سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۳۷ - ستایش امام ابوحنیفه رضیاللّٰه عنه
... تن او چون دل قضا بیدار
کرسی دین ز راه او حد بود
لوح محفوظ شرع احمد بود ...
... چون پدر در اصول ثابت بود
چون نبی کار کرد و راه نمود
روزگارش به علم مستغرق
جمله آسوده از جدال فرق
شحنه راه دین صلابت او
روح عشق نبی مثابت او ...
... متقی خلق و منتجب کردار
کرده در شاهراه فتح و ظفر
شاخ و بیخ هدی چو نام پدر ...
... از دل آفتاب روشن و پاک
باد در راه جان بد عملان
دست او چاره گاه تنگدلان ...
... کرد روشن چراغ دین نبی
راه دین بر خلایق آسان کرد
همه را در اصول یکسان کرد
هرکس از خود گرفته راهی پیش
این ره دین گرفته وان ره کیش ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۳۸ - ستایش امام شافعی رضیاللّٰه عنه
... رو بجو ار ز دیده در طلبی
راه شرع از امام مطلبی
اصل او در قواعد و بنیان ...
... کرده خصمان دین حق را قهر
بوده در راه دین امام به حق
که امامت ورا سزد مطلق ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۳۹ - فی مناقبهما رحمةاللّٰه علیهما
هر دو همراه راه دین بودند
هر دو همکاسه یقین بودند ...
... مقتدی اوست عقل و ایمان را
آن یکی پیشوای راه صواب
وآن دگر مقتدی به گاه جواب ...
... نیست در دین دویی دویی تو مکن
هردو در راه دین دلیل و گواه
هردو بر چرخ شرع زهره و ماه
هردو در راه دین چو شمع و چراغ
هردو در راغ دین چو گلشن و باغ ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۴۰ - فی مذمّة اهل التّعصّب و نصیحة الفریقین وفّقهما اللّٰه تعالی
... از پی شاخ بیخ شرع مکن
وز پی جاه راه خلق مزن
سگ کین از بغل برون انداز ...
... گر ترا از نهاد خود خبرست
درد باید که درد راهبرست
دین طلب کن گرت غم دین است ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۴۱ - فصل فیالزّهد والحکمة والموعظة والنصیحة
... مهر برکن ز ملک و ملک جهان
زاد راه از جلال حق بستان
زاد راه تو دان که تجریدست
زانکه تجرید جفت توحیدست ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۴۲ - فیالرائحة الکریهة علی غیبة اخ المسلم
... کار کن کار بگذر از گفتار
کاندرین راه کار دارد کار
گفت کم کن که من چه خواهم کرد ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۴۳ - التمثیل فیالمجاهدة
گفت روزی مرید با پیری
که در این راه چیست تدبیری
کار این راه بر معامله نیست
در ره جهد خود مجادله نیست
کار توفیق دارد اندر راه
نرسد کس به جهد سوی اله ...
... بندگی کن تو جهد خود می کن
راه رو راه و پیش مار سخن
جهد بر تست و بر خدا توفیق ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۴۴ - فیالاجتهاد و طلبالتقوی
... که بود امت ترا ناچار
بر جهنم به جمله راهگذار
نیک و بد واردند بر آتش ...
... گفت بی تقوی ار گران باریم
راه تقوی مگر به دست آریم
راه تقوی رویم و نندیشیم
که ز یاران به منزل پیشیم ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۴۶ - الجهل داءٌ بلا دواءٍ والحمقُ حفرةٌ بلا عُمقٍ
... پست بالا چو نقطه جاه همه
تنگ میدان چو قطب راه همه
گشته ماهر ولی به جلد زدن ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۴۷ - التمثیل فی اَصحابِ الغَفلةِ والجُهّال
یافت آیینه زنگیی در راه
واندرو روی خویش کرد نگاه ...
... گر چو من پر نگار بودی این
کی در این راه خوار بودی این
بی کسی او ز زشتخویی اوست ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیهالسّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران » بخش ۵۰ - ستایش علم و عالم و طلب علم
... داروی صرع را ز دیوانه
چون نباشد به راه پیچاپیچ
عاقل از چشم بد نترسد هیچ ...
... آنکه او خضری از درون دارد
گر ترا نیست حایلی در راه
گام در نه حدیث کن کوتاه ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الرّابع: فی صفة العقل واحواله وافعاله و غایة عنایته و سبب وجوده » بخش ۲ - اندر ستایش عقل و عاقل و معقول
... عقل و معقول و عاقل این سه یکی
عقل در راه حق دلیل تو بس
عقل هر جایگه خلیل تو بس ...
... مر ترا عقل دستگیر بس است
عقل راه ترا خفیر بس است
عقل مر نفس را دهد پیغام ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الرّابع: فی صفة العقل واحواله وافعاله و غایة عنایته و سبب وجوده » بخش ۴ - در شرف نفس و عقل
... حق این هر دو هم فرو مگذار
وانکه در راه کعبه از سر داد
اشتر این داد اگرت زاد آن داد ...
... تا ابد همچو کرم پیله بماند
سوی بازار دین چو جستی راه
رستی ار جستی از ملامت گاه ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الرّابع: فی صفة العقل واحواله وافعاله و غایة عنایته و سبب وجوده » بخش ۷ - در روح حیوانی گوید
... از برای سرور سرو سهی
نه ز راه بدی ز روی بهی
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الخامس فی فضیلة العلم، ذکر العلم اربح لانّ فضله ارجح » بخش ۴ - التمثیل فیالعالم والمتعلّم
... از زره گر زره طلب نه جوال
زاد این راه عجز و خاموشیست
قوت و قوت مرد کم کوشیست
رهروان را چو درد راهبرست
آنکه را درد نیست کم ز خرست
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الخامس فی فضیلة العلم، ذکر العلم اربح لانّ فضله ارجح » بخش ۶ - حکایت شبلی رحمةاللّٰه در اخلاص و ریا
... ذره صدق بهتر از صد قال
راه تقلید و قید رو بگذار
وز هوسها بجمله دست بدار ...
... زانکه بودست مغزها را پوست
از مقلد مجوی راه صواب
نردبان پایه کی بود مهتاب ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الخامس فی فضیلة العلم، ذکر العلم اربح لانّ فضله ارجح » بخش ۷ - حکایة فیالعجز والسکوت
... مر مرا کن درین زمان معلوم
تا بدانم که راه عقبی چیست
مرد این راه زین خلایق کیست
گفت برگیر خواجه زود قلم ...
... رهروانی که چشم سر دارند
دیده بر پشت راهبر دارند
روی در خلق مقتدا نه رواست
که نه راه خدای راه هواست
تو بدو داده ای و او به تو روی ...
... که کفی خاک باد و آب نداشت
ساخته راه را همه اسباب
سوی منزل رسیده در تک و تاب ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الخامس فی فضیلة العلم، ذکر العلم اربح لانّ فضله ارجح » بخش ۹ - حکایت در کمال عشق و عاشقی
... عاشقی خود نه کار فرزانه است
عقل در راه عشق دیوانه است
در ره عشق کاینات همه ...
... عرش و فرش از نهاد او حیران
باز گشته ز راه سرگردان
کس نداده نشان ز جوهر عشق ...
... نه ز اشخاص و شکل و اشباحست
راه نایافته بیافتن است
عشق بی خویشتن شتافتن است ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الخامس فی فضیلة العلم، ذکر العلم اربح لانّ فضله ارجح » بخش ۱۰ - التمثیل بقصّة آدم علیهالسلام و سبب عشقه
... تو چو کبکی و عشق همچون باز
حق پژوهان که راه دل سپرند
عقل را لاشه دبر شمرند ...
سنایی » حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه » الباب الخامس فی فضیلة العلم، ذکر العلم اربح لانّ فضله ارجح » بخش ۱۲ - فی اشراق العشق
... هر شب این مرد ز آتش دل خویش
راه دجله سبک گرفتی پیش
عبره کردی شدی به خانه زن ...
... مرد تا بود مانده اندر سکر
بود راه سلامت اندر شکر
چون ز مستی عشق شد بیدار ...