خوبی و آیتی که رویِ خوب ِ تو بر ما کشف کرده را نمیتوانیم در تفسیر ِ آیات ِ قرآن بیان کنیم. به عبارتی دیگر، خوبی ِ رویِ تو، نشانهیی از لطف است. به همین سبب، از زمانی که رویِ تو را برهنه و آشکار دیدهایم، جز لطف و خوبی تفسیر ِ دیگری نمیتوانیم از آیات ِ خدا کنیم.
آیا آه ِ آتشین و سوز ِ نالهیِ سحرگاهی ِ ما در دل ِ سنگین ِ تو هیچ تاثیری دارد؟ آه و سوز ِ سینهیِ شبگیر را هم میتوان آه و سوزی دانست که هنگام ِ شبگیر و سحرگاه از سینهیِ شاعر بر میآید. و هم میتوان سینهیِ شاعر را به مرغی تشبیه کرد که هنگام ِ سحر، آه و نالههای حزین و سوزناک میکُنَد.
هشدار و تحذیری میدهد که از تیر ِ آه ِ ما حذر کن و بر جان ِ خودت رحم کن. چون که تیر ِ آه ِ ما بسیار نافذ است و حتا از فلک هم میگذرد. اما این هشدار را سرراست به یار نمیگوید. خطاب به خود میگوید که خاموش باش حافظ و تیر ِ آهی به سویِ فلک پرتاب نکن. اما در مصراع ِ دوم، پرهیز کن از تیر ِ ما به نظر میرسد مخاطباش یار باشد نه خود ِ حافظ ِ مصراع ِ اول!
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
خرقه رهن خانهٔ خمار دارد پیر ما
ای همه رندان مرید پیر ساغر گیر ما
همین شعر » بیت ۲
ما مریدان روی سوی قبله چون آریم چون
روی سوی خانه خمار دارد پیر ما
من به جز تقدیر تدبیری ندارم عشق را
این چنین رفته است گویی در ازل تقدیر ما
همین شعر » بیت ۳
در خراباتِ طریقت ما به هم منزل شویم
کاینچنین رفته است در عهدِ ازل تقدیرِ ما
خرقه رهن خانه ی خمّار دارد پیر ما
ای همه رندان مرید پیر ساغر گیر ما
گر شدیم از باده بدنام جهان تدبیر چیست
همچنین رفتست در عهد ازل تقدیر ما
سرو را باشد سماع از ناله ی دلسوز مرغ
[...]
ره، خرابات است و درد سالخورده، پیر ما
کس نمیداند به غیر از پیر ما، تدبیر ما
خاک را از خاصیت اکسیر اگر، زر میکند
ساقیا میده، که ما، خاکیم و می، اکسیر ما
ما که از دور ازل مستیم و عاشق، تا کنون
[...]
مایل عشق خرابات است عقل پیر ما
تا چه آرد بر سر ما پیر بیتدبیر ما
من به جز تقدیر تدبیری ندارم عشق را
این چنین رفته است گویی در ازل تقدیر ما
عشق را اکسیر گویند، وجهی ظاهرست
[...]
ما مرید راه عشقیم و جوانان پیر ما
التفات خاطر پیران بود تدبیر ما
زآب چشم ما کند زنجیر سازی باد آه
تا کشد سرو قدت را پای در زنجیر ما
«والضحی » باشد کنایت زان دوزخ «والشمس » نیز
[...]
حاجت دام و کمندی نیست در تسخیر ما
گردش چشمی بود بس حلقه زنجیر ما
ما خراب از آب شمشیر تغافل گشته ایم
می توان کردن به گرد دامنی تعمیر ما
از عیار نامه ما دردمندان آگهند
[...]
معرفی آهنگهایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۷۳ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 شما حاشیه بگذارید ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.