رسول لطف الهی در ‫۲ ماه قبل، جمعه ۱۳ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۴۰ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۰۹:

قوام آباد از روستاهای اطراف سیوند فارس می‌باشد.

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۲ ماه قبل، جمعه ۱۳ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۳۰ دربارهٔ ملا احمد نراقی » مثنوی طاقدیس » بخش ۱۳ - مناجات با قاضی الحاجات:

به استناد نسخه خطی مجلس، پنج بیت پیش از بیت شماره 2 کنونی وجود دارد:

رفته همراهان و تنها مانده‌ای/غیر درگاهت ز هر در رانده‌ای

در بیابان تن به مردن داده‌ای/دل به مرگ خویشتن بنهاده‌ای

بینوایی مبتلایی خسته‌ای/صید در دامی شکار بسته‌ای

پای من لنگ و ره دشوار پیش/بار من سنگین و پشت ناقه ریش

مرکب از دستم عنان بگرفت و رفت/دزد آمد آب و نان بگرفت و رفت

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۲ ماه قبل، جمعه ۱۳ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۲۱ دربارهٔ ملا احمد نراقی » مثنوی طاقدیس » بخش ۱۵ - قصه ی کودک و ذلت طماع از طمع:

بیت‌های 12، 13 و 14، یعنی:

«چون شنید آن گرگ از خر نعل زر/از طمع ابله شد و مفتون خر

پس دوید از حرص تا نزدیک پای/پای خر برداشت با دندان ز جای

تا ز دندان نعل زراندام را/برکند زانجا و یابد کام را»

متعلق به بقیه داستان گرگ و خر هستند و ربطی به این بخش ندارند. نسخه خطی مجلس نیز تایید کنندۀ این موضوع است.

احمدرضا ضیایی در ‫۲ ماه قبل، جمعه ۱۳ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۵۰ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۴۹ - داستان ملک‌زاده جوان با دشمنان پیر:

با تشکر از شما.

فرزاد آریا در ‫۲ ماه قبل، جمعه ۱۳ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۴۳ دربارهٔ خیام » رباعیات » رباعی شمارهٔ ۵۹:

به گمان من حکیم عمر خیام در این رباعی به طالع بینی و پیشگویی های نجومی که در گذشته بسیار رواج داشته و افراد و خصوصا شاهان به آن اعتقاد و التزام داشته اند پرداخته است. در واقع خیام در مصرع دوم کنایه ای به این افراد میزند که با وجود داشتن خرد، به جای استفاده از آن با دیدن اجرام آسمانی و اعتقاد به تاثیر آنها در تصمیماتی که از خرد برخاسته مردد میشوند.

در بیت دوم خیام هشدار میدهد که تصمیمات ما باید بر مبنای خرد باشد چرا که اجرام آسمانی خودشان سرگردانند و نه پیامی برای ما دارند و نه تعیین کننده ی سرنوشت ما هستند.

شاهد دیگر این تفسیر، رباعی دیگر منسوب به خیام هست که میگوید

در گوشِ دلم گفت فلک پنهانی

«حکمی که قضا بُود، ز من می‌دانی؟»

در گردش خویش اگر مرا دست بُدی

خود را برهاندمی ز سرگردانی

خصوصا باید توجه داشت که خیام به عنوان یک منجم زبردست دارد این هشدار را میدهد.

سمیه شکری در ‫۲ ماه قبل، جمعه ۱۳ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۰۹:۴۱ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۸۳۸:

مثل قراضه جویان شب و روز خاک بیزی

ز چه خاک می‌پرستی نه تو قبله دعایی

چه عجب اگر گدایی ز شهی عطا بجوید

عجب این که پادشاهی ز گدا کند گدایی

 

ببین خدا انسان خاکی رو چقدر دوست داره!!!!

خوش به حال انسان

 

Delkhaste در ‫۲ ماه قبل، جمعه ۱۳ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۰۳:۱۲ در پاسخ به شاهان نوذری دربارهٔ فردوسی » هجونامه (منتسب):

خود نظامی عروضی گفته شاه طبرستان به سبب ارادتی که به سلطان محمود داشته است به ازای هر بیت هجونامه، هزار درهم به فردوسی داده و با دستور او هجونامه را از بین بردند و تنها شش بیت باقی ماند.

«فردوسی آن بیت‌ها فرستاد. بفرمود تا بشُستند. فردوسی نیز سواد بشست و آن هجو مندرس گشت و از آن جمله شش بیت بماند :

مرا غمز کردند کان پرسخن

به مهر نبی و علی شد کهن

اگر مهرشان من حکایت کنم

چو محمود را صد حمایت کنم

پرستار زاده نیاید بکار

وگر چند باشد پدر شهریار

از این در سخن چند رانم همی

چو دریا کرانه ندانم همی

به نیکی نبد شاه را دستگاه

وگرنه مرا برنشاندی بگاه

چو اندر تبارش بزرگی نبود

ندانست نام بزرگان شنود»

نظامی عروضی » چهارمقاله » مقالت دوم: در ماهیت علم شعر و صلاحیت شاعر » بخش ۱۱ - حکایت نه - فردوسی

یعنی نظامی عروضی فقط صحت انتساب این شش بیت را تأیید می کند.

فرهود در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۲۳:۳۴ در پاسخ به مهرناز دربارهٔ نظامی » خمسه » اسکندرنامه - بخش دوم: خردنامه » بخش ۱۱ - افسانهٔ ارشمیدس با کنیزک چینی:

آن غزال زیباچشم چینی، مستی و زیبایی چشمش رفت و آن‌را باخت.

فرهود در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۴۷ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۸ - خلوت دوم در عشرت شبانه:

مجبورم پاسخ این سؤال را به شکل برداشت شخصی بدهم نه می‌شود گفت که مجلس خیالی است نه رئال. منظورم معنای کلمات (رئال و خیالی) است.

هرکس پس از آشنایی کافی با نظامی می‌تواند خود به پاسخ برسد که مخاطب کیست و مجلس چیست؛ نظر منه.

فرهود در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۴۰ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۴۹ - داستان ملک‌زاده جوان با دشمنان پیر:

با تو برون از تو درون پروری‌ست

گوش تو‌ را نیک نصیحت‌گر‌ی‌ست

در درون تو اما فراتر از تو درون‌پرور و راهنمایی وجود دارد؛ گوش تو یک نصیحت‌گر خوب و نیکو دارد.

یک نفس آن تیغ برآر از غلاف

چند غلافش کنی ای بر خلاف

یک دم این شمشیر را (شجاعانه) برکش تا کی این شمشیر را بی‌استفاده در غلاف می‌کنی؟ ای آدم برخلاف و نسنجیده.

آن نفس از حقهٔ این خاک نیست

این حق آن هم‌نفس پاک نیست

جنس آن دم و آن یار از جنس زمینی نیست؛ حق (آن یار تو) آن یار پاک، این نیست (که به او بی‌توجهی)

پورداد وفائی در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۳۵ دربارهٔ خاقانی » دیوان اشعار » رباعیات » رباعی شمارهٔ ۱۰۸:

پس از یاد خدا و درود، در کتاب جاویدان خرد ابن مسکویه بیت یکم به شکل زیر نقل شده است:

در مطبخ عشق جز نکو را نکشند

لاغر صفتان زشتخو را نکشند

یعنی چنان که در آشپزخانه حیوانات فربه و سرحال را برای تهیه غذا سر میبرند و از حیوان لاغر و مریض استفاده نمی‌کنند، خاصیت عشق هم این است که نیکوترین آدمها را گرفتار خود می‌کند. 

(ابن مسکویه، احمد بن محمد، «جاویدان خرد»، ترجمه تقی الدین محمد شوشتری، به اهتمام دکتر بهروز ثروتیان، تهران: موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل، ۱۳۵۵. صفحه ۳۸۵)

فرهود در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۳۲ دربارهٔ نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۴۸ - مقالت پانزدهم در نکوهش رشگبَران:

زخم تنُک زخمه پیران خوش است

آب جوانی چه کنم که‌آتش است‌‌

زخم‌های نازک و خفیف که این پیران ضعیف به‌من می‌زنند ناچیز است اما چه کنم که غرور جوانی‌ام شعله کشیده و پاسخشان را می‌دهم

گرچه جوانی همه فرزانگی است

هم نه یکی شاخ ز دیوانگی است‌؟!

اگر جوان حتی دانا باشد به طبیعت جوانی که سرکشی و دیوانگی است (کارهای جوانان را انجام می‌دهد)

یاسمنی چند که بیدی کنند

دعوی هندو به سپید‌ی کنند

وقتی چند جوان پیدا می‌شوند و پیر و دانا هستند، آن سیاهرویان ادعای سپیدرویی می‌کنند. (چوب بید سفید است همچنین درخت بید افتاده است مانند پیر.  در مصرع اول بیدی (پیری و دانایی) در مصراع دوم سپیدی: پاکی و آبرو)

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۲۲:۱۰ دربارهٔ ملا احمد نراقی » مثنوی طاقدیس » بخش ۱۳ - مناجات با قاضی الحاجات:

مصرع دوم بیت 12 «کز عقب آمد پیاده پای لنگ/بار سنگینش به دوش و پای لنگ» مشکوک است زیرا در مصرع نخست نیز «پای لنگ» به کار رفته و کل بیت بدون قافیه مانده است. از آنجا که در مصرع نخست، «پیاده» را کنار «پای لنگ» می‌بینیم، منطقی است که در مصرع دوم، در کنار «دوش» واژه‌ای مانند «پشت» وجود داشته باشد. با توجه به نسخه خطی مجلس به شماره ثبت 5379، مصرع دوم چنین است: «بار سنگینش به دوش و پشت کنگ».

شاعر واژۀ «کنگ» را به معنی «خمیده» و «کوژ» به کار برده است.

یادآوری‌ها:

- در بیت شماره 43 بخش 208 مثنوی طاقدیس، دوباره واژۀ «کنگ» را به همین معنی می‌بینیم («گفت هاجر با وی ای فرتوت کنگ/ای زبانت لال باد و پای لنگ»).

- اصطلاح «کنگ پشت» در مصرع دوم بیت 9 از قصیده 52 کمال‌الدین اسماعیل آمده است («کنگ پشتی به روستا باشد»)

صدیقه کامور در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۲۱:۱۸ دربارهٔ بیدل دهلوی » غزلیات » غزل شمارهٔ ۷۰۶:

وزن شعر را اشتباه نوشتید.

مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن

درست است.

رسول لطف الهی در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۷:۲۲ در پاسخ به همایی دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۵۹:

دهد نطفه را صورتی چون پری 

که کردست بر آب صورتگری 

شیخ بزرگ

agareza sad در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۵۸ دربارهٔ حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۶۱:

شاهد بازاری منظور شاعر از معشوق پسر است متاسفانه 

فاطمه زندی در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۶:۰۶ دربارهٔ مولانا » دیوان شمس » غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۶۰۴:

فَلَئِنْ قُمْتَ اَقَمْنا وَلَئِنْ رُحْتَ رَحَلْنا

چو بِخوردی تو، بِخوردم؛ چو نِشَستی تو، نِشَستم

اگر اقامت کنی مقیم می‌شوم و اگر بروی سفر می‌کنم

عباسی-فسا @abbasi۲۱۵۳ در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۰۶ دربارهٔ شهریار » گزیدهٔ غزلیات » غزل شمارهٔ ۱۶ - مرغ زخمی:

برخی معتقدند که خطاب به استاد سعید هرمزی است. اما به نظر بنده ایهامی در بیت ششم وجود دارد که خطاب به استاد شهناز را تأیید می‌کند.

شور فرهاد و عشوهٔ شیرین

زنده کردی به شور و شهنازت

در اینجا شور اشاره به یکی از هفت دستگاه موسیقی ایرانی است و شهناز یکی از گوشه های دستگاه شور است. و کلمۀ «شهناز» می تواند ایهام داشته باشد و معنای دوم آن اشاره به استاد شهناز باشد.

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۲:۴۹ دربارهٔ ملا احمد نراقی » مثنوی طاقدیس » بخش ۱۶ - بقیه قصه گرگ و خر:

مصرع نخست بیت 27 به شکل «هر کسی جستی بپادار گزین» درست نیست. نا مفهوم بودن «بپادار»، این مصرع و کل بیت را نیز نامفهوم می‌کند. به استناد نسخه خطی مجلس به شماره ثبت 5379، و نیز معنی «بیاوار» شکل درست این مصرع عبارت است از:

«هر کسی جُستی بیاوارِ گزین»؛ یعنی «هرکس خودسرانه کاری را برمی‌گزید».

چنین برداشتی کاملا سازگار است با همه بیت‌ها و نیز با چکیدۀ سخن شاعر: هر کسی را بهر کاری ساخته‌اند

«بیاوار» = «کار، شغل» <لغتنامۀ دهخدا>

 

*اندکی دقت و بهره‌گیری از نگرش سیستمی، از احتمال خطا خواهد کاست.

احمد خرم‌آبادی‌زاد در ‫۲ ماه قبل، پنجشنبه ۱۲ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۳۷ دربارهٔ ملا احمد نراقی » مثنوی طاقدیس » بخش ۱۷ - بیان بقیه ی تمرد شیطان از امر حق تعالی و مردود شدن آن:

1-هرچند مصرع نخست بیت 11 در نسخۀ خطی مجلس به شماره ثبت 5379 به شکل «در قفا هر ذلتی را ظلمتی‌ست» آمده، اما با توجه به اینکه شاعر در بیت 10 به روشنی می‌گوید «سیاهی، سیاهی می‌آورد»، این مصرع به شکل کنونی درست است.

2-مصرع دوم همین بیت به شکل «هر گنه نساجِ پرده غفلتی‌ست/» درست است (هرگناه، بافندۀ یک پردۀ غفلت است). نسخه خطی مجلس همین را ثبت کرده است.