نشنیدهام که ماهی، بر سر نَهَد کُلاهی
یا سرو با جوانان، هرگز رَوَد به راهی
سروِ بلندِ بُستان، با این همه لطافت
هر روزش از گریبان، سر بَرنَکرد ماهی
گر من سخن نگویم، در حسنِ اعتدالت
بالات خود بگوید، زین راستتر گواهی
روزی چو پادشاهان، خواهم که برنشینی
تا بشنوی ز هر سو، فریادِ دادخواهی
با لشکرت چه حاجت، رفتن به جنگِ دشمن؟
تو خود به چشم و ابرو، بر هم زنی سپاهی
خیلی نیازمندان، بر راهت ایستاده
گر میکنی به رحمت، در کُشتگان نگاهی
ایمن مَشو که رویات، آیینهایست روشن
تا کی چُنین بماند، وز هر کناره آهی
گویی چه جرم دیدی، تا دشمنم گرفتی؟
خود را نمیشناسم، جز دوستی گناهی
ای ماهِ سرو قامت، شکرانهٔ سلامت
از حالِ زیردستان، میپرس گاه گاهی
شیری در این قَضیَّت، کهتر شده ز موری
کوهی در این ترازو، کمتر شده ز کاهی
ترسم چو بازگردی از دست رفته باشم
وز رُستَنی نبینی، بر گورِ من گیاهی
سعدی به هر چه آید، گردن بنه که شاید
پیشِ که داد خواهی، از دستِ پادشاهی؟
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این شعر، شاعر به توصیف زیباییهای طبیعت و انسانها میپردازد و مضامینی چون عدالت، رحم و توجه به نیازمندان را مطرح میکند. او از زیباییهای سرو و ماهی سخن میگوید و آنها را نماد لطافت و نیکویی میداند. شاعر آرزو دارد که روزی در موضع پادشاهی قرار گیرد تا صدای مظلومان را بشنود. او تأکید میکند که نیازی به جنگ و لشکرکشی نیست و با نگاهی مهربان میتوان به مشکلات دیگران رسیدگی کرد. همچنین، اشارهای به بیثباتی دنیاست و میگوید که ممکن است در آینده دیگر وجود نداشته باشد. در نهایت، سعدی به پذیرش هر آنچه به او میآید اشاره میکند و از چالشهای پادشاهی و عدالت در جامعه سخن میگوید.
هوش مصنوعی: این بیت به این مفهوم اشاره دارد که چیزی غیرطبیعی و دور از انتظار است. ماهی به طور طبیعی بر روی زمین یا در جاهایی که مخصوص او نیست، نمیتواند کلاهی بگذارد، یا درخت سرو که نماد زیبایی و استواری است، هرگز با جوانان در مسیرهای ناپایدار و نامناسب نمیگردد. به عبارتی، هر چیز در جای خود معنا و درستی دارد و نباید از آنچه که برایش مقدر شده، خارج شود.
هوش مصنوعی: سرو بلند و زیبا در باغ، با این همه لطافت و ظرافت، هر روز از درون خود نوری نمیافشاند.
هوش مصنوعی: اگر من چیزی نگویم، در زیبایی اعتدالت خود، دیگران خواهند گفت و این بهترین گواهی است.
هوش مصنوعی: روزی به مانند پادشاهان، آرزو دارم که بر تخت سرفراز بنشینم تا از هر گوشه بشنوم که مردم برای حق و عدالت فریاد میزنند.
هوش مصنوعی: با داشتن زیبایی و جذبهات، نیازی به لشکر برای جنگیدن با دشمنان نیست. با یک نگاه و ابرویت میتوانی لشکری بزرگ را به حرکت درآوری.
هوش مصنوعی: بسیاری از نیازمندان در طول مسیر تو ایستادهاند. اگر به آنها رحم کنی و نگاهی به کشتهشدگان بیندازی، میتوانی به آنها کمک کنی.
هوش مصنوعی: بیخیال نباش که چهرهات مانند آیینهای پرتابکننده نور است، اما نگران باش که این حالت چه زمانی دوام خواهد داشت و از هر گوشهای صدای آهی به گوش میرسد.
هوش مصنوعی: چرا به من ستم میکنی و با من دشمنی میکنی؟ من هیچ کار بدی نکردهام و تنها چیزی که دارم، دوستی است.
هوش مصنوعی: ای ماه زیبا و بلندقد، هر از گاهی حال زیردستانت را بپرس و شکرگزار سلامتیات باش.
هوش مصنوعی: در این شرایط، قدرت و بزرگی یک شیر به اندازهای کم شده که مانند یک مور نسبت به کوهی در ترازوی مقایسه قرار گرفته است و این نشاندهندهی کاهش اهمیت و جایگاه اوست.
هوش مصنوعی: میترسم زمانی که به سوی من برگردی، دیگر نتوانم برگردم و از من هیچ نشانی نمانده باشد، به طوری که حتی روی قبرم نیز گیاهی دیده نشود.
هوش مصنوعی: سعدی میفرماید به هر چیزی که به تو میرسد، تسلیم شو و آن را بپذیر؛ زیرا چه بسا زمانی به درگاه یکی از بزرگانی بروی و از او کمک یا نیکی بخواهی؛ بنابراین بهتر است با توجه به جوی که داری، خود را آماده و راضی نگهداری.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
ربی و ربکالله ای ماه تو چه ماهی
کافزون شوی ولیکن هرگز چنو نکاهی
مه نیستی که مهری زیرا که هست مه را
گاه از برونش زردی گاه از درون سیاهی
با مایهٔ جمالت ناید ز مهر شمعی
[...]
ای آفتاب خوبان وی آیت الهی
حسن تو را مسخر از ماه تا به ماهی
گر ماه را ز رویت بودی مدد نگشتی
وقت خسوف ظاهر بر روی مه سیاهی
نی خوبی شما را هرگز بود نهایت
[...]
خضر سفید شیبت چو دم زد از سیاهی
عین الحیات عالم سر زد ز حوض ماهی
برخاست رای هندو از ملک شام بنشست
سلطان نیمروزی در چین پادشاهی
آن شوخ دی براهی میرفت همچو شاهی
در پیش و پس ز جانها با او روان سپاهی
میداد داد خوبی می کرد نیز بیداد
از هر طرف برآمد فریاد داد خواهی
تا لاله داغ بر دله هم گل فتاده در گل
[...]
هر نازنین که بینم جولان کنان به راهی
آهی ز دل برآرم بر یاد کج کلاهی
چون آن دو هفته مه را همچون مه دو هفته
هر هفته دید نتوان قانع شدم به ماهی
تسکین چگونه یابد شوقم که در گذرها
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۳۴ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.