... نور خرد و صفای دانش

تا چاک زنی مرقع چرخ

بر دوش فکن ردای دانش ...

... که بود البرز یک مثقال و کوه قاف پا سنگش

سبکسارند چرخ و انجم عزم زمان سیرش

گران بارند گاو و ماهی از حلم زمین سنگش ...

... که پهنای بساط کون ناید نیم فرسنگش

روان چرخی که خورشید کرم بر وی سوار آید

چو تعویذ رزین ناید ش ...

... تویی روح در پیکر آفرینش

ز تو دور پذرفت چرخ بزرگی

به توسعد شد اختر آفرینش ...

... رفت آنکه از ستانه او جود زد صلف

بر در نهاد چرخ گمان شکل تیردار

آنرا که بود حضرتش آمال را هدف ...

... نی نی هنوز نیست امل طعمه تلف

بحر هنر بچرخ رساند همه عتاب

قصر سخابه مهر برآرد همی شرف ...

... شاخ ارم حدیقه و شاه حرم کنف

بر زخمه تحکمش این چرخ گوژپشت

در کوش انقیاد کشد حلقه همچو دف ...

... بر نیت عزیز منه بعد از آن کلف

بر چرخ تکیه کم کن اگرچه غلام توست

می بین که روزگار چه عاق است و ناخلف ...

... بسته است دست دشمن رو به فعال را

خاصه که شیر چرخ بود پیشوای ملک

ای مکتسب ز پایه قدرت علو چرخ

وی مقتبس ز شعله حزمت ضیای ملک ...

... شهاب نصرت پیکان سپهر دولت مهر

سحاب بحر بنان چرخ آفتاب محل

پناه دوده سلجوق رکن دینی و دین ...

... زهی شکفته بتو شرع احمد مرسل

حسامت از زفر چرخ برکشیده سبال

خدنکت از حد مهر برگرفته سبل ...

... ز بس جریده ی تاریخ اختران کرم

ز عزم مرتبتش آستین فشان بر چرخ

کشیده دامن رفعت در آسمان کرم ...

... چون شود اندر کنار دایه ی اکرام

دایره ی میم چرخ یک الف طبع

جز تو ندانم که لایق است بدین لام ...

... گاه از تو دواج ابر زربفت

گاه از تو قبای چرخ معلم

تو کعبه خلق و چشمه نور ...

... گل پیش کش صبا کند شم

ماتم زده ای است چرخ گردان

در جامه و قد کبودی و خم ...

... ای فکر تو را که در ترقی

چرخ آمده بام و علم سلم

احوال رهی نماند آخر ...

... خنجر آفتاب را به نیام

رخش چرخ از هلال در کردن

طوق روشن فکنده بود خرام ...

... از نهیب تو دهر گردان سست

در رکاب تو چرخ توسن رام

تا کرم را جلال بخشی و عز ...

... تا به صیت کرم در افواهیم

ز سبل فارغ است دیده چرخ

تا بگوهر جمال اشباهیم ...

... کوری خصم دانه یکتاهیم

نگسلد چرخ پیرمان از بیخ

که دو شاخیم و هر دو بر ماهیم ...

... و سمه ی شام و سپید آب سحرگه نزنم

زمرد چرخ مزور شد و دردانه بود

تا بایام نمودند عیار سخنم ...

... که به بستان طمع خار کند نسترنم

چرخ دولابی افکنده چو یوسف در چاه

هر نسیمی که وزد زنکله پیرهنم ...

... که نخندید ز اقبال گلی در چمنم

پیرهن در نهدم چرخ کمان شکل چو تیر

تیر چون یوسفی یی گشت ز درس فطنم ...

... به مهر عصمت صد کنج شایگان دارم

وگر چو نکبا بر چرخ نردبان سازم

وگر چو نکهت آفاق زیر ران دارم ...

... خیط دو رنگ زه شد و قد افق کمان

مشغول پنبه چرخ و ندانست کافتاب

فرمود اخترانش بدزدد ز دو کدان ...

... مه نیز بر شکست دبستان اختران

در گرد قطب چرخ زنان نقش ناقه شکل

چرب آخری گذاشته چون راه کهگشان ...

... چون زیر با که رنگ پذیرد ز زعفران

صراف چرخ را درمی چند ماند و بس

از بسکه زیر باش برون شد به ناودان ...

... گردن چو نیم قوس و در آهنک تک چنانک

کز بیم قوس چرخ جهد ناوک کمان

آتش تکی که گر بسپاری عنان بدو

معراج بام چرخ شود راست چون دخان

بر ساخته ز جبهت غرا و گوش تیز ...

... عراده های باد به بسته ره گذر

نفاطه های چرخ به بسته ره امان

بیچاره آن رونده که آنجاش در نیافت ...

... خلقت همی نشاند مرغول ضیمران

رسمی ز قهر و مهر تو بنگاشت چرخ و داد

این را ملک ستان لقب لقب آنرا ملک نشان ...

... جایی که زد ضمیر تو شمشیر بر فسان

طبع رحم فسرده و چرخ خمیده پشت

از سر شدند باز بچون تو خلف جوان ...

... بوسان سم براق تو را گنبد کیان

چرخی فکنده در زه و ماهی فراز سر

برقی کشیده در کف و بادی بزیر ران ...

... تا ماه و مشتری را با هم فتد قران

بر هفت چرخ ملک تو ای مه بسی بتاب

و ز هفت عضو دهر تو ای جان بسی بمان ...

... یکی را گاو فربه تن دویم را آلت سختن

سیم را چرخ تیرافکن چهارم مشرع الحیتان

سپاهی سیصد و شصت و شش اندر خطه دایم ...

... کرد سحر ترکتاز بر سپه زنگیان

چرخ ربیعی لباس خواست که در سر کشد

بافته بود آفتاب چادر زرد خزان ...

... تیغ تو صفرا کند تا که بر آرد بقذف

مایه ی سودای خاک معده ی چرخ کیان

قدر تو را در ربود پیر ازل طفل وار ...

... عنین رکی است دهر مده تاب در کمند

تر دامنی است چرخ منه تیر در کمان

زلفی شکن که روی نماید در او یقین

راهی مرو که باژ ستاند در او کمان

زان در کف الست کمر بسته یی چو چرخ

تا پنبه وار باز نشینی بدو کدان ...

... آن خاص بار خلوت و سالار خاص و عام

مقصود چرخ و انجم و منعوت انس و جان

جاهش بکاروان ابد داده بدرقه ...

... خاک درش بمصر علا برده جبرییل

زو چرخ پیر گشته زلیخا صفت جوان

هم کاسکی نکرده جهان را که کم بود ...

... و آن شب که روی داد بخلوت سرای انس

بر بام چرخ باز نهادند نردبان

ابلق جهاند بر کمر کوهسار علو ...

... ارجو که بر ستانه حفظ تو کم رسد

دستان چرخ کهنه در این تازه داستان

ای عقل نازنین چو تویی مقتدای نفس ...

... آن را که حصن و قلعه آمال جود اوست

در حصن و قلعه چرخ از آن ساختش مکان

آری خزانه گهر فضل ذات اوست ...

... دید طرازی بر آستان کمالت

چرخ ببوسید آستان فریقین

شعله سهمت بقرص نور سپردند ...