گنجور

سنایی » طریق التحقیق » بخش ۱۵ - فی قدوم الخضر

 

تا زین ظلمتت نجات بود

در جهان بقا حیات بود

سنایی
 

سنایی » طریق التحقیق » بخش ۲۱ - فی تخلص الممدوح و تلخیص الروح‌

 

میل اینها به ترهات بود

فعلشان نیز بر صفات بود

سنایی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۳۷ - داستان زاهد توبه‌شکن

 

کعبه مرا رهزن اوقات بود

خانه اصلی‌م خرابات بود

نظامی
 

عطار » منطق‌الطیر » در نعت رسول » در نعت رسول ص

 

نور او مقصود مخلوقات بود

اصل معدومات و موجودات بود

عطار
 

عطار » مصیبت نامه » بخش سی و سوم » بخش ۱ - المقالة الثالثة و الثلثون

 

دی که روز عرض ذریات بود

ذرهٔ تو انور الذرات بود

عطار
 

امامی هروی » دیوان اشعار » غزلیات » شمارهٔ ۷

 

مقصود ترک اول سالک نجات بود

گنج نجات زیر طلسم ثبات بود

چون قوت ثبات و حیات و نجات یافت

بازش بذروه ی درجات التفات بود

حاصل شدش ز سلوت خلوت خلوص قلب

[...]

امامی هروی
 

سلطان ولد » ولدنامه » بخش ۳۲ - دربیان آنکه شعر اولیاء همه تفسیر است و سرّ قرآن زیرا که ایشان از خود نیست گشته‌اند و به خدا قائم‌اند. حرکت و سکون ایشان از حق است که «قلب‌المؤمن بین اصبعین من اصابع الرّحمن تقلبه کیف یشاء». آلت محض‌اند در دست قدرت حق؛ جنبش آلت را عاقل به آلت اضافت نکند بخلاف شعر شعراء که از فکرت و خیالات خود گفته‌اند و از مبالغه‌های دروغ تراشیده و غرضشان از آن اظهار فضیلت و خودنمایی بوده است همچون آن بت‌پرست که بتی را که خود می‌تراشد معبود خود می‌کند که «اتعبدون ما تنحتون» شعرا شعر اولیا را که از ترک حرص و فنای نفس آمده است همچو شعر خود می‌پندارند؛ نمی‌دانند که در حقیقت فعل و قول ایشان از خالق است، مخلوق را در آن مدخل نیست. زیرا شعر ایشان خودنمایی نیست خدانمایی است مثال این دو شعر چنان باشد که باد چون از طرف گلشن آید بوی گل رساند و چون از گلخن آید بوی ناخوش آورد اگرچه باد یکی است اما به سبب گذرگاه مختلف بویش مختلف شود هر که‌را مشامی باشد فرق هر دو را داند که «المؤمن کیس ممیز» یکی که سیر خاید اگرچه مشک گوید به مشامها بوی سیر رسد و برعکس هرکه مشک خاید و لفظ سیر گوید بوی مشک آید

 

کشتن عاشقان حیات بود

کشتنئی نیست کان ممات بود

سلطان ولد
 

شاه نعمت‌الله ولی » غزلیات » غزل شمارهٔ ۵۰۱

 

نسبت خرقه ام از پیر خرابات بود

به از این نسبت خرقه ز محالات بود

این چنین پیر مریدی و چنان میخانه

باده نوشیدن من عین عبادات بود

عشق می بازم و خاطر به خدا مشغول است

[...]

شاه نعمت‌الله ولی
 

حزین لاهیجی » مثنویات » ودیعة البدیعه (حدیقهٔ ثانی) » بخش ۷

 

اختلاف تجلیات بود

که مآلش کمال ذات بود

حزین لاهیجی
 

آذر بیگدلی » دیوان اشعار » مثنویات » شمارهٔ ۹

 

عاجز از وصف آن صفات بود

که صفات تو عین ذات بود

آذر بیگدلی
 

یغمای جندقی » دیوان اشعار » مثنویات » صکوک الدلیل » بخش ۱۷ - برهان هفتم

 

حکایت گهی از خرابات بود

شکایت دمی از مناجات بود

یغمای جندقی
 

بلند اقبال » دیوان اشعار » ترجیعات » شمارهٔ ۲ - در شرح احوال خود حضرت والا میرزا جعفر خان حقایق نگار رامخاطب کرده گوید

 

اگر که گفت مرا با وی التفات بود

بگواگر بود اورا ز غم نجات بود

اگرکه گفت کنیمش ز لطف شیرین کام

بگوکه لطف تو شیرین تر از نبات بود

اگر که گفت خیالی براش باید کرد

[...]

بلند اقبال
 

صفی علیشاه » دیوان اشعار » ترجیعات » شمارهٔ ۳

 

یعنی که در صفاتش اندیشه مات بود

می‌گفت بنده‌ام من و سلطان ذات بود

صفی علیشاه
 

صفی علیشاه » تفسیر منظوم قرآن کریم » ۷- سوره اعراف » ۲- آیات ۱۴ تا ۲۶

 

یعنی آن شیء صورتی ز آیات بود

چون تعیّن رفت باقی ذات بود

صفی علیشاه