خرد هر کجا گنجی آرد پدید

ز نام خدا سازد آنرا کلید

خدای خرد‌بخش بخرد‌نواز

همان ناخردمند را چاره‌ساز

رهایی‌ده ِ بستگان سخُن

[...]

خدایا تویی بنده را دستگیر

بود بنده را از خدا ناگزیر

تویی خالق بوده و بودنی

ببخشای بر خاک بخشودنی

به بخشایش خویش یاریم ده

[...]

محمد که بی‌دعوی تخت و تاج

ز شاهان به شمشیر بستد خراج

غلط گفتم آن شاه سدره سریر

که هم تاجور بود و هم تخت‌گیر

تنش محرم تخت افلاک بود

[...]

به هر مدتی گردش روزگار

ز طرزی دگر خواهد آموزگار

سر‌آهنگ پیشینه کج‌رو کند

نوایی دگر در جهان نو کند

به بازی درآید چو بازیگری

[...]

چو فیاض دریا درآمد به موج

ز کام صدف در درآرد به اوج

از آن ابر کاتش در آب افکند

زمین سایه بر آفتاب افکند

دگر باره دولت درآمد به کار

[...]

شنیدم که بالای این سبز فرش

خروسی سپیداست در زیر عرش

چو او برزند طبل خود را دوال

خروسان دیگر بکوبند بال

همانا که آن مرغ عرشی منم

[...]

زهی آفتابی که از دور دست

به نور تو بینیم در هر چه هست

چراغ ارچه باشد هم از جنس نور

جز او را به او دید نتوان ز دور

نه آن شد کله داری پادشاه

[...]

سر فیلسوفان یونان گروه

جواهر چنین آرد از کان کوه

که چون یک ره آن شاه گیتی نورد

ز گردش به گردون برآورد گرد

به یونان زمین آمد از راه دور

[...]

بساز ای مغنی ره دلپسند

بر اوتار این ارغنون بلند

رهی کان ز محنت رهایی دهد

به تاریک شب روشنایی دهد

سخن را نگارندهٔ چرب‌دست

[...]

مغنی بیا ز اول صبح بام

بزن زخمهٔ پخته بر رود خام

از آن زخمه کاو رود آب آورد

ز سودای بیهوده خواب آورد

چنین گوید آن نغز گوینده پیر

[...]

مُغَنّی یکی نغمه بنواز زود

کز اندیشه در مغزم افتاد دود

چنان برکش آن نغمهٔ نغز را

که ساکن کنی در سر این مغز را

هم از فیلسوفانِ آن مرز و بوم

[...]

مغنی ره باستانی بزن

مغانه نوای مغانی بزن

من بینوا را به آن یک نوا

گرامی کن و گرم‌تر کن هوا

گزین فیلسوف جهان‌آزما‌ی

[...]

مغنی بیار آن نوای غریب

نو آیین‌تر از نالهٔ عندلیب

نوایی که در وی نوایی بود

نوایی نه کز بینوایی بود

خُنیده چنین شد در اقصای روم

[...]

مغنی بر آهنگ خود ساز گیر

یکی پرده ز آهنگ خود بازگیر

که ما را سر پردهٔ تنگ نیست

بجز پی فراخی در آهنگ نیست

به هر مدتی فیلسوفان روم

[...]

مغنی سماعی برانگیز گرم

سرودی برآور به آواز نرم

مگر گرمتر زین شود کار من

کسادی گریزد ز بازار من

دهل‌زن چو زد بر دهل داغ چرم

[...]

مغنی بیا چنگ را ساز کن

به گفتن گلو را خوش‌آواز کن

مرا از نوازیدنِ چنگ خویش

نوازشگری کن به آهنگِ خویش

چو روز دگر صبح گیتی‌فروز

[...]

مغنی بدان سازِ تیمار‌ سوز

نشاط مرا یک زمان بر فروز

مگر ز‌آن نوایِ بریشم‌نواز

بریشم کشم روم را در طراز

چنین گوید آن کاردان فیلسوف

[...]

مغنی غنا را درآور به جوش

که در باغ‌، بلبل نباید خموش

مگر خاطرم را به جوش آوری

من گنگ را در خروش آوری

همان فیلسوف جهان‌دیده گفت

[...]

مغنی بیار آن ره باستان

مرا یاریی ده در این داستان

زدستان گیتی مگر جان برم

بر این داستان ره به پایان برم

چنین آمد از فیلسوف این سخن

[...]

ارسطوی روشن‌دل هوشمند

ثنا گفت بر تاجدار بلند

که دایم به دانش گراینده باش

در بستگی را گشاینده باش

به نیروی داد آفرین شاد زی

[...]