... خود نگفتم قطره ای زین بحر من

وصف دریا را که داند ای رفیق

آنکه در دریا بود جانش غریق

جان تو چون بی خبر ز اسرار ماست ...

... گو بجوشد بحرم از سودای عشق

جمله جوش و کف بود دریای عشق

چون به میدان بر سر دست پدر ...

... ای به رحمت ساقی مستسقیان

ای همه دریا تو و هستی نمی

وی ز نایت عالم و آدم دمی ...

... کای سوی بحر وجود آورده آب

بین در این دریا جهان را یک حباب

بهر من آب روان نایاب نیست ...

... یاد چشم دلبر رعنا کنی

جمله عالم را ز خون دریا کنی

هر که او چون من شود مجنون دل ...

... تا که بکشم پرده ز اسرار کهن

دل به دریا خوش نهنگ آسا زنم

دم ز سر عشق بی پروا زنم ...

... شیر قدرت گله را انداخت پیش

چونکه در دریا نهیب آرد نهنگ

کی بود دعموص را جای درنگ ...

... قصد شیر حق نه قتل و غارت است

زآنکه او دریای لطف و رحمت است

ورنه گر اندک نهیبی وی کند ...

... پاس اکرام وفا را آن جناب

تشنه لب برگشت از دریای آب

گر تو را دل جانب اهل وفاست ...

... چون رسد سالک در اقلیم فنا

جانش گردد غرق دریای لقا

در وجود حق وجودش گم شود

قطره در دریا فتد قلزم شود

لاجرم در عالم صورت دگر ...

و بیان آنکه چون طالب سالک در تمکین شیخ کامل آمد باید در تحت ارادة او آید و اختیار و اراده و دانش خود را مضمحل نماید چنانکه میت در تحت تصرف غسال و معنی موت ارادی این است و آنچه در مقام تکمیل از آن شیخ ربانی به ظهور رسد باید سالک به قوة ارادت و سلوک متحمل شود تا به مقام فنای فی الشیخ فایض گردد بعون ﷲ تعالی این لطیفه را دریاب که چون خضر علیه السلام کشتی را سوراخ کرد نسبت اراده را به خویش داد و فرمود فاردت ان اعیبها و در قتل غلام فرمود فاردنا یعنی به ارادة خود و حضرت علام الغیوب او را یقتل رسانیدم و سر اشتراک اراده و چون تعمیرآن دیوار شکسته نمود فاردا ربک گفت و نسبت اراده را بدون شرکت به حضرت واجب الوجود داد تحقیق مراتب مذکوره را مستمع و آماده باش فافهم

جستجو کردن موسی ع حضرت خضرع را ...

... یوشع و موسی و خضر ذوفنون

شد چو کشتی سوی دریا ره سپر

خضر پنهان ز اهل کشتی با تبر ...

... شد چه سوی نقطه راجع خط ما

سر به دریا هشت جوی و شط ما

در مقام نقطه غالی کی بود ...

... از برای عشق این خونها شده

روی دشت از موج خون دریا شده

عاشقان را آنقدر جوش دل است ...

... جوش دل ها زهره ها را پاره کرد

جوش دریا را که بتوان چاره کرد

خاصه این دریا که بحر وحدت است

ماهی و موجش جلال و سطوت است

وآن نهنگانش همه دریا دلند

باطنا دریا به ظاهر ساحلند

هین مثال بحر را بر کف مزن

تو چه دانی سر دریا کف مزن

بحر چبود پیش بحر جان ما ...

... نیم جوشی بحر گوهر زای عشق

گر کند عالم شود دریای عشق

گر نهنگش برگشاید پر و چنگ ...

... کی تو را بود آگهی اندر نخست

دیده بودی تو ز دریا شور و شر

قعر دریا را ندیدی پر گهر

نقص می دیدی تو اندر بدو حال ...

... هرچه برداری شود آبش قوی

تا که حق با ماست این دریا پر است

تا به روی آب این یم را در است

جان سامع گرچه دریا خور بود

هرچه نوشد باز این یم پر بود ...

... نک بجا بگذار ظلم اهل کین

گو سخن از عدل آن دریای دین

ذوالفقار عدل را کو در نبرد ...

... روی حرفم نیست با هر غافلی

بل بود با عارف دریا دلی

رند قلاشی خراباتی فنی ...

... هیچ غیر از حق به جای خود نماند

تشنه جام لقاء دریای جود

نهر هستی اصل سرچشمه وجود ...

... تاخت از آوردگه سوی فرات

از فراتم قصد دریای لقاست

اصطلاح ما از این مردم سواست ...

... نیک بهر فهم معنی دار دل

قصد ما دریاب باری ز اصطلاح

راند اندر آب آن شه ذوالجناح ...

... خویش می داند صفی کاین ساحل است

تو درآ از خوف کو دریا دل است

تا تو در راهی صفی ره دان بود ...

... با صفی تا همرهی خوش دار دل

خواه ساحل خواه دریا العجل

وینکه گفتی می زنم در خواب حرف ...

... زین سپس نبود ز هستی بهره ام

آب شد ز آشوب دریا زهره ام

هین چه گویی گوش دیوانه کر است ...

... کم کن این افسانه های واژگون

کاین زمانم غرق دریای جنون

نه جنونی که شود کم یا فزون ...

... از لباس آدمی شد برهنه

زد به دریای هویت یک تنه

آتشی از نار غیرت برفروخت ...

... نیست چون موصوف وصفش گو تو چیست

قطره چون افتاد در دریا گم است

وصف او خود عین وصف قلزم است ...

و إذ نجینٰاکم من آل فرعون یسومونکم سوء العذٰاب یذبحون أبنٰاءکم و یستحیون نسٰاءکم و فی ذٰلکم بلاٰء من ربکم عظیم ۴۹ و إذ فرقنٰا بکم البحر فأنجینٰاکم و أغرقنٰا آل فرعون و أنتم تنظرون ۵۰

و چون نجات دادیم شما را از آل فرعون که عذاب می کردند شما را بدی عذاب می کشند پسران شما را و زنده می کنند زنان شما را و در این شما راست محنتی از پروردگار شما بزرگ ۴۹ و هنگامی که شکافتیم برای شما دریا را پس رهانیدیم شما را و غرق کردیم آل فرعون را و شما نگاه می کردید ۵۰

و چون نجات دادیم شما را از آل فرعون که عذاب می کردند شما را بدی عذاب می کشند پسران شما را و زنده می کنند زنان شما را و در این شما راست محنتی از پروردگار شما بزرگ ۴۹ و هنگامی که شکافتیم برای شما دریا را پس رهانیدیم شما را و غرق کردیم آل فرعون را و شما نگاه می کردید ۵۰

یاد آن وقتی کنید از واقعات ...

... دام افکندند صیادان به زیر

آنکه عاقل بد ره دریا گرفت

نیم عاقل اندر آن سکنا گرفت ...

رفتم از خود محو آن سیما شدم

رفته رفته غرقۀ دریا شدم

بیخبر ماندم ز دل وز حال او ...

... ذره ای زآن کی توان بر ذره تافت

همچنین آبی کز او دریا گرفت

کی به ظرف قطره هرگز جا گرفت

جز که راه او به دریا وا شود

قطرگی بگذارد و دریا شود

وجه اول بر مذاق عام و خاص ...

... آمدند اندر ظهور اشیاء همه

قطرة تو چیست زآن دریا همه

پیش موجی لاشی و دلخون شوی

پیش دریا آفرین تا چون شوی

گر ز توحیدت خبر بود ای دبنگ ...

... یا که شمع حق ز پف گردد خموش

یافتد دریا ز سحر او ز جوش

پف به شمعی کرد کش حق برفروخت ...

... هم به تسخیر زنان در شیشه جن

چون به موج آرد خدا دریای من

خود شود از نطق من گویای من ...