جمله شاگردانش اندر حاشیه

بود او چوپان و ایشان ماشیه

از در آمد ناگهان باکش و فش

یک هیولایی موقر شیخ وش

بر سرش عمامه ای چون گرز سام

[...]

گفت چون شرع شریف استی کنون

پای خود را من کشم ای ذوفنون

هرکه را شرع شریف آمد لقب

پاکشیدن پیش او باشد ادب

کاشکی زین پیشتر گفتی سخن

[...]

زین سبب فرمود شاه انس و جان

کل مرء قدخبی تحت اللسان

دل بود چون چشمه و نهری زبان

باشد آب چشمه اندر جو روان

حال آب چشمه از جو باز جو

[...]

کیست آن شهزاده روح پاک تو

درک آن بالاتر از ادراک تو

روح را خواهی اگر اصل و نسب

از قل الروح من امر ربه طلب

هان و هان بنگر که سلطان الست

[...]

گفت زین ره لؤلؤ این نه صدف

من عرف نفسه فقد ربه عرف

هرکسی کو عارف نفس خود است

عارف پروردگار سرمد است

می شناسد هست بیجا و مکان

[...]

علم تو جانا بجز تصویر نیست

خود ببین تصویر جز تأثیر چیست

خود خیالت می توراشد صورتی

سازد آن را بهر فهمت آلتی

خود توراشیده کجا یزدان بود

[...]

جهل باشد علم تقلید ای عمو

ای بر این تقلید بادا صد تفو

بنده ی تقلید میدان خاص و عام

جملگی تقلید را گشته غلام

جمله را آورده گردن در کمند

[...]

عقل می دانی چه باشد ای پسر

آنکه باشد سوی جنت راهبر

عقل می دانی چه باشد ای رفیق

آنکه برهاند تورا از هر مضیق

عقل همراهی بود سلطان شناس

[...]

مخلصی از این مراحل باز جوی

کار وهم و قلعه ی دل را بگوی

روح را بهر خلافت پادشاه

جانب جسمانیان بنموده راه

شهر بند تن نشیمن گاه او

[...]

خود شود شیطان چه شیطان ای امان

گشته شیطان طفل ابجدخوان آن

فخر از شاگردیش شیطان کند

مشکل شیطان همه آسان کند

همچو آن هیزم که شد از قرب نار

[...]

خاصه وهمی کان ز جنس آتش است

زین رهش نسبت به دیو سرکش است

اصل دیو و دد هم از آتش بود

هرچه از آتش بود سرکش بود

هم غضب هم از سلال آذر است

[...]

یاد حق بربندد از آن خانه رخت

مرغ رحمت بر پرد از آن درخت

چون دل از یاد خدا غافل شود

دیو اهریمن در آن داخل شود

چون شود داخل بگیرد آن حصار

[...]

ای رفیقان چون سخن اینجا رسید

داستان تا شرح حال ما کشید

زد مغنی بر نوای دیگرم

ریخت ساقی خون دل بر ساغرم

ناید از آن پرده آهنگ نشاط

[...]

ای خدا ای ناامیدان را امید

ای ز تو شام سیه صبح سفید

ای ز آغازت ازل آگاه نی

وی به انجامت ابد را راه نی

ای چراغ زندگی روشن ز تو

[...]

ابرهه آن صاحب پیل سفید

آنکه لشکر جانب کعبه کشید

تا بکوبد زیر پای نره پیل

آن همایون خانه ی رب جلیل

چون به ملک آن دیار آمد فرود

[...]

هیچش از این خانه غم در دل نبود

ورنه حرفی هم از آن مشکل نبود

دل پریشان از برای ناقه داشت

برخلاص ناقه اش همت گماشت

یکدو اشتر در بر او اعتبار

[...]

ای خدا بنگر به این بار گران

ناقه ای دارم ضعیف و ناتوان

ای خدا این ناتوان را رحمتی

رحمتی تا هست یا رب فرصتی

ای خدا از لطف و رحمت یکنظر

[...]

الغرض آن پیل برجا ایستاد

هست این حیوان خدایا یاجماد

گر جمادی گوش و خرطومت چراست

ور تو حیوانی تورا جنبش کجاست

هرچه آمد بر سرت ای پیل مست

[...]

خورد چون طوطی فریب زاغ شوم

روز و شب شد هم نشین با فوج بوم

رفت از یادش نوای طوطیان

شد زبانش بسته زان نطق و بیان

از گل و از گلستان دلگیر شد

[...]

سخت ماند داستانت ای عمو

قصه ی آن را که در چه شد فرو

در بیابان آن یکی می رفت فرد

شیر مستی دید او را حمله کرد

هرکه او تنها سفر کرد ای رفیق

[...]