آمد اسماعیل روزی از شکار

شامگه بر اشهب دولت سوار

شمع رخسارش به مهر افروخته

عالمی پروانه سانش سوخته

زلف پیچاپیچ اندر دوش او

[...]

تا عیان گردد سر پنهان تو

پرتو اندازد به عالم جان تو

یا شود آن مغز خوش پیدا ز پوست

تا شناسد خلق بیگانه ز دوست

تا شناسد هریکی ذات از عرض

[...]

پس در آن شب وه چه شب نوروز او

روز نوروز جهان افروز او

وه چه شب رشک هزاران روز عید

وه چه شب صبح سعادت را کلید

وه چه شب مشکین تر از گیسوی یار

[...]

ان شب ابراهیم تا وقت صباح

از نشاط و وجد افشاندی جناح

گه نشستی و گهی برخاستی

گه به خود آلات ذبح آراستی

صبح آمد گفت هاجر را که هان

[...]

روستایی از دهی آمد به شهر

دید شهری هر طرف با زیب و فر

دید بازار و دکان و چارسوی

هم در آن میدانها پر هایهوی

چشم او افتاد ناگه بر منار

[...]

هرکسی بستاند از تو بهر خویش

عاقبت نی سبلتت ماند نه ریش

بود مردی پیش از این عهدی بعید

نیم ریش آن سیه نیمی سفید

داشت در خانه دو زن پیر و جوان

[...]

شست هاجر پیکر فرزند را

شانه زد آن کاکل دلبند را

مشک زد آن زلف عنبربار را

زد گلاب آن چهره ی گلنار را

سرمه اش در دیده ی مخمور کرد

[...]

هست چون در امر حق بس مصلحت

مصلحت ها آدمی را منفعت

مصلحت چبود سعادت تا ابد

ملک سرمد قرب سلطان احد

آن عدوی پشت در پشت کهن

[...]

آمد و گفت ای خلیل مؤتمن

یک نصیحت بشنو از من بی سخن

ناصحی هستم تورا بس مهربان

گوش کن پند من ای شاه جهان

از خرد باشد شنیدن پند پیر

[...]

چون خلیل الله فکند آن را شهاب

سوی اسماعیل آمد با شتاب

دام تلبیس و حیل را ساز کرد

مکر و کید و وسوسه آغاز کرد

زد به سنگ آن را پس اسماعیل راد

[...]

آن اذان و آن اقامه نفخ صور

آن ز جا برخاستن بعث و نشور

آن مصلی موقف و قبله وقوف

بستن احرام در موقف عکوف

چون شدی واقف در آن موقف زبان

[...]

باز آیم بر سر آن داستان

داستان دوستان جانفشان

آمد ابراهیم تا کوی منی

قرة العینش دوان اندر قفا

آمدند اندر منی با صد منی

[...]

در ریاضت روزی آوردی به شب

شب رسانیدی به روز اندر طلب

کرده بر خود راحت دوران تمام

روز و شب اندر صیام و در قیام

بر دهان نفس افکنده لگام

[...]

دیده ای خواهم ازین هم تیزتر

تا ببینم زیر این مکری دگر

شاید این میل جهاد اندر نهاد

منبعث باشد ز عقل ذوسداد

نفس خواهد از ره مکر و فریب

[...]

صبر از آثار جسم ظاهر است

دیده های ظاهر آن را ناظر است

شکر و شوق و شادی و میل و نشاط

هست آنها را به باطن ارتباط

صبر کار دست و پایست و زبان

[...]

ای پدر خنجر برآر از آستین

بر زمین بگذار از عجزم جبین

لیکن از من ای نیای مهربان

صد تحیت جانب مادر رسان

پس خدا را سجده و تعظیم کرد

[...]

آن یکی را بود وامی بر کسی

از اجل بگذشته بود آن را بسی

روزی آمد در تقاضا و طلب

هم سجل بر کف گواهش بر عقب

گفت واپس دادم و دارم گواه

[...]

آستین بالا فکند و با طرب

چهره خندان و تبسم بر دو لب

با قد خم گشته و موی سفید

کارد محکم بر گلویش می کشید

شد بلند از حلقه ی کروبیان

[...]

بود با خنجر خلیل اندر عتاب

کآمد از اقلیم لاهوتش خطاب

کای خلیل ای جمله خوبان را امام

صدهزار احسنت صدقت المنام

امتثال امر ما کردی درست

[...]

بود در شهری فقیری خارکن

تیشه ای بودش ز دنیا و رسن

بینوایی خالیش از کف کفاف

خاک فرشش بود و گردونش لحاف

نی جمیل و نی حسیب و نی نسیب

[...]