... بگریم بر سرود پاسبانت

نشانی راست ده زان مقصد و جای

به راه آورد و با دیر مغانت ...

قدوم ماه ربیع و خروج ماه صفر

خجسته باد بدین مقصد و پناه بشر

خدایگان جهانبان بهای دولت و دین ...

... چو ناقه راه بیابان برد به رنج و اذی

به مقصد آید و مایوس گردد از مقصود

به جنت آید و محروم گردد از طوبی ...

... که دست فضل کند دامن امید رها

جز آستانه فضلت که مقصد اممست

کجاست در همه عالم وثوق اهل بها ...

... الجواب

قال رسول الله صلی الله علیه وسلم اول ما خلق الله تعالی العقل فقال له اقبل فاقبل ثم قال له ادبر فادبر قال و عزتی و جلالی ما خلقت خلقا اکرم علی منک بک اخذ و بک اعطی و بک اثیب و بک اعاقب پس قیاس مولانا سعد الدین أدام الله عافیته و احسن عاقبته عین صواب است که عقل را مقدم داشت و وسیلت قربت حق دانست و داعی مخلص را به عین رضا نظر کرد و تشریف قبول ارزانی داشت و صاحب مقام شمرد اما راه از رسیدگان پرسند و این ضعف از واماندگان است و خداوند تعالی ذوالجلال و الاکرام است اکرامش در حصر نمی آید که و ان تعدوا نعمة الله لاتحصوها در جلالش عز اسمه چه توان گفت به تقدیر آنکه این بنده فاضل است با افضل چگونه مقاومت تواند کرد اما به یمین همت درویشان و به برکت صحبت ایشان به قدر وسع در خاطر این درویش می آید که عقل با چندین شرف که دارد نه راه است بلکه چراغ راه است و اول راه ادب طریقت است و خاصیت چراغ آن است که به وجود آن راه از چاه بدانند و نیک از بد بشناسند و دشمن از دوست فرق کنند و چون آن دقایق را بدانست بر این برود که شخص اگرچه چراغ دارد تا نرود به مقصد نرسدنقل است از مشایخ معتبر کهروندگان طریقت در سلوک به مقامی برسند که علم آن جا حجاب باشد عقل و شرع این سخن را به گزاف قبول کردندی تا به قراین معلوم شد که علم آلت تحصیل مراد است نه مراد کلی پس هر که به مجرد علم فرود آید و آنچه به علم حاصل میشود در نیابد همچنان است که به بیابان از کعبه باز مانده استبدان که مراد از علم ظاهر مکارم اخلاق است و صفای باطن که مردم نکوهیده اخلاق را صفای درون کمتر باشد وبه حجاب کدورات نفسانی از جمال مشاهدات روحانی محروم پس واجب آمد مرید طریقت را به وسیلت علم ضروری اخلاق حمیده حاصل کردن تا صفای سینه میسر گرددچون مدتی برآید بامداد صفا با خلوت و با عزلت آشنایی گیرد و از صحبت خلق گریزان شوددر اثنای این حالت بوی گل معرفت دمیدن گیرد از ریاض قدس به طریق انس چندان که غلبات نسیمات فیض الهی مست شوقش گرداند و زمام اختیار از دست تصرفش بستانداول این مستی را حلاوت ذکر گویند و اثنای آن را وجد خوانند و آخر آن را که آخری ندارد عشق خوانندو حقیقت عشق بوی آشنایی ست و امید وصال و مراد را این مشغله از کمال معرفت محجوب می گرداند که نه راه معرفت بسته است خیل خیال محبت بر ره نشسته است صاحبدلان نگویم که موجود نیست طلسم بلای عشق بر سر است و کشته بر سر گنج میاندازد

کسی ره سوی گنج قارون نبرد ...

... خداوندان نعمت را کرم نیست

مرا که پرورده نعمت بزرگانم این سخن سخت آمد گفتم ای یار توانگران دخل مسکینان اند و ذخیره گوشه نشینان و مقصد زایران و کهف مسافران و محتمل بار گران بهر راحت دگران دست تناول آنگه به طعام برند که متعلقان و زیردستان بخورند و فضله مکارم ایشان به ارامل و پیران و اقارب و جیران رسیده

توانگران را وقف است و نذر و مهمانی ...

سلام علیکم اهل بیت کرامة

و مقصد محتاج و مأمن خایف

... طلب الترب فی الفلاة قبیح

بعد تحصیل مقصد ترجو

یافته چیز را دوباره مجو ...

... رفت و گشت از غبارانده پاک

چونکه بودش طریق مقصد صدق

منزلش گشت باز مقعد صدق ...

... اینک حجب از جمال برخاست

هرگز نرسد به هیچ مقصد

هر کز قدم رجال برخاست ...

... ز بن گاه تقلید بربند رخت

که مقصد فراتر از آن منزل است

ندانی به خود هیچ دانا کسی ست ...

... هر لحظه دوا کم بود و درد فزون است

از بادیه ی عشق به مقصد نبری راه

بی درد که دردت به دوا راه نمون است ...

مشتاق دوست را ره مقصد دراز نیست

تسلیم کرده را زبلا احتراز نیست ...

... مریم دوشیزه را باک ز ناپاک نیست

راه به مقصد نبرد حد عزیزان نداشت

هر که بر آن آستان خوار تر از خاک نیست ...

... بی می مرو طریق محبت که هم چو می

روشن دلی دگر سوی مقصد دلیل نیست

گر می پرست ناخلف است و حرام زاد ...

... در حق هر بی هنر عشق نظر کی کند

خضر به مقصد رسید رنج سکندر گرفت

سوز نزاری ز جان بس که علم برکشید ...

... مثل است اینکه خرابی بود ایمن ز خراج

راه نا رفته به مقصد نتوان کرد نزول

حج بنگزارده هرگز نتوان بود از حاج ...

... پسرو آل نبی باش که ذریت اوست

غایت مقصد و زنهار مگرد از منهاج

تا شود فطرت ما ظاهر و آید در فعل ...

... گو خادمی را حکم کن تا شاهد خوب آورد

تا هم چنان با خود رود طالب به مقصد کی رسد

هم رهرو صاحب نظر این پی به مطلوب آورد ...

... فتنۀ تازه به هر غمزه که باز اندازد

واعظی گفت به مقصد نرسد الا آن

که به مسجد رود و سر به نیاز اندازد ...

... برای خود نزاری را به روی او چه رو باشد

چو توقیفش شود همره به مقصد ره توان بردن

وگرنه سالکان را کی مجال جست و جو باشد ...