بر آن کُه برهمن یکی پیرمرد

برآورده وز گردش روز گرد

گلش گشته گل سرو زرین کناغ

چو پرّ حواصل شده پرّ زاغ

شده تیر بالا کمان وار کوژ

[...]

دگر رهش پرسید گرد دلیر

که ای از خرد بر هوا گشته چیر

بدین کوه تنها نشستت چراست

چه چیزست خوردت چو پوشش گیاست

بدو گفت پیرش که سالست شست

[...]

بپرسید بازش هنرمند مرد

که یزدان جهان را سرشت از چه کرد

بهانه چه افتاد تا کرده شد

سپهر و ستاره بر آورده شد

چنین گفت این آن شناسد درست

[...]

دگر نیز دان کز گروهان دهر

دوسانند کز دینشان نیست بهر

گروهی به ایزدنگویند کس

که تا مر جهان را شناسند بس

ز هر جانور پاک وز رستنی

[...]

جدا فیلسوفند دیگر گروه

جهان از ستیهندگیشان ستوه

که گویند کاین گیتی ایدون به پای

همیشه بدو نیز باشد به جای

گمانشان چنینست در گفت خویش

[...]

بپرسید باز از بر کوهسار

کدامست شهری به دریا کنار

بدین روی دریا و زآنروی کوه

به دشت آمده برزگر یک گروه

سرانجام از آن دشت شیری نهان

[...]

ز هر دانشی چیست بهتر نخست

چه چیز آن که دانست نتوان درست

به ما چیست نزدیکتر در جهان

همان دورتر نیز وز ما نهان

بتر دشمن و نیکتر دوست چیست

[...]

یکی مرد ملاح بُد راهبر

که بودش همه راه دریا ز بر

بُد آگه که در هر جزیره چه چیز

زبان همه پاک دانست نیز

به دریا هر آنجا که آب آزمای

[...]

جزیری بُد آن نیز با رنگ و بوی

که عنبر بس افتد ز دریا بدوی

ز دریا کجا عنبر افتد دگر

بر آن یک جزیره بود بیشتر

بگردید مهراج هر سو بسی

[...]

جزیری پر از بیشها بود و غیش

به بالا و پهنا دو صد میل بیش

فروان درو شهر و بی مر سپاه

یکی شاه با فرّ و با دستگاه

چو آن شه ز مهراج وز پهلوان

[...]

که آن جای را رامنی نام بود

یکی خوش بهشت دلارام بود

کُه و دشت او بود بر هر کنار

درختان کافور سیصد هزار

همه چون بر انگشت بفسرده شیر

[...]

همه کوهش از رنگ گل ناپدید

همه راغ پُر سوسن و شنبلید

زمین چرخ و ابرش بخار بهشت

هوا مشکبوی آب عنبر سرشت

تو گفتی بهار از پی دین به کین

[...]

به دیگر جزیری فکندند رخت

پر از کان سیم و پر آب و درخت

بدو در گیا داروی گونه گون

گل و میوه از صد هزاران فزون

زمینش ز بس بیشه زعفران

[...]

دو هفته خوش و شاد بگذاشتند

وز آن جا سپه باز برگاشتند

رسیدند نزد جزیری فراز

همه خار و خاره نشیب و فراز

ز هر سو درو مار چون خیل مور

[...]

وز آن جا به کوهی نهادند روی

جزیری که اسکونه بُد نام اوی

کُهی پر گل گونه گون دامنش

ز نیشکر انبوه پیرامنش

چنان نار و نارنگ پر بار بود

[...]

چو سه روز بگذشت و شد راست باد

به کشتی نشستند و رفتند شاد

به دریا و خشکی ز کشتی کشان

هر آن کس که داد از شگفتی نشان

برفتند سیصد هزاران فزون

[...]

از آن کوه ملاح بگذشت خواست

سپهدار گفت این شتابت چراست

بمان تا برین گنگ باز از شگفت

چه بینیم کان یاد باید گرفت

بدو گفت ملاح مفزای کار

[...]

به دیگر جزیری رسیدند زود

کجا نام آن جای هدکیر بود

درو شهری آباد و شاهی بزرگ

سپاهی فراوان دلیر و سترگ

چو گشت آگه آن شه ز مهراج شاه

[...]

رسیدند نزدیک کوهی بلند

که بود از بلندش بر مَه گزند

بسی کان گوهر بدان کوهسار

همان دیو مردم فزون از شمار

گروهی سیه چهر و بالا دراز

[...]

برفتند و آمد جزیری پدید

که آن جا به جز اژدها کس ندید

بدانسان بزرگ اژدها کز دو میل

بیوباشتندی به دَم زنده پیل

ز زهرش همه کوه و هامون سیاه

[...]