... از نشیه می بیخود و مدهوش نبودیم

از جور خزانیم زبان بسته وگرنه

هنگام بهار این همه خاموش نبودیم ...

... چون شمع سحر مردن ما بود مسلم

گر زنده از آن صبح بناگوش نبودیم

ما پاکدلان را غم عشقت چو محک زد ...

... تیغ هزار دم را در دست مست دادم

در بند طره دوست دادم بسادگی دل

غافل که جان خود را زین بند و بست دادم

ای لعبت سپاهی از جان من چه خواهی ...

بسته زنجیر بودن هست کار شیر و من

خون دل خوردن بود از جوهر شمشیر و من

راستی گر نیستم با شیر از یک سلسله

پس چرا در بند زنجیریم دایم شیر و من

با دل سوراخ شب تا صبح گرم ناله ایم ...

... هزار بار بود به ز صبح استبداد

برای دسته پا بسته شام آزادی

به روزگار قیامت به پا شود آن روز ...

... کشم ز مرتجعین انتقام آزادی

ز بند بندگی خواجه کی شوی آزاد

چو فرخی نشوی گر غلام آزادی

آیینه حق نما دل خسته ماست

برهان حقیقت دهن بسته ماست

آنکس که درست حق و باطل بنوشت

نوک قلم و خامه بشکسته ماست

یک عمر به بند آز پا بسته شدیم

بر اهل هوس قاید و سردسته شدیم ...

... عمر من کوته از آن سلسله زلف بلند

که سراپاست شکنج و گره و بند و کمند

دین از آن رفته و جان شیفته و دل دربند

علم الله دو رخت خورده به جنت سوگند

لک طوبی دو لبت بسته به کوثر میثاق

باری آمد چو به کاشانه ام آن حادث ذوق ...

... حالیا کز سلم و تور انگلیس و روس هست

ایرج ایران سراپا دستگیر و پای بست

به که از راه تمدن ترک بی مهری کنی ...

... پارتی آورد نام نیک ایران را به ننگ

پارتی بنمود ما را بنده اهل فرنگ

این همه بی همتی نبود جز از اهل نفاق ...

... گه به ملک ری به فرمان جوانی با شتاب

کعبه آمال ملت را کنیم از بن خراب

گاه اندر یزد با عنوان شور و انقلاب ...

... خود تو می دانی نیم از شاعران چاپلوس

کز برای سیم بنمایم کسی را پای بوس

یا رسانم چرخ ریسی را به چرخ آبنوس

من نمی گویم تویی درگاه هیجا همچو طوس ...

تا کیومرث بهار آمد و بنشست به تخت

سر زد اشکوفه سیامک سان از شاخ درخت

غنچه پوشیده چو هوشنگ زمردگون رخت

بست طهمورث بر دیو محن سلسله سخت

جام جمشید پر از باده کن اکنون که ز بخت ...

... اردیش ایرج سان گشت ولیعهد زمین

سلم وی رشک بر او برد و کمر بست به کین

خون او ریز الا ماه منوچهرجبین ...

... سر به سر آن را به زور پای فشاری

دست تو از بن گرفت و کند ز بنیاد

سخت شگفتم ز سست رأی تو کی دون ...

... پای تو بوسم به مزد دست مریزاد

لیک بگویم که طوق بندگی غیر

گردن آزاد مردمی ننهد راد

وین ز اعادی به گوش حلقه بیفکند

وآن ز اجانب به دوش غاشیه بنهاد

در مایه بیستم که زنگی افریک

گشته ز زنجیر و بند بندگی آزاد

خواجه ما دست بسته پای شکسته

یکسره ما را به قتلگاه فرستاد ...

سخت بسته با ما چرخ عهد سست پیمانی

داده او به هر پستی دستگاه سلطانی ...

... ای دریغ از این مذهب داد از این مسلمانی

صاحب الزمان یکره سوی مردمان بنگر

کز پی لسان گشتند جمله تابع کافر ...

بنی پال خود شاه آشوریان

بجنگش همی بست آنکه میان

بجنگ شه ماد همت گماشت ...

... نبرد دلیران چو آغاز گشت

بنی پال با بخت دمساز گشت

شه ماد مغلوب و منکوب شد ...

... همی گفت با فر یزدان پاک

بنی پال را افکنم روی خاک

باتش بسوزم همه کشورش

پراکنده سازم همه لشکرش

بی کشتنش بسته ام من کمر

کنم کشورش جمله زیر و زبر ...

... ز مرگ پدر شاه بی توش و تاب

کمر بهر کین پدر بسته تنگ

نیاورده بر خویش تاب و درنگ ...

... ز جنگی دلیران ایران سپاه

بنی پال بشیند چون این خبر

که آید پسر بهر کین پدر

بگفتا بکشتن دهد جان خویش

که پارا ز اندازه بنهاده پیش

بفرمود لشکر بهامون کشند ...

... ز آشوریان جمله برگشت بخت

بنی پال تا نینوا در گریخت

همه نظم لشکر زهم در گسیخت

بفرمود بندند دروازه زان

که یابند از خشم دشمن امان

هو خشتر چون دید این ماجرا

که بستند دروازه شهر را

بفرمود تا شهر ویران کنند

همه شهر چون دشت یکسان کنند

به بستند بر شهر آب روان

که تا خیره دشمن نیابد امان ...

... نبودی بجز کشته فریاد رس

بنا گه سواری بیامد زماد

بر شاه ماد این خبر را بداد ...

... بمرز وطن ز آذر آبادگان

بتازندگی تنگ بسته میان

شه ماد چون این سخن را شنید ...

... که تازان گروه سیه دودمان

بر آرم بنیروی لشکر امان

بنی پال گفتند خود در گذشت

بخاک سیه هست او را نشست ...

... ببابل همان حکمران شاه شد

بنوپر سره شاه برگاه شد

شه ماد خود قاصدی نیک نام ...

... بجز دوستی با تو آهنگ نیست

که پوربنی پال در نینوا

شده شاه لیکن بسی بینوا ...

... نه دارای فهم و نه عقل و نه هوش

بنی پال باب مرا کشته است

سر تختش این گونه بر گشته است ...

... چو پیک شهنشه ببابل رسید

بنوپر سره گفته شه شنید

بگفتا یکی بنده ام شاه را

گشایم همین راه و هم گاه را

زپور بنی پال بس رنجه ام

بر آرم دمارش بسر پنجه ام

چو پیمان شاهنشهان بسته شد

دو کشور تو گویی که پیوسته شد ...

... سوی نینوا در نور دید دشت

چو پور بنی پال آنرا شنید

یکی آه سرد از جگر بر کشید

بگفتا ببندید باروی شهر

ک مارا نباشد از این جنگ بهر ...

چو پوربنی پال یی چاره شد

حصار اندرون در پی چاره شد ...

... وگر نیک رفتار باشد بدهر

کسانش بنیکی بیاند بهر

چو فرزند خوددوست دارای بسی

نباید نمایی بدی با کسی

بنی پال بد کرد و پورش بسوخت

همان آتش خیره خود بر فروخت ...

... غمین گشت لیکن ز پیکار دست

زکشتار آن بینوایان به بست

نگه کرد دروازه را باز یافت ...

... باندک زمانی شهنشاه ماد

کمر بست و بسیار کشور گشاد

به تسخیر لیدی هوش کرده شاه ...

... همه بوسه دادند روی زمین

بگفتند ما بندگان تو ایم

بفرمان ورأیت سرافکنده ایم

شهنشاه بسیار بنواختشان

بقدر هنر جایگه ساختشان ...

... ز شمشیر و گرز وسنان و سپر

زخود وزره با کمربند زر

سپاهی به زیبایی آراسته ...

... بهر جا شدی شادمانی بپا

همه باغ و بستان بدی دلگشا

درو دشت ایران همه سبزو شاد ...

... بشد شاه و مغرور از این هنر

همی دست بنهاد روی کمر

بفرمود هستم شه شیر کش ...

... پریشان و افسرده و زار شد

دو چشمش به بستر ز هم باز کرد

سخن گفتن خویش آ غاز کرد ...

... که از پارس آرد ورا در برش

چو دخت شه آمد بنزد پدر

ببوسید روی زمین را بسر ...

... که ای خسرو عادل نیکخواه

توشاهی و من کمترین بنده ام

بفرمان ورأیت سر افکنده ام

... جوانی است با دانش و با هنر

سزد گر ببندیم پیشش کمر

که آژیدهاک است بی رحم و باک ...

... نه بر سرش خود و نه بر تن زره

نه آلات جنگ و نه بند و گره

بیامد بکورش سلامی بداد ...

... بدیدش سیه کشته از گرد راه

بزد اسب و آمد بنزدیک او

که تا در برد جان تاریک او

بینداخت آن خسروانی کمند

سرشاه ماد اندر آمد به بند

کشیدش ز اسب و بزد بر زمین ...

... نهادند سر جمله سوی وطن

بفرمود آیین به بندند شهر

هم از شادمانی بجویند بهر ...

... بفرمود هر مان یک بدره زر

بیا توز گنجور بستان دگر

شبان بادلی خوش زمین بوسه داد ...

... چنین گفت کای داور آب و خاک

خدایا منم کمترین بنده ات

یکی طفل زار و پرستنده ات

ز بند بلایم تو کردی رها

رهانیدیم از دم اژدها ...

... کنم مهربانی باهل زمن

زمین بوسه داد و بنالید سخت

خدایا ز تو یافتم تاج و تخت ...

... جوان است و جویای نام آمده است

تو با او نداری در ابن جنگ تاب

نبیند کسی همچو شاهی بخواب ...

... کند واژگون تخت و کوس شما

بنا بودیش گر که پیمان کنیم

خود و لشکرش جمله بیجان کنیم ...

... سه شاه و سه دولت همه سر بسر

بکین و بجنگ تو بسته کمر

کنون من بیونان شوم رهسپار ...

... همان پرچم مادشان بد بکف

بفرمود تا اسب شه زبن کنند

ز لیدی دگر جستن کین کنند ...

... زهر سو برآمد غریوی ز کوس

بنه بر نهادند و بستند بار

سوی شهر لیدی همه رهسپار ...

... بفرمود با افسران سپاه

که در دشت شرقی به بندید راه

سر راه کورش بگیرید سخت ...

... دلیری بیامد ز ایرانیان

بکین آنچنان تنگ بسته میان

بگفتا هم آوردت آمد بجنگ ...

... بشد خود سوی سارد باهر که بود

که شاد که دروازه بندند زود

تعاقب نمودند ایرانیان ...

... چو بینم که بردند تاج و کمر

نخواهم زن و کودکانم به بند

گرفتار آیند و رنج آورند ...

... دگر امر فرمود از زر و سیم

بناها بسازند در اورشلیم

که ویران نموده است بخت النصر ...

... بکورش بگفتند ناید بدر

میان جنگ را بسته اینک کمر

بر آشفت کورش بفرمود جنگ ...

... بگیتی نه یک تن از او دلخورند

برأی بداد و بنیرو و بخت

رسید از امیری بشاهی و تخت ...

... دریغا ازین خوبی و داد تو

بخاک آنکه بر کند بنیاد تو

هرا پاک گفتا بایرانیان

به بندید بر کین این شه میان

نباید که یک تن ازین رزمگاه

به بیند دگر غیر روز سیاه

بکشتند و بستند ایرانیان

که یک تن نمانند اندر جهان ...

... سوی پارس رفتند شهشان بدوش

مبندید دل در سرای سپنج

که پایان آن نسبت جز درد و رنج ...