برگ بی برگی در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۴:۲۷ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۳:
می‌دمد صبح و کِلِّه بست سحاب
الصَبوح الصَبوح یا اصحاب
"می دَمد صبح" ضمنِ اینکه معنایِ طلوعِ خورشید و برآمدنِ صبح را می رساند اشاره دارد به دَم و نسیمِ صبحگاهی یا بعبارتی نفخهٔ ایزدی که حافظ آنرا مستمر و پیوسته می داند، یعنی لحظه ای از دمیدن باز نمی ماند. کِلَّه بستنِ ابر در اینجا نقشی منفی ست که ابر بر رویِ ابر قرار می گیرد و با خیمه زدنِ تدریجی بر بالای سرِ انسان او را از تابشِ نور، گرما و انرژیِ خورشید محروم می کند، الصَبوح یعنی شرابِ صبحگاهی و حافظ با تکرارِ دوباره اش بر اهمیتِ شرابی که باید در صبحگاهِ زندگی یا اوانِ دورهٔ جوانی نوشید تأکید می کند و تنها راهِ برطرف شدنِ ابرهایِ تاریکِ ذهن را صبوحی می داند، پس حافظ که فعلِ گذشتهٔ "بست" را بکار می برد خطاب به اصحاب و یاران یا همهٔ انسانها که در اوانِ کودکی آسمانِ درونشان صاف و بدونِ ابر است یادآوری می کند که این ابرِ ذهن پیش از این نبوده و اکنون بنا بر ضرورتِ بقا و هم زیستیِ انسان( که ذاتش از عالمِ جان و معناست) با این جهانِ ماده تشکیل شده است که موقتی می باشد و با نوشیدنِ مِیِ آگاهی و خردِ صبحگاهی و در اوانِ نوجوانی می تواند برطرف شود و بارِ دیگر خورشیدِ آسمانِ صاف و بدونِ ابرِ درون طلوع کرده و صبحِ دولتِ همهٔ یاران بدمد.
می‌چکد ژاله بر رخِ لاله
المُدام المُدام یا احباب
از دیرباز لاله نمادِ عشق بوده است در اینجا نیز حافظ به همان ژاله یا شبنمی اشاره می کند که پیوسته بر رُخِ لاله می چکد تا طراوتِ جاودانه‌ی عشق را به اصحاب یادآوری کند، و با تکرارِ واژهٔ "المُدام" تأکید می کند که همهٔ احباب و عاشقان باید تا برطرف شدنِ کاملِ سحاب بصورتِ مُدام و بدونِ وقفه به کارِ باده نوشی بپردازند. در حقیقت شبنمی که پیوسته بر رُخِ لاله می نشیند تصویری ست که بدونِ گفتار و سخن ضرورتِ عاشقی و باده نوشیِ احباب را بیان می کند.
می وزد از چمن نسیمِ بهشت
هان بنوشید دَم به دَم مِیِ ناب
چمن کنایه از این جهان است و حافظ به سرچشمه‌ی شراب (نفخهٔ ایزدی) می‌پردازد که همچون نسیمی پیوسته از بهشت(عالمِ جان) بر این جهان می وزد و چنانچه انسان لاله و شبنمی که بر رُخش می نشیند را درنظر داشته باشد صدایِ جزء جزءِ آثارِ حیات در این چمن را می شنود که با ندایِ بیدار باشِ "هان" او را به نوشیدنِ دَم به دَمِ مِیِ ناب دعوت می کنند. یعنی انسان به ذات و از طریقِ جلوه هایِ چمن و نسیمِ بیداری و صبحی که بر او می وزد می تواند به ضرورتِ عاشقی و باده نوشی در این جهان پِی ببرد.
تخت زمرد زده است گُل به چمن
راحِ چون لعلِ آتشین دریاب
تختِ زمرد همان تختِ پادشاهی ست که آنرا با الماس و زمرد و دیگر جواهراتِ سلطنتی تزئین می کردند، گُل استعاره از هُشیاری و عصاره‌ی آفرینش یعنی انسان است و حافظ دلیلِ دیگری برای نوشیدنِ مِی آورده و ادامه می دهد ببینید که گُل یا انسان چگونه تختِ پادشاهیِ خود را در چمنِ این جهان گسترده و با برتری و احاطه بر همهٔ باشندگان پادشاهِ این جهان شده است، پس عقل که این برتری را برای او رقم زده است نیز ندای باده نوشی سر می دهد که راح یا شرابِ همچون لعل را دریاب که آتشین است، یعنی شرابی که سرانجامش شعله ور شدنِ آتشِ عشق و رسیدن به لعلِ لبِ معشوق خواهد بود.
درِ میخانه بسته اند دگر
اِفتَتِح یا مُفَتِحُّ الابواب
افتتح یعنی بگشا و مفتح الابواب خداوند است که گشایندهٔ هر دری ست، پس حافظ استمداد از خداوند را از ضروریاتِ باز کردنِ درِ میخانهٔ عشق می داند که بواسطۀ ابرهای متراکم و تیره بسته شدند، دگر می تواند اشاره به وقتی باشد که به دلیلِ رفتن به ذهن و نافرمانیِ آدم در بهشت سحاب کِلِّه بست و موجبِ بسته شدنِ درِ میخانه و در نتیجه هبوطِ او به این جهان شد.
لب و دندانت را حقوقِ نمک
هست بر جان و سینه هایِ کباب
خداوند یا زندگی لب را به انسان عطا کرد تا شراب بنوشد و دندان داد تا کباب بخورد، پس حافظ که نوشیدنِ شرابِ عشق که مربوط به جان است را در کنارِ لذاتِ این جهانی مطلوب و شایسته می داند گوشه گیری از خلق و نشستن در کُنجِ دیر و صومعه یا خانقاه و پرداختنِ صِرف به امورِ مربوط به جان را بدونِ برخورداری از موهبت هایِ این جهانی جایز نمی داند و در اینجا نیز ادایِ حقِ نمک را وظیفه ای می داند که انسان باید ادا کند و این حق ادا نمی شود مگر اینکه عاشقی که سینه اش از آتشِ عشق کباب شده شراب را به همراهِ کباب بنوشد که غیر از این کفران نعمت محسوب می شود. در غزلی دیگر می فرماید:
ز میوهٔ های بهشتی چه ذوق دریابد هر آن که سیبِ زنخدانِ شاهدی نگزید
یا مولانا که می فرماید؛
سایه و نور بایدت هر دو به هم زمن شنو
سر بنه و دراز شو پیشِ درختِ اِتقو
این چنین موسمی عجب باشد
که ببندند میکده به شتاب
موسم یعنی فصل و هنگام، پس حافظ در چنین هنگامه ای که از هر طرف ندایِ دعوت به باده نوشی را آن هم با هشدار می شنود در عجب است در این موسم که فصلِ نوشیدنِ دم به دَمِ شراب است درِ میکده را آن هم به شتاب می بندند و خود را از آن مِیِ ناب محروم می کنند، حافظ بار دیگر میکده را بصورتِ فرد آورده است، یعنی در جهان یک میکده بیش نیست که انسان ها بدلیلِ ترس از عاشقی و مستی درِ آن را به رویِ خود بسته اند که از نظرِ حافظ جایِ تعجب است.
بر رُخِ ساقیِ پری پیکر
همچو حافظ بنوش بادهٔ ناب
پری موجودی افسانه‌ای ست که در مقابلِ دیو آمده است و در اینجا ساقیِ پری پیکر استعاره از انسانی می باشد که از دیوِ درون رها، دلش به عشق زنده و از جنسِ جان شده باشد، پس حافظ که با استمداد از خداوندِ مفتح الابواب درِ میکده را بر رویِ خود باز نموده است بادهٔ ناب و خالص را به عشقِ رویِ ساقی و پری پیکرانی چون فردوسی و عطار یا نظامی و سعدی و دیگر بزرگان می نوشد و همچون نسیمی که از بهشت می وزد اصحاب، احباب و مخاطبانِ غزل را نیز به اینچنین باده نوشی و مِیِ نابِ دَم به دَم دعوت می کند تا کِلّهٔ سحابِ ذهن گسسته شود و با دمیدنِ صبح و خورشیدِ آسمانِ درون به عشق زنده شوند.
محمدرضا خوشدل در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۲:۳۰ دربارهٔ وحشی بافقی » دیوان اشعار » غزلیات » شمارهٔ ۲۰۷:
سلام خدمت اساتید
بیت چهارم ابتدا نوشته شده:(به رطل بخت) یک خمخانه.... در حالی که همه نسخه ها آمده است:( برطلی ریخت) یک خمخانه...
وزن شکل موجود هم غلط می شود!
بهرحال اساتید این رشته صاحب نظر هستند.
سپاس
محمدرضا خوشدل در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۱:۳۹ دربارهٔ وحشی بافقی » دیوان اشعار » غزلیات » شمارهٔ ۲۰۵:
سلام با کسب اجازه از زخمت کشان گنجور و اساتید ادبیات شیرین پارسی!
بیت پنجم مصرع اول در سه تصیحی که بررسی کردم سه گونه متفاوت نوشته شده! ایتدای بیت کلمه (داور) را در بعضی نسخه ها (دارو) و در نسخه مقدمه سعید نفیسی ( دارد) نوشته شده و نظر شخصی منم با توجه به معنی و زیبایی شعر(دارد) صحیح تر خود را نشان می دهد: دارد دلم در تربیت شاخی برش نادیده کس...
ارادتمند
جلال ارغوانی در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۵۸ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۸۰:
قارون که کلید زر او حمل نمی شد
چون گفته سعدی نشنیده است زیان کرد
جلال ارغوانی در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۵۱ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۸۱:
سعدی سخن ترا چه دانم
بحریست که جمله گوهر آورد
گیتی به شبش ستاره دارد
سعدی شب وروز اختر آورد
احمد خرم‌آبادی‌زاد در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۴۹ دربارهٔ خاقانی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۱۲۷ - در ستایش فخر الدین شروان شاه منوچهر:
مصرع نخست بیت شماره 3 در <زبدة‌الفرهنگ> به شکل زیر ثبت شده است:
بسی نماند که پَروَج در زمین ختن
همین سند، واژه «پروج» را گیاهی افسانه‌ای (به شکل انسان) معنی کرده است. به نظر می‌رسد که چنین معنایی با واژه «وقواق» در مصرع دوم سازگار باشد.
در سه نسخه مجلس به شماره دفتر 11948، 22381 و 13312 نیز به همین شکل ثبت شده است.
در نسخه دیگری از مجلس به شماره ثبت 44570 باز هم واژه «پروج» را می‌بینیم.
نکته درخور توجه این است که شکل دستنویس «بیروح» و «پروج» بسیار به هم نزدیک است و قطعا، ذهن چیزی را می‌پذیرد که برایش آشناتر باشد.
جلال ارغوانی در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۴۳ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۸۲:
سعدی کلام تو دم عیسوی به عالم شد
هر که ز شعر تو زنده گشت نمیرد
جلال ارغوانی در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۳۶ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۸۳:
هر بلبلی به مکتب سعدی رود شاید
طریق نکو سخن گفتن وهنر گیرد
جلال ارغوانی در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۲۹ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۸۴:
زشعر تر سعدی عجب ز ابر خزان
که غم زدیده غم بار بر نمی گیرد
جلال ارغوانی در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۰:۲۳ دربارهٔ سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۸۵:
فلک به روزگار نبیند دگرچو تو سعدی
که جمله عشق وطراوات زگفته اش آید
امیر "گمنام" در ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۲۲:۵۸ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۶۱:
درود بر گردانندگان گرامی گنجور، لطفا مصراع نخست بیت پنجم را بر اساس نسخه های چاپی معتبری که در این صفحه از این غزل درج کرده اید به: " بدان مثل که شب آبستن است روز از تو" اصلاح بفرمایید. با تشکر
امین مروتی در ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۲۲:۳۸ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۱۸۵:
شرح غزل شمارهٔ ۱۱۸۵ (چنان مستم)
مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
محمدامین مروتی
مولانا در این غزل از مواجید و احوال عارفانه ای سخن می گوید که در زمان سرودن، به او دست داده است و این احوال را با گویاترین و رساترین تعابیر بیان می کند:
چنان مستم، چنان مستم من امروز
که از چنبر برون جستم من امروز
چنبر دایره ای است که انسان را محدود می کند. مولانا حس می کند که از چنبرۀ زمان و مکان گریخته و حصار و محدودیتی ندارد و کاملاً آزاد است.
چنان چیزی که در خاطر نیابد
چنانستم چنانستم من امروز
حالی دارد که حتی به خاطر و ذهن کسی نمی رسد چه رسد به درک آن.
به جان با آسمان عشق رفتم
به صورت گر در این پستم من امروز
ظاهراً روی زمین است اما حس می کند در آسمان عشق پرواز می کند.
گرفتم گوش عقل و گفتم ای عقل
برون رو کز تو وارستم من امروز
در احوال عاشقانه، عقل جایی ندارد. لذا مولانا گوش عقل را می گیرد و از خانۀ دل بیرون می کند.
بشوی ای عقل دست خویش از من
که در مجنون بپیوستم من امروز
مانند مجنون که دست از عقل شسته است.
به دستم داد آن یوسف ترنجی
که هر دو دست خود خَستم من امروز
مانند زنان مصر که مدهوش زیبایی یوسف شدند، به جای ترنج، دستانم را بریدم. یعنی حواسم پیش هیچ چیز نیست جز زیبایی مدهوش کننده معشوق.
چنانم کرد آن ابریقِ پُر می
که چندین خنب بشکستم من امروز
کوزه می را خوردم چنان مست شدم که چندین خم می را شکستم.
نمی‌دانم کجایم لیک فرخ
مقامی کاندر او هستم من امروز
جایم را نمی دانم ولی هر جا که هست جای خوب و مقامی فرخنده است.
بیامد بر درم اقبال، نازان
ز مستی، در بر او بستم من امروز
بخت و شانس در حال مستی به در خانه ام آمد. اما من که در به رویش بستم.
چو واگشت او پی او می‌دویدم
دمی از پای ننشستم من امروز
ولی وقتی برگشت، پشیمان شدم و تمام روز به دنبالش دویدم.
چو نحن اقربم معلوم آمد
دگر خود را بنپرستم من امروز
وقتی احساس کردم خدا از رگ گردن به من نزدیک تر است، خودپرستی را رها کردم.
مبند آن زلف، شمس الدین تبریز!
که چون ماهی در این شستم من امروز
ای شمس تبریزی! زلفت را مبند که من همچون ماهی در دام زلفت افتاده ام.
4 دی 1403
یاس کم تحمل در ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۷:۵۷ دربارهٔ وحشی بافقی » دیوان اشعار » ترکیبات » گلهٔ یار دل‌آزار:
اولین بار که این شعرو خوندم، با خودم گفتم، چی کشیده، که اینو نوشته، امشب فهمیدم...
مجتبی قدیانی در ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۵:۲۶ دربارهٔ جامی » دیوان اشعار » فاتحة الشباب » غزلیات » شمارهٔ ۷۹۳:
این غزل را نادر اسماعیل‌زاده با آهنگسازی محمدعلی حیدرنیا در ترانه‌ای به نام نازنین، اجرا کرده است.
اقبال طهماسبی در ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۴:۳۵ دربارهٔ عرفی » غزلیات » غزل شمارهٔ ۵۰۱:
چون زخم تازه دوخته از خون لبالبم
ای وای اگر به شکوه شود آشنا، لبم
بی دردی آورد همه قول طرب مسنج
گاهی به حال گویی دل می گشا لبم
بستی لبم ز شکوه و ذوق ادب شناخت
هر موی من ادا کند این شکر با لبم
بگذشت عمر و گفت و شنو با تو رخ نداد
ای بی نصیب گوشم و ای بی نوا لبم
صد بار لب گشودم و بیرون نریختم،
خون ها که موج می زند از سینه تا لبم
لب وعده کرده بود که گوید غمم به دوست
وقت است اگر به وعده نماید وفا لبم
در دل گذشت یار و فرو ریختم به دل
پیغام ها که داشت نهان از صبا لبم
اقرار کن که سنگدلم بعد از آن اگر،
لب وا کنم به شکوه، به دندان بخا لبم
عرفی به ترهات زن آتش که جاودان
ماند گرسنه گوشم و باشد گدا لبم
فاطمه قوی نیت در ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۳۸ دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر اول » بخش ۲ - عاشق شدن پادشاه بر کنیزک رنجور و تدبیر کردن در صحت او:
✅ از ادب پرنور گشته‌است این فلک
وز ادب معصوم و پاک آمد ملک✅ بد ز گستاخی کسوف آفتاب
شد عزازیلی ز جرات رد بابعزازیل:
طبق روایات یکی از سه فرشته (هاروت، ماروت و عزازیل) که خدا آنان را به زمین فرستاد تا مانند آدمیان زندگی کنند و از محرّمات بپرهیزند. این فرشتگان اعتراض به انسان کرده بودند که چرا جرم و گناه انجام می‌دهند.
عزازیل پس از مدتی متوجه شد که از پس این امتحان برنمی‌آید، توبه کرد و معاف شد ولی هاروت و ماروت در زمین ماندند و با زنی به نام زهره آشنا شده و فریب او را خوردند، شراب نوشیدند و اسم اعظم را به او آموختند. هاروت و ماروت به جرم این گناهان تا رستاخیز درون چاهی در بابل معلق شدند.
در روایات آمده این زن جادوگر بود و موجب اختلاف بین آدمیان می‌شد.عزازیل نام پیشین ابلیس بوده است قبل از قهر خداوند.
فلک گردون به برکت ادب نورانی شده است و به برکت ادب، فرشتگان پاک و معصوم شده اند.
ادب افلاک و فرشتگان چیست؟
مطیع امر الهی بودن.
کسوف آفتاب به سبب بی ادبی اوست و شیطان نیز به سبب گستاخی رانده ی درگاه حق شده است.
نیکلسون گوید:
مولانا چنین می‌اندیشد که هرگاه خورشید جسارت ورزد به اینکه از مسیر معین خود انحراف یابد کسوف وسیله‌ی تأدیبی است که خداوند بر او وارد می‌آورد تا او را منضبط سازد.انقروی نیز دو وجه در توضیح مصراع اول آورده است:
وجه اول اینکه زشتی اعمال مردمان گستاخ حتی بر خورشید نیز اثر می‌گذارد و آنرا منکدر می سازد.وجه دوم اینکه چون خورشید در فلک چهارم تنها است گاه به غرور دچار می‌شود.
پس حق تعالی برای تنبیه خورشید، نور آن را لحظاتی زائل می کند.حکیم سبزواری: گستاخی از قمر است که پیش روی خورشید می‌ایستد و کسوف واقع می‌شود.
فاطمه قوی نیت در ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۳۷ دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر اول » بخش ۲ - عاشق شدن پادشاه بر کنیزک رنجور و تدبیر کردن در صحت او:
کانال شرح مثنویِ جان:
✅ هر دو بحری، آشنا آموخته
هر دو جان بی دوختن بر دوخته✅ گفت معشوقم تو بودستی نه آن
لیک کار از کار خیزد در جهانبحری:
منسوب به بحر، صفت کسی که با دریا آشنا باشد.
دریا در اشعار مولانا نمادی از خداست🔵هر دو به راههای دریایی، آشنا بودند و شناگری می دانستند.
منظور از راههای دریایی، راههای سیر و سلوک عارفانه است.
هر دو سالک دریای حقیقت بودند. جان هر دو که ظاهراً از هم جدا بودند در عالم معنا به هم دوخته شده بودند. یعنی با هم اتحاد داشتند.🔵شاه با رعایت ادب به مهمان غیبی خود گفت:
معشوق حقیقی من تویی نه آن کنیزک. لیکن در این دنیا از یک کار کاری دیگر حاصل می‌شود.
کار از کار خیزد از ضرب المثل های رایج فارسی است.
هر کار و فعل، معلول کار و فعل قبل از خود است.
نیکلسون در شرح مصرع دوم گوید: حق تعالی معمولاً در این دنیا به وسیله أسباب امکانی کار می‌کند.
عشق شدید پادشاه به کنیزک سبب شد کنیزک از معشوق خود دور بیفتد و در نتیجه بیمار شده و بیماری برای او رنج آور بود.
درد و رنج کنیزک سبب استغاثه پادشاه برای کمک خواستن از خداوند برای درمان کنیزک بود.
در نتیجه دعای پادشاه برای شفای کنیزک مستجاب شده و حکیم الهی بر او ظاهر شد.
در نتیجه عشق مجازی پادشاه به عشق حقیقی ارتقاء یافت.(بیان روابط علی و معلولی)
#شرح_مثنوی_جان
#دفتر_اول
#تصحیح_نیکلسون✅ ابر بر ناید پی منع زکات
وز زنا افتد وبا اندر جهاتاین بیت اشاره دارد به حدیثی از پیامبر اکرم(ص) به نقل از ابن عباس
قالَ رَسولُ اللّهِ(ص): خَمسٌ بِخَمسٍ، قالوا: یا رَسولَ اللّهِ، وما خَمسٌ بِخَمسٍ؟
قالَ: ما نَقَضَ قَومٌ العَهدَ إلاّ سَلَطَ عَلَیهِم عَدُوُّهُم، وما حَکموا بِغَیرِ ما أنزَلَ اللّهُ إلاّ فَشا فیهِمُ الفَقرُ، ولا ظَهَرَت فیهِمُ الفاحِشَةُ إلاّ فَشا فیهِمُ المَوتُ، ولا طَفَّفُوا المِکیالَ إلاّ مُنِعُوا النَّباتَ واُخِذوا بِالسِّنینَ، ولا مَنَعُوا الزَّکاةَ إلاّ حُبِسَ عَنهُمُ القَطرُ.
پیامبر خدا(ص) فرمود: «پنج به پنج». گفتند: ای پیامبر خدا! یعنی چه پنج به پنج؟ فرمود: «هیچ مردمی پیمان شکنی نکردند، مگر این که دشمنشان بر آنان مسلّط شدند و به غیر احکام خدا حکم نکردند، مگر این که فقر در میانشان شایع شد و فحشا در میانشان پدید نیامد، مگر این که مرگ در میان آنان شیوع یافت و پیمانه را سبُک نگرفتند، مگر این که به خشک سالی و قحطی گرفتار آمدند و از پرداخت زکات، خودداری نکردند، مگر این که باران از آنها باز داشته شد».✅ هر چه بر تو آید از ظلمات و غم
آن ز بی‌باکی و گستاخی است هم🍃هر مصیبت و اندوهی که به تو روی آرد تماما نتیجه ی بی پروایی و گستاخی خود توست.
آیه ی ۷۹ سوره نسا:
(هر آن بدی که به تو رسد از خود توست)مولانا عقیده دارد که هر عمل و نیتی نتیجه‌ی خاص خود را دارد.
اما نتیجه ی هر عمل الزاما همجنس آن عمل نیست.
فاطمه قوی نیت در ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۳۶ دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر اول » بخش ۲ - عاشق شدن پادشاه بر کنیزک رنجور و تدبیر کردن در صحت او:
✅ می‌رسید از دور مانند هلال
نیست بود و هست بر شکل خیال✅ نیست‌وش باشد خیال اندر روان
تو جهانی بر خیالی بین روان✅ بر خیالی صلحشان و جنگشان
وز خیالی فخرشان و ننگشان✅آن خیالاتی که دام اولیاست
عکس مه‌رویان بستان خداستاهمیت خیال:
فلاسفه درباره خیال نظریات گوناگونی دارند. افلاطون برای اولین بار در بیان مراتب معرفت، خیال را اخرین مرتبه شناخت قرار داد. ارسطو خیال را به دو دسته تخیّل حسی و تخیّل عقلی تقسیم کرد و بعدها فلاسفه مسلمان مثل کِنِدی، فارابی و ابن سینا هر کدام کارکردهای مختلفی برای خیال قائل شدند.
خیال از نوع ماده نیست اما قابل تصور است چون بُعد دارد. مثلاً تصویر در آینه از نوع خیال است. اما اگر آینه بشکند دیگر آن تصویر نیست چون خیال جسم ندارد.
خیال می‌تواند منشا اثر باشد مثلاً اگر در خیال خود موضوع خنده داری را تصور کنیم ، می‌خندیم.
یا اگر کسی به ما وعده‌‌‌ای خوب دهد، در ذهن خود تصویرسازی کرده و خوشحال می‌شویم و بر عکس.انسان در شناخت حقایق با حس و عقل، از خیال هم کمک می‌گیرد اما هر کدام از این سه (حس و عقل و خیال) ظرفیتهای خاص خود را برای شناخت امور دارد.
انسان می‌تواند با خیالات نامتناهی سفرهای زیادی به جاهای گوناگون داشته باشد. خیال بی نهایت و بسیار تندروست. خیال محدودیت ندارد و به هر شکلی و هر جایی قابل تصور است.
◀️نکته:امروز در قوانین جذب تصویر سازی خیالی برای رسیدن به خواسته‌ها اهمیت یافته. زیرا معتقدند فرد با تصویر سازی ذهنی می‌تواند ایده‌ها و راه‌حل‌هایی برای رسیدن به آن خواسته پیدا کند و برای رسیدن به اهداف خود حرکت کند.
اما نکته مهمی که اندیشمندان مطرح می‌کنند این است که بیشتر خیالات برای انسان مضر هستند. چون اکثر مردم تصمیم‌های مهم زندگی خود را بر اساس خیال می‌گیرند. خیال در ذهن صورت می‌گیرد و ذهن دچار اشتباهات زیادی می‌شود. مثلاً فردی در خیال خود شغلی را ایده‌آل می‌داند و در خیال خود تصاویری از موفقیت می‌سازد ولی ممکن است به آن شغل وارد شود و موفقیت و رضایتی از آن نداشته باشد.
نکته مهم دیگر که باید به آن توجه داست این است که خیالات اولیاء با خیالات عامه مردم متفاوت است. خیالات اولیا از جنس کشف و شهود قلبی هستند. قلب دچار اشتباه نمی‌شود.
مولانا می‌فرماید:
🔵آن پیر ربانی از دور مانند هلال بود. بر حسب ظاهر نیست بود، زیرا مقام حقیقی او از چشم عامگان مخفی بود، اما بر حسب باطن، وجود داشت و خاصگان به حقیقت او واقف بودند.
شاید اشاره به این مطلب باشد که هلال ماه در سه شب آخر ماه قمری قابل دیدن نیست و به اصطلاح در محاق است. در واقع ماه هست اما دیده نمی‌شود. شب اول ماه قمری هم هلال ماه به سختی دیده می‌شود. گاه به چشم می‌آید و گاه ناپدید می‌شود.🔵قوه خیال گویی در روح آدمی وجود ندارد، زیرا ظاهراً دیده نمی‌شود، لیکن تو ببین که جهان آدمیان با همه وسعت بر محور خیال می‌گردد.
یعنی قوه خیال بر کل آدمیان حاکمیت دارد و در همه انسانها تصرف می‌کند، زیرا محرک آنان در زندگی بیم و امید‌های خیالی است.🔵صلح و جنگ مردم مبتنی بر خیال است. همچنین فخر و ننگشان نیز از خیال نشأت می‌گیرد.
در مثنوی غالباً "خیال" بر پایه شک و اوهام سست بنا شده که گاه بر اذهان سایه می‌افکند و از بین می‌رود، بی‌آنکه در خارج از ذهن، مصداقی داشته باشد.
🔵آن خیالاتی که اولیاءالله دارند انعکاسی از جمال زیبا رویان بوستان الهی و یا اسرار و معانی غیبی است.
در واقع اسرار الهی مثل دامی است که اولیا را اسیر خود می‌کند.بستان خدا:
استعاره از عالم روحانی و الهی
نیکلسون در این باره می‌گوید: مه رویان، یعنی صفات جمال حق که این صفات به صورت إلهام در دل اولیاءالله منعکس می‌شود.
فاطمه قوی نیت در ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۴ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۳۶ دربارهٔ مولانا » مثنوی معنوی » دفتر اول » بخش ۲ - عاشق شدن پادشاه بر کنیزک رنجور و تدبیر کردن در صحت او:
✅ شه چو عجز آن حکیمان را بدید
پا برهنه، جانب مسجد دوید✅رفت در مسجد سوی محراب شد
سجده‌گاه از اشک شه پر آب شد✅ چون به خویش آمد ز غرقاب فنا
خوش زبان بگشود در مدح و ثناپادشاه که دید حکیمان در علاج بیماری کنیزک ناتوان و عاجز هستند، از شدت اضطراب و نگرانی، پای برهنه به سوی مسجد شتافت.
انقروی منظور از پابرهنه را گذشتن از دنیا و آخرت و رسیدن به مرتبه محو و فنا می‌داند.
مرحوم فروزانفر می‌گوید که پا برهنه دویدن حاکی از شدت اضطراب و نگرانی است که شخص فرصت پوشیدن کفش هم پیدا نمی کند.
فنا:
محو صفات بشری. از یاد بردن کثرت‌ها
غرقاب:
آب عمیق که از سر بگذرد و انسان را غرق کند.
غرقاب فنا: تشبیه فنا به غرقابآنکه در حق محو و فانی است به وجود خود واقف نیست و حرکت و عمل از وی سلب می‌شود و مولانا به همین مناسبت فرموده است که وقتی پادشاه به خویش آمد، زبان به مدح و دعا گشود، زیرا زاری و دعا از آثار هوشیاری و نتیجه شعور بنده به وجود خود است. تا وقتی در حالت فنا بود، توجهی به این دنیا و خواسته‌هایش نداشت.
✅ که‌ای کمینه بخششت ملک جهان
من چه گویم چون تو می‌دانی نهان✅ ای همیشه حاجت ما را پناه
بار دیگر، ما غلط کردیم راه✅لیک گفتی گرچه می‌دانم سِرَت
زود هم پیدا کنش بر ظاهرتخدایا خودت در قرآن فرموده‌ای اگر چه اسرار شما را می‌دانم، آنها را ظاهر کنید و به زبان بیاوردید.
"اَلم یعلُمونَ انَّ الله یعلَم سِرَّهم و نَجواهم" توبه ۷۸
"ادعوا ربَّکُم تَضَرُّعاً وخُفیَه" اعراف ۵۵
"قال ربُّکُم اَدعونی اَستَجِب لَکم"◀️نکته:
طبق قوانین جذب گفتن و به زبان آوردی خواسته‌ای، باعث می‌شود کائنات مقدمات رسیدن به آن خواسته را برای فرد فراهم کند.
✅چون برآورد از میان جان خروش
اندر آمد بحر بخشایش به جوش✅ در میان گریه، خوابش در ربود
دید در خواب او، که پیری رو نمودآن پادشاه در میان گریه و زاری خوابش برد و در عالم خواب دید که پیری کهنسال، به سوی او توجه کرد.
◀️نکته:
خواب از بهترین منابع دریافت آگاهی برای کسی است که قلبش از آلودگی‌ها پاک شده باشد. ممکن است فردی با دریافت پیامی در خواب، یک شبه راه صد ساله را طی کند.
شاید محل خواب، در دیدن رویای صادقه تاثیرگذار باشد.عرفا معتقدند که آدمی هرچه خود را از قید دنیا رها کند، به همان نسبت می‌تواند با عالم غیب ارتباط برقرار کند. این ارتباط با مجردات در خواب رخ می‌دهد چون در بیداری معمولاً انسانها از دریافت الهامات غیبی عاجزند.
خواب کلید حل مشکلات است و شخص عارف راه حل مشکلات خود را در خواب می‌بیند. به عنوان مثال ابن سینا مسائل حل نشده، در خواب برایش کشف می‌شد.
عرفا و فلاسفه مسلمان از جمله ملاصدرا صفای نفس، ریاضت و تعلق نداشتن به مادیات دنیا را از عوامل مهمِ کشف و شهود در خواب می‌دانند.
تعلق نداشتن به دنیا در معنای زهد و روی گردانی از دنیا نیست. بزرگان اینگونه گفته‌اند که اگر خوب و بد امر دنیایی به فرد رو آورد، فرد دچار دگرگونی و تغییر احوال نشود. یعنی با به دست آوردن یا از دست دادن چیزی دچار خوشی و غم نشود.روح انسان در خواب، موقتا از علایق مادی آزاد می‌شود و خود به خود حالت صفا و نورانیت ذاتی او بروز می‌کند و جنبه ارتباط او با عالم مجردات یا فرشتگان آسمانی و ملائکه مقربین قوت می‌گیرد.
بدین سبب ممکن است که به صورت رؤیای صادقه حقایقی بر او الهام شود که در بیداری از درک و دریافت آن ناتوان بوده است. حتی ممکن است حوادثی قبل از رخ دادن بر او آشکار شود.#شرح_مثنوی_جان
#دفتر_اول
#تصحیح_نیکلسون
محمد سلماسی زاده در ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۵ دی ۱۴۰۳، ساعت ۰۷:۵۷ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۱۲۷: