گنجور

حاشیه‌ها

شعیب حازم در ‫۶ ساعت قبل، ساعت ۰۱:۵۸ دربارهٔ بیدل دهلوی » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۵۸۶:

سلام و درود دوست !که خط مرا می خوانی . برداشت من از بیت اول. 

«حُقّه» در فارسی دو معنا دارد: یکی فریب و نیرنگ، و دیگری جعبه یا صندوقچه.
در شعر، معمولاً دهان را به «حقّه» تشبیه کرده‌اند؛ جایی که سخن از آن بیرون می‌آید.

ز حُقّهٔ دهانش هر گه سخن برآید
آب از عقیق ریزد، دُرّ از عدن برآید.

اگر «حُقّه» را به معنای فریب بگیریم، بیت معنای درستی پیدا نمی‌کند، چون فریب با دُرّ و عقیق، که نشانهٔ پاکی و ارزش‌اند، هم‌خوانی ندارد.
اما اگر آن را جعبه یا خزانه بدانیم، دهان در این‌جا چون گنجینه‌ای‌ست پُر از سخنان نغز و اندیشه‌های زیبا.

با این حال، بیدل در نگاه خود یک گام فراتر می‌رود.
او وقتی از «حقّهٔ دهان» سخن می‌گوید، تنها به ظاهر دهان اشاره ندارد، بلکه به درون آن — به حلق و حنجره، به سرچشمهٔ صدا — نظر دارد.

محمدعلی نجفی در ‫۶ ساعت قبل، ساعت ۰۱:۳۹ دربارهٔ وفایی شوشتری » دیوان اشعار » مدایح و مراثی » شمارهٔ ۱ - در مدح خواجه کاینات محمدبن عبدالله صلوات الله و سلامه علیه:

به به. چه زیبا.

امشب این را خواندم و حالم خوش شد

صلوات خدا بر حضرت محمد و آل محمد.

امسال(۱۴۴۷هجری قمری) دقیقا پانزدهمین قرن ولادت پیامبر اکرم است.

محمد الماسی در ‫۷ ساعت قبل، ساعت ۰۰:۵۱ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۲۲:

از زبان خدا به بنده 

اشاره دارد به یکی بودن قطره روحمان به دریای بی انتهای خداوند که به خواست خدا جدا افتاده ایم (صید ، شکار ، گوی ، بوسه ای که از صنمی ربوده شده و حالا خدا باز میخواهدش )

گوش کشان : اشاره به طرد شدن انسان از بهشت وشیطنت های او

گوی منی و ... : اشاره به تقدیر و احاطه خدا به زمان و سرنوشت دارد ؛ مانند فیلم نامه نویسی که علاوه بر ما خودش هم بازیگر آن فیلم است و میگوید حالا در انتهای این حرف هایم ، همه چیز را میدانم و هر کاری که میکنی ، از قبل میدانستم و خودم این تقدیر را برایت نوشته ام.

شهرزاد در ‫دیروز یکشنبه، ساعت ۲۲:۵۱ دربارهٔ نظامی » خمسه » خسرو و شیرین » بخش ۱۲ - سخنی چند در عشق:

این ابیات از جمله زیباترین و تاثیرگذارترین ابیات شعر فارسی برای من هستند. نظامی عشق را از دوگانه کلیشه‌ای عشق زمینی/آسمانی فراتر می‌برد و آن را به عنوان یک عامل محرک قوی که جهان را تغییر می‌دهد، معرفی می‌کند. البته با دید من امروزی، در جهانی که حاصل بر هم کنش انرژی‌های مختلف است، عشقی وجود ندارد، بلکه عشق مفهومیست بسیار انسانی و زاده پیچیدگی‌های ذهن و ذات انسان.

نظامی چه زیبا بیان میکند که، حتی اگر به گربه‌ای عشق بورزی و از او نگهداری کنی، بهتر از این است که در خودت غرق و شیفته‌ی خودت باشی. عشق در همه انواعش، حتی همان «عشق زمینی» (که معلم‌های ادبیات و دیگر تحلیل‌کنندگان شعر فارسی همیشه به دید تحقیر نگاهش می‌کنند، شاید چون عشق زمینی را با میل جنسی یکی می‌دانند)، احساسی است که شخص را از سطح خود فراتر می‌برد و با دنیای جدیدی آشنا می‌کند، و از این رو تجربه‌ای است که بر شعور و فروتنی انسان می‌افزاید. این عشق، همان درک کردن، پذیرفتن و دوست داشتن عمیق چیزهاست، آنطور که هستند، نه طوری که باید باشند. این عشق است که در بین گبر و آتش‌پرست و ترسا و مسلمان پیدا می‌شود، چرا که آنها با وجود تفاوت ظاهری، همه ذاتا انسانند و نیازمند و خلق کننده‌ی عشق. این عشق است که نظامی را واداشته تا خسرو و شیرین را بنویسد (خود او ذکر میکند که شیرین یادآور آفاق، همسرش، بوده است) و «ز عشق آفاق را پر دود کند»، طوری که هنوز بعد از قرن‌ها مردم کتاب او را می‌خوانند و تحت تاثیر قرار میگیرند. این عشق است که نظامی را جاودانه کرده است.

مرا کز عشق به ناید شعاری

مبادا تا زیم جز عشق کاری

او حتی به عنوان کسی که عشق ورزیده و با مرگ معشوقش، زهر و درد ناشی از عشق را هم چشیده است، باز عنوان میکند که تا زنده است، جز عشق پیشه‌ای ندارد، و این بی‌نهایت زیباست.

برمک در ‫دیروز یکشنبه، ساعت ۲۲:۳۲ دربارهٔ فرخی سیستانی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۲۰ - در صفت شراب خوردن سلطان محمدبن محمود غزنوی:

 

 

خرمی و شادی از می بود

خرمی و شادی را داد داد

ماه درخشنده سبو پیش برد

سرو خرامنده بپای ایستاد

شادی و می خوردن شه را سزد

شاد خور ای شه که میت نوش باد

از تو به می خوردن یابند زر

وز تو به هشیاری یابند داد

مردم گیتی همگی خرمند

زان دل بخشنده وزان دست راد

شیر دلی و پسر شیر دل

خسروی و خسرو خسرو نژاد

چون تو که باشد بجهان اندرون

همچو تو فرخنده زمادر نزاد

سیر نگردد همی از تو دو چشم

شاه ندیدیم بدینسان نهاد

تا تو بشاهی بنشستی شها

خرمی از تو بجهان ایستاد

شاد زیادی زتن و جان خویش

وانکه بتو شاد، بشادی زیاد

 

 

سیدمحمد جهانشاهی در ‫دیروز یکشنبه، ساعت ۲۲:۱۱ دربارهٔ عطار » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۴۴:

عطار » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۴۴
                 
شکنِ زلفِ چو زنّارِ بتَم ، پیدا شد
پیرِ ما ، خرقهٔ خود چاک زد و ترسا شد

عقل از طرّهٔ او ، نعره‌زنان مجنون گشت
روح از حلقهٔ او ، رقص‌کنان رسوا شد

تا که آن شمعِ جهان ، پرده برافکند از روی
بس دل و جان ، که چو پروانهٔ ناپروا شد

هر که امروز ، معایینه ، رخِ یار ندید
طفلِ راه است ، اگر منتظرِ فردا شد

همه سرسبزیِ سُودایِ رخَش می‌خواهم
که همه عمرِ من ، اندر سَرِ این سودا شد

ساقیا ، جامِ میِ عشق ، پیاپی دَردِه
که دلم ، از میِ عشقِ تو ، سرِ غوغا شد

نه ، چه حاجت به شرابِ تو ، که خود جان ، ز الست
مست آمد به وجود از عدم و شیدا شد

عاشقا ، هستیِ خود ، در رهِ معشوق ، بباز
زانکه با هستیِ خود ، می‌نتوان آنجا شد

رویِ صحرا ، چو همه پرتوِ خورشید گرفت
کِی تواند نفسی ، سایه بدان صحرا شد

قطره‌ای بیش نه‌ای ، چند ز خویش اندیشی؟
قطره‌ای چِبوَد ، اگر گم شد و گر پیدا شد

بود و نابودِ تو ، یک قطرهٔ آب است همی
که ز دریا به کنار آمد و با دریا شد

هرچه غیر است ز توحید ، به کل میل کِشَم
زانکه چشم و دلِ عطّار ، به کل بینا شد

علی در ‫دیروز یکشنبه، ساعت ۱۹:۳۷ دربارهٔ فیض کاشانی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۸۸۷:

با سلام و عرض ادب به بزرگواران ،چقدر شعر زیبا و نغزی است و چقدر عمیق و هدایت کننده ، بنظر می رسد در مصرع اول بیت اول بجای دل چه بستم ...

دل چو بستم ... باشد. 

عبدالرضا فارسی در ‫دیروز یکشنبه، ساعت ۱۷:۲۲ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۱۲ - وفات یافتن قیصر روم و رزم کسری:

چوسالت شد ای پیر برشست و یک ...

اینجا حکیم توس اشاره به سن خدا دارد که شصت و یک سال دارد...

عبدالرضا فارسی در ‫دیروز یکشنبه، ساعت ۱۷:۱۸ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۱۲ - وفات یافتن قیصر روم و رزم کسری:

سپاهی بدو داد تا باژ روم ستاند سپارد به آباد بوم

آباد بوم منظور ایران است

عبدالرضا فارسی در ‫دیروز یکشنبه، ساعت ۱۷:۰۱ دربارهٔ فردوسی » شاهنامه » پادشاهی کسری نوشین روان چهل و هشت سال بود » بخش ۱۲ - وفات یافتن قیصر روم و رزم کسری:

بروهم کنون ساروان را بخواه ...

همچنان بُختی شتری قوی و سرخ موی.

بردیا بلند در ‫دیروز یکشنبه، ساعت ۱۵:۴۵ دربارهٔ شاه نعمت‌الله ولی » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۱۵۹:

گویا مصراع یکم ابیات سوم و پنجم بر خلاف باقی شعر بر وزن «مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن» سروده شده اند. می‌توان در جایگزین آنها چنین گفت:

چون ساغرِ در گردش مستانه بگردیم

جز میل به میخواری داریم نداریم

...

یاریم ز جان و دل با سید مستان

با یار دگر یاری داریم نداریم

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫دیروز یکشنبه، ساعت ۱۳:۳۵ دربارهٔ خاقانی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۱۱:

«راوَق» عربی شده واژۀ پهلوی «راوَک» râvak است؛ به معنی «پالونه» یا «صافی» شراب (لغتنامه دهخدا).

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫دیروز یکشنبه، ساعت ۱۲:۴۹ دربارهٔ خاقانی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۱۰:

به استناد نسخه عبدالرسولی، در مصرع دوم بیت 11 «دانم» (به جای «رانم») درست است.

کل بیت 11 تنها با چنین تغییری، مفهوم روشنی خواهد داشت.:

در کف سامری گاوِ زر (=جام بادهٔ زرین) بگذار و در کف من آب خضر، که در آن آتش موسی را ببینم.

۱
۲
۳
۵۶۲۸