خلیل شفیعی در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۱:۱۸ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۲۵:
*شرح غزل ۲۲۵دیوان حافظ*📖
✿ *خلیل شفیعی*← *مدرس ادبیات*✿
این غزل از حافظ شیرازی یکی از نمونه‌های شعری زیبا و چندلایه در ادبیات فارسی است که در آن مضامین عرفانی، اجتماعی و حتی هنری با زبانی فاخر و دلنشین بیان شده‌اند. در ادامه به بررسی ابیات این غزل می‌پردازیم:
(✷✷✷✷
*بیت ۱*
ساقی حدیث سرو و گل و لاله می‌رود
وین بحث با ثلاثهٔ غساله می‌رود*توضیح*☜:: حافظ در این بیت به فضای مجلس بزم و شادی اشاره دارد که در آن از زیبایی‌های طبیعت، مانند سرو، گل و لاله صحبت *ثلاثهٔ غساله* به سه جام شراب یا سه جرعه اشاره دارد که برای تطهیر روح در عرفان به‌کار می‌رود. این بیت تلفیقی از توصیف طبیعت و اشارات عرفانی است.
(✷✷✷✷)
*بیت ۲*
می ده که نوعروس چمن حد حسن یافت
کار این زمان ز صنعت دلاله می‌رود*توضیح*☜:: حافظ بهاری را توصیف می‌کند که همچون نوعروسی در اوج زیبایی است. دلاله به معنای واسطه یا میانجی است که زیبایی را معرفی می‌کند. در اینجا به نقش طبیعت به‌عنوان واسطه‌ای برای نمایش جمال الهی اشاره دارد.
(✷✷✷✷)
*بیت ۳*
شکرشکن شوند همه طوطیان هند
زین قند پارسی که به بنگاله می‌رود*توضیح*☜:: این بیت به قدرت و زیبایی زبان فارسی اشاره دارد که حتی مردمان سرزمین‌های دور، مانند هند، از آن شگفت‌زده می‌شوند. حافظ به گسترش تأثیر فرهنگ و زبان فارسی در جهان اشاره می‌کند.
(✷✷✷✷)
*بیت ۴*
طی مکان ببین و زمان در سلوک شعر
کاین طفل یک‌شبه ره یک ساله می‌رود*توضیح*☜:: حافظ از قدرت شگفت‌انگیز شعر خود صحبت می‌کند که می‌تواند فاصله‌های زمانی و مکانی را درنوردد. او شعر را همچون طفلی می‌داند که به‌سرعت رشد معنوی کرده، مسیری طولانی را در زمانی کوتاه طی می‌کند.
(✷✷✷✷)
*بیت ۵*
آن چشم جادوانهٔ عابدفریب بین
کش کاروان سحر ز دنباله می‌رود*توضیح*☜: حافظ به زیبایی چشمی اشاره می‌کند که جادوگری و فریبندگی آن حتی عابدان را به دام می‌اندازد. در عرفان، چنین چشم‌هایی گاهی به نمادی از کشش معنوی یا جمال الهی تعبیر می‌شوند.
(✷✷✷✷)
*بیت ۶*
از ره مرو به عشوهٔ دنیا که این عجوز
مکاره می‌نشیند و محتاله می‌رود*توضیح*☜:: دنیا در این بیت به زنی پیر و نیرنگ‌باز تشبیه شده که انسان‌ها را با فریب و نیرنگ به خود جذب می‌کند. حافظ در اینجا به زهد و ترک دنیا اشاره دارد.
(✷✷✷✷)
*بیت ۷*
باد بهار می‌وزد از گلستان شاه
وز ژاله باده در قدح لاله می‌رود*توضیح*☜:حافظ به بهار و جوانه زدن طبیعت اشاره می‌کند که به‌نوعی نشانه‌ای از زندگی تازه و نعمت الهی است. همچنین ارتباطی میان شاه و بهار برقرار می‌کند و فضای شعری را با جلوه‌های طبیعت آذین می‌بخشد.
✷✷)(✷✷
*بیت ۸*
حافظ ز شوق مجلس سلطان غیاث دین
غافل مشو که کار تو از ناله می‌رود*توضیح*☜: در این بیت، حافظ به شوق حضور در مجلس شاه غیاث‌الدین اشاره می‌کند و تأکید می‌کند که این اشتیاق باید با دعا و ناله (که در عرفان نمادی از خلوص است) همراه باشد.
✿ *نتیجه‌گیری:*✿
این غزل تلفیقی از مضامین عاشقانه، عرفانی و اجتماعی است که در آن، حافظ از طبیعت، زبان فارسی، قدرت شعر و هشدارهای معنوی بهره می‌برد. زبان غنی و تصاویر بدیع، این غزل را به یکی از آثار برجسته حافظ تبدیل کرده است.
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۱:۱۸ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۵۶۰:
عنان سرکشی نفس را به راه هوس
بگیر و فکر مکن اژدها نمی‌گیری
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۱:۱۶ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۵۶۲:
دیگر کلیم چیزی بهر سپر نداری...
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۱:۱۴ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۵۶۳:
که امشب بهر زلفت دیده‌ام خواب پریشانی...!
جلال ارغوانی در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۱:۱۰ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۶۲۰:
خرم کسی که گفته سعدی کند زبر
زیرا که زیر وبرش راچون شکر کنی
جلال ارغوانی در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۱:۰۵ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۶۱۹:
زگفته تو سعدی به مردگان گویند
که عیش وجان به تن ناتوان بگردانی
جلال ارغوانی در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۱:۰۳ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۶۱۸:
سعدیا کاش سکندر به جهان بود به عهدت
قطره ای زآب حیاتت به دهانش بچکانی
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۵۹ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۷۳:
ز شعله شکوه مکن گر غم کباب نخورد...
جلال ارغوانی در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۵۷ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۶۱۷:
سخن است مست سعدی هنر است نزدسعدی
چو سخن بگفت سعدی نکند کسی بیانی
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۵۵ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۷۳:
نه رحم کرد که خون دل خراب نخورد
غرور او ز سفال شکسته آب نخورد
وای...!
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۴۹ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۶۶:
یکزبانم من و نمی گویم
سخنی را که پشت و رو دارد
جلال ارغوانی در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۴۸ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۶۱۶:
زبان وگفته سعدی کس دگر نمی گوید
بیان دوست ببین در کلام انسانی
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۴۸ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۵۵:
منت کش از حمایت کس نیست عجز ما
تا نقش سینه هست که ما را سپر شود
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۴۷ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۵۵:
زنجیر زلف او دل دیوانه را شناخت...
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۴۵ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۷۰ - در مدح شاه‌جهان:
کرده‌ست تیغت از سر خصم ابتدای فتح
اینست ابتدا چه بود انتهای فتح!
جلال ارغوانی در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۴۴ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۶۱۵:
گرفت گفته سعدی جهان وعقبی را
که ساده وخوب است کلام رحمانی
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۴۲ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۸۰:
شکر چشم تو کند محتسب شهر کزو
هر کجا میکده‌ای هست خراب افتاده‌ست!
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۴۲ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۸۰:
ما ز آغاز و ز انجام جهان بی‌خبریم
اول و آخر این کهنه کتاب افتاده‌ست...!
عجب بیتی...
خلیل شفیعی در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۳۶ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۲۵:
✷✷)(✷✷
*حافظ ز شوقِ مجلس سلطان غیاثِ دین / غافل مشو که کارِ تو از ناله می‌رود*
این بیت به شوق حضور در مجلس سلطان غیاث‌الدین اشاره دارد و بیانگر اهمیت دعا و ناله ی عاشقانه در برآورده شدن حاجات است. پیام اصلی بیت بر بهره‌گیری از فرصت‌های معنوی و توجه به نیایش خالصانه تاکید دارد.
*توضیح بیشتر*:
این بیت از دیوان حافظ حاوی مضامین عرفانی، عاشقانه، و معنوی است که درون‌مایه‌های عمیقی دارد:
*1.* *شوق مجلس سلطان غیاث‌الدین*:
منظور از "*سلطان غیاث‌الدین*" می‌تواند نمادی از حضور در محضر الهی یا معنوی باشد. در ادبیات عرفانی، سلطان گاه به خداوند یا حقیقت مطلق اشاره دارد. بنابراین، "مجلس سلطان غیاث‌الدین" به محیطی سرشار از نور، رحمت و حضور الهی تعبیر می‌شود. این بیت به انسان یادآوری می‌کند که با شوق و اشتیاق به‌سوی چنین مجالسی گام بردارد.
*2.* *غفلت و ناله*:
"*غافل مشو*" هشدار شاعر به انسان است که از فرصت نیایش و دعا غافل نشود. در ادامه، حافظ می‌گوید که کار تو از ناله می‌رود، یعنی تلاش معنوی و ناله‌های عاشقانه‌ی تو راه‌گشا هستند. در عرفان اسلامی، ناله و آه کشیدن نماد اتصال عاشقانه به خداوند است.
*3.* *پیوند میان عشق و عبادت*:
در این بیت، حافظ میان عشق و عبادت رابطه‌ای نزدیک برقرار می‌کند. او شوق حضور در مجلس سلطان (که ممکن است اشاره به عشق الهی یا مجلس عرفانی باشد) را عامل نجات و رهایی می‌داند. ناله نیز نه نشانه ضعف، بلکه نماد عشق و طلب حقیقی است.*4.* *روح تعلیمی بیت*:
پیام کلی این بیت تأکید بر توجه به معنویت و پرهیز از غفلت در زندگی روزمره است. از نظر حافظ، انسان برای رسیدن به سعادت و رشد معنوی باید عاشقانه دعا کند و ناله‌اش را از روی صدق به درگاه حق برساند.این بیت همچون بسیاری از اشعار حافظ، چندلایه است و هر کس می‌تواند بر اساس دیدگاه و تجربه‌ی خود برداشت متفاوتی داشته باشد.
سفید در ۸ ماه قبل، جمعه ۱۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۱:۱۹ دربارهٔ کلیم » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۵۶۰: