آورده اند که در زمین کنوج مردی مصلح و متعفف بود در دین اجتهادی تمام و بر طاعت و عبادت مواظبت بشرط نهمت براحیای رسوم حکما مصروف داشت و روزگار بر امضای خیرات مقصور و از دوستی دنیا و کسب حرام معصوم و از وصمت ریا و غیبت و نفاق مسلم

روزی مسافری بزاویه او مهمان افتاد زاهد تازگی وافر واجب داشت و باهتزاز و استبشار پیش او باز رفت چون پای افزار بگشاد پرسید که از کجا می آیی و مقصد کدام جانب است مهمان جواب داد که بر حال عاشقان و صادقان بسماع ظاهر بی عیان باطن وقوف نتوانی یافت و هرکه بی دل وار قدم در راه عشق نهاد و مقصد او رضای دوست باشد لاشک سرگردان در بادیه فراق می پوید و مقامات متفاوت پس پشت می کند تا نظر برقبله دل افگند و چندانکه این سعادت یافت جان از برای قربان در میان نهد و اگر از جان عزیزتر جانانی دارد هم فدا کند یا بنی انی اری فی المنام انی اری فی المنام انی اذبحک در جمله قصه من دراز است و سفر مرا بدایت و نهایت نی

چون ازین مفاوضت بپرداختند زاهد بفرمود تا قدری خرما آوردند و هردو ازان بکار می بردند مهمان گفت لذیذ میوه ای است و اگر در ولایت ما یافته شدی نیکو بودی هرچند ثقلی دارد و نفس آدمی را موافق نیست و در آن بلاد انواع فواکه و الوان ثمار که هر یک را لذتی تمام و حلاوتی بکمال است بحمدالله یافته می شود و رجحان آن بر خرما ظاهر است زاهد گفت با این همه هرچند که هرچه طبع را بدو میلی تواند بود وجود او بر عدم راجح است نیک بخت نشمرند آن را که آرزوی چیزی برد که بدان نرسد چه تعذر مراد و ادراک سعادت پشت بر پشت اند و اگر فرانموده شود که قناعت با آن سابق است هم مقبول خرد نگردد چه قناعت از موجود ستوده ست و از معدوم قانع بودن دلیل وفور دناءت و قصور همت باشد ...

... و معلوم است که ملک به رای صایب و فکرت ثاقب خویش مستقل است و از شنودن این ترهات مستغنی و هر مثال که دهد جز به تلقین دولت و الهام سعادت نتواند بود و به دست بندگان همین است که در تقریر نصایح اطناب لازم شمرند مگر بعضی از حقوق اولیای نعم به ادا رسد و بنده این قدر مقرر می گرداند که اگر رای ملک بیند که زبان های خاص و عام ثنای او را گویان باشد و دل های او را جویان

هر کجا فریاد خیزد مقصد فریاد باش

سایه بر مظلوم گستر آفتاب داد باش ...

... خلعت و تشریف از اسب و جامه و تیغ و سلاح

بازگشتی سوی مقصد یافته مقصود خود

با سلامت با کرامت با سعادت با نجاح ...

... بوسه ای را لبت از من به دلی قانع نیست

قصد جان کرد به مقصد برسد یا نرسد

این چنین عشق که من دارم از آن لب که تو راست ...

... در طبرستان طربستان طلب

مقصد آمال ز آمل شناس

یوسف گم کرده به گرگان طلب

... گفت دمیده است صبح منشین خاقانیا

حضرت خاقان شناس مقصد حسن المآب

زاده خاطر بیار کز دل شب زاد صبح ...

... از وطن دورم و امید خراسانم نیست

که بدان مقصد کیهان شدنم نگذارند

ویحک آن موم جدا مانده ز شهدم که کنون ...

... صبح دم رانده ز منزل تشنگان ناشتا

چاشتگه هم مقصد و هم چشمه هم خوان دیده اند

در طواف کعبه جان ساکنان عرش را ...

مقصد اینجاست ندای طلب اینجا شنوند

بختیان را ز جرس صبح دم آوا شنوند ...

رهروم مقصد امکان به خراسان یابم

تشنه ام مشرب احسان به خراسان یابم ...

... کاین غم به ارزروم و به ارمن درآورم

خوش مقصدی است ار من و خوش مامن ارزروم

من رخت دل به مقصد و مامن درآورم

چون مور ساز خانه به اخلاط درکشم ...

... من آن عاشقم کز بقا می گریزم

چو هستی است مقصد در او نیست گردم

که از خود همه در فنا می گریزم ...

... ازین کرخ فنا باید به بغداد بقا رفتن

ز تو تا غایت مقصد چه یک روزه چه صد ساله

چو راهی در میان داری که می باید تو را رفتن ...

... بشنوید از زبان خاقانی

این سخن ها که مقصد سخنید

باز پرسید هم خیالش را ...

... وز امر تو کاینات مشتق

ای مقصد همت بلندان

مقصود دل نیازمندان ...

... این زمان کار با خمار افتاد

چون به مقصد رسم که بر سر راه

خر نگونسار گشت و بار افتاد ...

... در منازل منشین خیز که آن کس بیند

چهره مقصد و مقصود که تا پایان شد

تا ابد کس ندهد نام و نشان از وی باز ...

ای کوی توام مقصد و ای روی تو مقصود

وی آتش عشق تو دلم سوخته چون عود ...

... زانکه استعداد باطل کرده ام

چون به مقصد ره برم چون در سفر

در هوای خویش منزل کرده ام ...

... به مرکب باز استادی چرا مرکب نمی رانی

بران مرکب مگر زینجا به مقصد افکنی خود را

که مرکب چون فروماند تو بی مرکب فرومانی ...