حد انسان به مذهب عامه

حیوانیست مستوی القامه

پهن ناخن برهنه پوست ز موی

به دو پا رهسپر به خانه و کوی

هر که را بنگرند کاینسان است

[...]

نحویی گفت در حضور عوام

«کان » گه ناقص است و گاهی تام

تام از اسم بهره ور باشد

لیک همواره بی خبر باشد

وان که ناقص بود خبردار است

[...]

پیر دهقان چو دانه گندم

در زمین بهر کشت سازد گم

هفته ای را ز زیر خاک کثیف

بر زند سر یکی گیاه ضعیف

چون ازین حال بگذرد یکچند

[...]

سالها شد که روی در دیوار

دل برآرم به گرد شهر و دیار

تا بیایم نشان آدمیی

کاید از وی نسیم محرمیی

بروم خاک پای او باشم

[...]

چون ز نفس و حدیثش آیی تنگ

به کلام قدیم کن آهنگ

مصحفی جو چو شاهد مهوش

بوسه زن در کنار خویشش کش

شاهد گلعذار و مشکین خط

[...]

هست حق را دو اسم کارگزار

هر یکی را مظاهر بسیار

مظهر آن خلاف مظهر این

آن سوی کفر خوانده وین سوی دین

آن دو اسم اسم هادی است و مضل

[...]

ای خدا کمترین گدای توام

چشم بر خوان کبریای توام

می رسم بر در تو هر روزه

شی ء لله زنان به دریوزه

نفس و شیطان که خصم دین منند

[...]

چون زبان و جنان و ارکان را

که تصرف در آنست شیطان را

به تعوذ چنانکه می دانی

پاک گردی ز لوث شیطانی

ز آیت لایمسسه الا

[...]

با که از بسمله ست حرف نخست

بر بواقی ازان ترفع جست

که ز رفعت گذشت و خفض گزید

به چنین رفعتی ز خفض رسید

به تواضع چو ساخت خود را پست

[...]

«الف » اسم پیشتر از «با»

بود بسیار ظاهر و پیدا

«بی » چو آمد پدید الف در بسم

مختفی گشت همچو جان در جسم

بود پیش از وجود خلق جهان

[...]

هر تعین که گشت لا حق ذات

هست معدود در عداد صفات

ذات با هر تعین تنها

اسم آمد ز جمله اسما

ور بود با تعینات تمام

[...]

هست اسم وجود حق رحمان

باعتبار العموم للاعیان

رحمتی در کمال بسط و سعت

مستفاد از «و رحمتی و سعت »

نیست غیر از وجود عام مفاض

[...]

به تعوذ چو پاک کردی راه

متوسل شدی به بسم الله

وقت آن شد که شاهد لاریب

بر تو جولان کند ز حجله غیب

بینی آن شاهد نگارین را

[...]

رب تال یفوه بالقرآن

و هو یفضی به الی الخذلان

خواجه را نیست جز تلاوت کار

لیکن آن طرد و لعنت آرد بار

لعنت است اینکه بهر لهجه و صوت

[...]

مبتلایی به عشق بدخویی

داشت باریک نام هندویی

بعد عمری شبی ز بخت بلند

آمد آن صید وحشی اش به کمند

بود با او به هم خوش و خندان

[...]

حکم لعنت ز فعل بی اخلاص

نیست با قاریان قرآن خاص

بس مصلی که در میان نماز

می کند بر خدای عرض نیاز

چون در صدق نیست باز بر او

[...]

مرد مخلص نگشته از خود پاک

باشد اخلاص او همه اشراک

نفسش از چرک شرک ناشده صاف

دارد اخلاص را به خویش مضاف

نیست پیش محقق آگاه

[...]

خس و خاشاک بین که در تگ پا

می رود لحظه لحظه جای به جا

جنبش خس اگر ز خس دانی

رخش در کوی شرک می رانی

ور نبینی به غیر جنبش باد

[...]

بار دیگر چو برد حضرت شاه

از خراسان سوی عراق سپاه

گفت من بعد شاه فرخنده

به خراسان نمی رسد زنده

شاه آمد به تخت بار دگر

[...]

سگکی می شد استخوان به دهان

کرده ره بر کنار آب روان

بس که آن آب صاف و روشن بود

عکس آن استخوان در آب نمود

برد بیچاره سگ گمان که مگر

[...]