مغنی بیا چنگ را ساز کن
به گفتن گلو را خوش‌آواز کن
مرا از نوازیدنِ چنگ خویش
نوازشگری کن به آهنگِ خویش
چو روز دگر صبح گیتی‌فروز
به پیروزی آورد شب را به روز
برآمد گل از چشمهٔ آفتاب
فرو برد مه سر چو ماهی در آب
بر اورنگِ زر شد شهِ تاجور
زده بر میان گوهر‌آگین کمر
نشسته همه زیرکان زیر تخت
فلاطون به بالا برافکنده رخت
شه از نسبتی کاو در آن پرده ساخت
عجب ماند کان پرده را چون شناخت؟
بپرسید از او کای جهاندیده پیر
برآورده مکنونِ غیب از ضمیر
شمایید بر قفل دانش کلید
ز رای شما دانش آمد پدید
ز دانندگان خوانده‌ای هیچکس؟
که بودش فزون از شما دسترس
خیالی برانگیخت زین کارگاه
که رای شما را بدان نیست راه؟
فلاطون پس از آفرین تمام
چنین گفت کاین چرخِ فیروزه‌فام
از آن بیشتر ساخت افسونگری
که یابد دل ما بدان رهبری
گر آنها که پیشینگان ساختند
به نیرنگ و افسون برافراختند
یکی گویم از صد دراین روزگار
نداند کسی راز آموزگار
اگر شاه فرمایدم اندکی
بگویم نه از ده که از صد یکی
اجازت رسید از سر داستان
که دانا فروگوید آن داستان
جهاندیده دانایِ روشن‌ضمیر
چنین گفت کای شاهِ دانش‌پذیر
شنیدم بخاری به گرمی شتافت
به خسف شکوفه زمین را شکافت
برانداخت هامون کلوخ از مغاک
طلسمی پدید آمد از زیر خاک
ز روی و ز مس قالبی ریخته
وزآن صورت اسبی انگیخته
گشاده ز پهلوی اسبِ بلند
یکی رخنه چون رخنه آبکند
چو خورشید از آن رخنه درتافتی
نظر نقشِ پوشیده دریافتی
شُبانی بر آن ژرف‌وادی گذشت
مغاکی تهی دید بر ساده‌دشت
طلسمی درفشنده در وی پدید
شبانه در آن ژرف‌وادی رسید
ستوری مسین دید در پیکرش
یکی رخنه با کالبد در خورش
در آن رخنه از نور تابنده هور
نگه کرد سر تا سرینِ ستور
بر او خفته‌ای دید دیرینه سال
نگشته یکی مویْ مویش ز حال
به دستش در از رنگِ انگشتری
نگینی فروزنده چون مشتری
بر او دست خود را سبک‌تاز کرد
وز انگشتش انگشتری باز کرد
چو انگشتری دید در مشت خویش
نهادش بزودی در انگشت خویش
دگر نقد شاهانه آنجا نیافت
ستودان رها کرد و بیرون شتافت
گله پیش در کرد و می‌رفت شاد
شکیبنده می‌بود تا بامداد
چو از رایت شیر پیکر سپهر
برآورد منجوق تابنده مهر
شُبان رفت نزدیکِ صاحب‌گله
گله کرد بر کوه و صحرا یله
بدان تا نگین را نهد پیش او
بداند بهای کم و بیش او
چو صاحب‌گله دید کامد شبان
گشاد از سرِ چرب‌گویی زبان
بپرسید از او حال میش و بره
نیوشنده دادش جوابی سره
شبانه به هنگام گفت و شنید
زمان تا زمان گشت ازو ناپدید
دگرره پدیدار گشت از نهفت
گله‌صاحبش برزد آواز و گفت
که هردم چرا گردی از من نهان؟
دیگر باره پیدا شوی ناگهان
نگر تا چه افسون درآموختی؟
که بر خود چنین برقعی دوختی
شبانه عجب ماند از آن داوری
در آن کار جُست از خرد یاوری
چنان بود کان مردِ خاتم‌پرست
به خاتم همی‌کرد بازی به دست
نگین‌دانِ او را چه زود و چه دیر
گهی کرد بالا گهی کرد زیر
نگین تا به بالا گرفتی قرار
شبان پیش بیننده بود آشکار
چو سوی کف دست گردان شدی
شبانه ز بیننده پنهان شدی
نهاد نگین را چنان بُد حساب
که دارنده را داشتی در حجاب
شبان چون از این بازی آگاه گشت
شد این آزمون کرد بر کوه و دشت
درآمد به بازیگری ساختن
چو گردون به انگشتری باختن
کجا رأی پنهان شدن داشتی
نگین را ز کف دور نگذاشتی
چو کردی به پیدا شدن رای خویش
نگین را زدی نقش بر جای خویش
به پیدا و پنهان شدن گرد شهر
ز هرچ آرزو داشت برداشت بهر
یکی روز برخاست پنهان به راز
نگین را به کف درکشید از فراز
برهنه یکی تیغ هندی به دست
سوی پادشه رفت و پنهان نشست
چو خالی شد از خاصگان انجمن
برو کرد پیدا تن خویشتن
دل پادشا را به خود بیم کرد
بدو پادشاه شغل تسلیم کرد
به زنهار گفتش که «کام تو چیست؟
فرستندهٔ تو بدین جای کیست؟»
شبان گفت پیغمبرم زود باش
به من بگرو از بخت خوشنود باش
چو خواهم نبیند مرا هیچکس
بدین دعوتم معجز آنست و بس
بدو پادشا بگروید از هراس
همان مردم شهر بیش از قیاس
شبان آنچنان گردن‌افراز گشت
که آن پادشاهی بدو بازگشت
نگین بین که از مهر انگشتری
چگونه رساند به پیغمبری
حکیمان نگر کان نگین ساختند
به حکمت چگونه برانداختند
چنان باید انگیخت نیرنگ و ساز
که ما درنیابیم ازان پرده راز
بسی کردم اندیشه را رهنمون
نیاوردم این بستگی را برون
ثنا گفت بر وی چو شاه این شنید
بر آن نیز کان نقشی ازو شد پدید
همه پاسداران آن آستان
گرفتند عبرت بدین داستان
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر داستانی را روایت می‌کند که در آن مغنی دعوت می‌شود تا چنگ را بنوازد و با صدای دلنوازش فضایی شاداب را خلق کند. در ادامه، تصویری از شکوه و عظمت پادشاهی به تصویر کشیده می‌شود که زیرتختش دانایان نشسته‌اند و به دقت به‌دنبال معانی پنهان‌اند.
شخصی به نام شبان در دل دشت با طلسمی مواجه می‌شود و پس از کشف یک اسب و انگشتری درخشان، تصمیم می‌گیرد تا این انگشتری را به پادشاه ارائه دهد. او با زیرکی و بازیگری می‌کوشد تا خویشتن را در معرض نمایش قرار دهد. در نهایت، با استفاده از خلاقیت و حساسیت به موقعیت، شبان موفق می‌شود و با روش‌هایی که فراتر از انتظار است، خود را به مقام بالا می‌رساند.
این داستان، تذکری است بر نیرنگ‌ها و تدبیرهایی که در عالم وجود دارد، و حکایت از قدرت خرد و اندیشه در فرار از قضا و قدر می‌کند. به نوعی شعر بر ترغیب کردن به تفکر عمیق و عبرت گیری از تجربه‌ها تأکید دارد.
هوش مصنوعی: خواننده، بیا و ابزار موسیقی را به صدا درآور و با نغمه‌ها و کلام زیبا، دل‌ها را شاد کن.
هوش مصنوعی: مرا با ملودی‌های زیبای خود نوازش کن و با نواختن چنگت، به من شادی بده.
هوش مصنوعی: هنگامی که روز جدیدی فرا می‌رسد و روشنایی دنیا را به ارمغان می‌آورد، صبح با موفقیت شب را به پایان می‌رساند.
هوش مصنوعی: از زیر نور آفتاب، گل شکوفه می‌زند و مه را مانند ماهی در آب فرو می‌برد.
هوش مصنوعی: سلطان بر تخت زرین نشسته است و بر کمرش کمری از گوهرهای درخشان بسته است.
هوش مصنوعی: همه افراد باهوش و دانا زیر تخت افلاطون نشسته‌اند و در حال معمولی به نظر می‌رسند، اما به طور پنهانی و به شکلی نمایشی، لباسی بر افراشته‌اند که نشان‌دهنده شخصیت و دانش آن‌هاست.
یعنی شاه از موسیقیی که (افلاطون) زد در عجب ماند که (افلاطون) این نسبت را از کجا دانست (نسبت امروزه هم ارز واژه مُد است در موسیقی غربی)
هوش مصنوعی: از او پرسیدند، ای پیر دنیا دیده، رازهای نهفته و پنهان را از درون خود بازگو نکن.
هوش مصنوعی: شما مانند کلیدی هستید که قفل دانش را باز می‌کند. به واسطه فکر و نظر شما، دانش و فهم به وجود آمده است.
هوش مصنوعی: آیا تا به حال از دانایان کسی را شنیده‌ای که نسبت به شما به مهارت و دانش بیشتری دسترسی داشته باشد؟
در هستی هنری و اندیشه‌ای هست که به آن آگاهی نیافته باشی؟
هوش مصنوعی: افلاطون پس از اینکه آفرینش تمام شد، این گونه بیان کرد که این چرخ آسمانی همانند فیروزه است.
هوش مصنوعی: بیشتر از آنچه که جادوگری می‌تواند انجام دهد، کسی می‌تواند با دلی به ما هدایت کند که ما را به خود جذب کند.
هوش مصنوعی: اگر آن‌هایی که در گذشته با تدبیر و ترفند خود به پیروزی دست یافتند و برتری پیدا کردند،
هوش مصنوعی: در این روزگار، کسی نمی‌داند که معلم چه رازهایی را در دل خود دارد.
اگر شاه دستور دهد اندکی را بازگو کنم یک دهم نه بلکه یک صدم.
هوش مصنوعی: اجازه داده شد که از آغاز داستان بگویم، زیرا دانا درباره آن داستان صحبت خواهد کرد.
هوش مصنوعی: کس دانا و باتجربه به این شکل بیان کرد که ای پادشاهی که به علم و دانش علاقه‌مندی، من با تو سخن می‌گویم.
هوش مصنوعی: داستان از این قرار است که بخاری با سرعت و شتاب به حرکت درآمد و به زمین برخورد کرد و شکوفه‌های آن را شکافت. این حرکت نشان‌دهنده‌ی قدرت و اثرگذاری بخار بر زمین است.
هوش مصنوعی: هامون کلوخ را به کنار انداخت و از عمق زمین یک طلسم نمایان شد.
هوش مصنوعی: چهره‌ای زیبا و دلربا شکل گرفته و از آن صورت، شجاعت و قدرتی همچون اسب به وجود آمده است.
هوش مصنوعی: یکی از پهلوهای اسب بلند شکاف و سوراخی مانند شکاف آب ایجاد شده است.
هوش مصنوعی: مثل این که خورشید از یک شکاف تابیده و تو به نقش و نگار پنهانی که در آنجا وجود دارد، پی برده‌ای.
هوش مصنوعی: شبی یک چوپان از کنار دره‌ای عمیق عبور کرد و در آنجا توده‌ای خالی و بی‌اثر را در دشت ساده و باز مشاهده کرد.
هوش مصنوعی: شبی در آن دره عمیق، یک طلسمی ظاهر شد و درخشش خاصی داشت.
هوش مصنوعی: یک نفر در حالی که به چهره‌ی شخصی نگاه می‌کند، متوجه می‌شود که در وجود او شکاف یا نقصی وجود دارد که به نوعی با ذات و وجودش در ارتباط است.
هوش مصنوعی: در آن شکاف، نوری درخشان از خورشید تابید و همه‌ی دور و بر را روشن کرد.
بر آن، مرده‌ای کهن را دید که سالم مانده بود
هوش مصنوعی: دست او انقدر زیباست که انگشتری با نگینی درخشان مانند سیاره مشتری بر آن می‌درخشد.
هوش مصنوعی: او دستش را به آرامی بر روی او گذاشت و از انگشتش یک انگشتر بیرون آورد.
هوش مصنوعی: وقتی او انگشتری را در مشت خود دید، فوراً آن را در انگشتش گذاشت.
هوش مصنوعی: نقد شاهانه دیگری در آن جا پیدا نکرد، بنابراین ستودن را رها کرد و از آن مکان خارج شد.
هوش مصنوعی: گله به سمت جلو حرکت می‌کرد و در حالی که شاد بود، صبر و حوصله نشان می‌داد تا صبح فرا برسد.
هوش مصنوعی: وقتی که علم و دانش، مانند پرچم شیر، از آسمان بالا می‌رود و روشنایی خورشید را می‌تاباند.
هوش مصنوعی: شبان به نزد صاحب‌گله رفت و در کوه و دشت شروع به گله‌گذاری و شکایت کرد.
هوش مصنوعی: فردی که می‌خواهد چیزی را به فرد دیگر عرضه کند، باید بداند که ارزش آن چیز چقدر است، چه بهای کمی داشته باشد و چه بهای زیادی.
هوش مصنوعی: وقتی صاحب‌دام‌ها دید که شبان با لحن شیرین و فریبنده‌اش از رازها و درد دل‌هایش می‌گوید، فهمید که او به زودی وارد ماجرا خواهد شد.
هوش مصنوعی: از او حال میش و بره را پرسیدند و او پاسخ روشنی داد.
یعنی در حین گفتگوی شبان و صاحب گله، شبان زمان‌هایی ناپدید و از دیده غیب می‌شد.
هوش مصنوعی: دیگر راهی آشکار شد و از پنهان بیرون آمد. صاحب گله صدایش را بلند کرد و گفت.
هوش مصنوعی: چرا هر آن، از من پنهان می‌شوی؟ بار دیگر ناگهان ظاهر می‌شوی.
هوش مصنوعی: ببین چقدر در تقلید و فریبکاری مهارت پیدا کرده‌ای که خود را به شکلی فریبنده تزئین کرده‌ای.
( شبان ) از آن حرف (صاحب گله) در شگفت ماند و برای فهمیدنش به فکر فرو رفت
و دریافت که (علتش آن بود) با انگشتر در دستش بازی می‌کرد
هوش مصنوعی: نگین‌دان او به شکل ناگهانی و گاهی اوقات به سمت بالا می‌رود و گاهی هم به سمت پایین می‌آید.
هوش مصنوعی: هنگامی که نگین را بالا بردی، موقعیتی برای شبان رخ داد که آن را برای ناظر شفاف و واضح کرد.
هنگامیکه نگین انگشتر به کف دست چرخیده می‌شد شبان از نظر پنهان می‌گشت
هوش مصنوعی: نگین به‌گونه‌ای قرار داده شده بود که کسی نمی‌توانست صاحب آن را بشناسد و او در پس‌پرده‌ای پنهان بود.
هوش مصنوعی: زمانی که شبان از این بازی و حقایق آن باخبر شد، تصمیم گرفت تا آزمونی را در کوه و دشت انجام دهد.
هوش مصنوعی: زندگی، همچون بازیگری است که با مهارت و هنرنمایی، از لحظات خود استفاده می‌کند و گاهی به دستانش می‌چرخد و گاهی هم ممکن است چیزی را از دست بدهد.
هوش مصنوعی: چرا تصمیم خود را پنهان کردی؟ که این نگین را از دستت دور نکردی.
هوش مصنوعی: وقتی که تصمیم خود را مشخص کردی، نشان خود را بر جایی که باید باقی گذاشتی.
با آشکار و غیب شدن گرد شهر می‌گشت و هرچه خواست بدست آورد
هوش مصنوعی: روزی شخصی به طور پنهانی برخواست و نگین را که در دست داشت از بالای جایی برداشت.
هوش مصنوعی: یک نفر که بدنش عریان بود، با یک شمشیر هندی در دست به سمت پادشاه رفت و در جایی پنهان شد.
هوش مصنوعی: وقتی که انجمن از افرادی که خاص و برجسته بودند خالی شد، او به وضوح وجود خودش را نشان داد.
هوش مصنوعی: دل شاه را به خود ترسناک کرد و این ترس باعث شد که پادشاه تسلیم او شود.
هوش مصنوعی: به او هشدار داد و پرسید: «آرزو و خواسته‌ات چیست؟ و چه کسی تو را به اینجا فرستاده است؟»
هوش مصنوعی: شبانی به پیغمبر می‌گوید که زودتر به من بگو و از شانس خوبم خوشحال باش.
هوش مصنوعی: وقتی که می‌خواهم هیچکس مرا نبیند، این تنها معجزه‌ای‌ست که می‌خواهم به آن دست پیدا کنم.
هوش مصنوعی: پادشاه از ترس همان مردم شهر به سرعت فرار کرد.
هوش مصنوعی: شبانی به قدری بزرگ و سرافراز شد که پادشاهی دوباره به او رجوع کرد.
هوش مصنوعی: به زیبایی توجه کن که چگونه مهر انگشتری می‌تواند به پیامبری رسانده شود.
هوش مصنوعی: حکیمان توجه کن که چگونه با خرد و دانایی، نگینی را خلق کردند و چطور به وسیله‌ی همان دانایی، آن را از جای خود برداشتند.
هوش مصنوعی: باید به گونه‌ای حیله و ترفند به کار برد که ما از پشت پرده راز چیزی را درک نکنیم و متوجه نشویم.
هوش مصنوعی: من به اندازه کافی به تفکر و تأمل پرداختم، اما نتوانستم راهی برای رهایی از این وابستگی پیدا کنم.
هوش مصنوعی: وقتی شاه این سخنان را شنید، به ستایش او پرداخت و متوجه شد که از او نشانه‌ای بر جای مانده است.
هوش مصنوعی: تمام نگهبانان آن مکان، از این داستان درس عبرتی گرفتند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال حاشیه‌ای برای این شعر نوشته نشده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.