گنجور

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱ - آغاز سخن

 

بسم‌الله الرحمن الرحیم

هست کلید در گنج حکیم

فاتحه فکرت و ختم سخن

نام خدایست بر او ختم کن

پیش‌وجود همه آیندگان

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۲ - (مناجات اول) در سیاست و قهر یزدان

 

ای همه هستی ز تو پیدا شده

خاک ضعیف از تو توانا شده

زیرنشین عَلَمت کائنات

ما به تو قائم چو تو قائم به ذات

هستیِ تو صورتِ پیوند نی

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۳ - (مناجات دوم) در بخشایش و عفو یزدان

 

ای به ازل بوده و نابوده ما

وی به ابد زنده و فرسوده ما

دور جنیبت‌کش ِ فرمان تست

سُفتِ فلک غاشیه‌گردان تست

حلقه‌زن ِ خانه‌به‌دوش توایم

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۴ - در نعت رسول اکرم

 

تختهٔ اول که الف نقش بست

بر در محجوبه احمد نشست

حلقهٔ حی را کالف اقلیم داد

طوق ز دال و کمر از میم داد

لاجرم او یافت از آن میم و دال

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۵ - در معراج

 

نیم شبی کان ملک نیمروز

کرد روان مشعل گیتی فروز

نه فلک از دیده عماریش کرد

زهره و مه مشعله‌دار‌یش کرد

کرد رها در حرم کاینات

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۶ - نعت اول

 

شمسهٔ نُه مسند هفت‌اختران

ختم رسل خاتم پیغمبران

احمد مرسل که خرد خاک اوست

هر دو جهان بستهٔ فتراک اوست

تازه‌ترین سنبل صحرای ناز

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۷ - نعت دوم

 

ای تن تو پاک‌تر از جان پاک

روح تو پرورده‌ «روحی فداک»

نقطه‌گهِ خانه رحمت تویی

خانه‌برِِ نقطهٔ زحمت تویی

راهروان عربی را تو ماه

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۸ - نعت سوم

 

ای مدنی بُرقِع و مَکی نقاب

سایه‌نشین چند بوَد آفتاب

گر مهی از مهر تو مویی بیار

ور گلی از باغ تو بویی بیار

منتظران را به‌لب آمد نفس

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۹ - نعت چهارم

 

ای گهر‌ِ تاج‌ِ فرستادگان

تاج‌ده‌ِ گوهر ِ آزادگان

هر چه ز بیگانه و خیل تواند

جمله در این خانه طفیل تواند

اول بیت ار چه به نام تو بست

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۰ - در مدح ملک فخرالدین بهرامشاه بن داود

 

من که درین دایرهٔ دهر‌بند

چون گره نقطه شدم شهربند

دسترس پای‌گشاییم نیست

سایه ولی فرّ هماییم نیست

پای فرو رفته بدین خاک در

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۱ - خطاب زمین بوس

 

ای شرف گوهر آدم به تو

روشنی دیده عالم به تو

چرخ که یک پشت ظفرساز تست

نُه شکم آبستنِ یک راز تست

گوش دو ماهی زبر و زیر تو

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۲ - در مقام و مرتبت این نامه

 

من‌که سراینده این نوگلم

باغ ترا نغمه‌سرا بلبلم

در ره عشقت نفسی می‌زنم

بر سر کویت جرسی می‌زنم

عاریت کس نپذیرفته‌ام

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۳ - گفتار در فضیلت سخن

 

جنبش اول که قلم برگرفت

حرف نخستین ز سخن درگرفت

پرده خلوت چو برانداختند

جلوت اول به سخن ساختند

تا سخن آوازه دل در نداد

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۴ - برتری سخن منظوم از منثور

 

چونکه نَسَخته سخن سرسری

هست بر گوهریان گوهری

نکته نگه‌دار ببین چون بُوَد

نکته که سنجیده و موزون بُوَد

قافیه‌سنجان که سخن برکشند

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۵ - در توصیف شب و شناختن دل

 

چون سپر انداختن آفتاب

گشت زمین را سپر افکن بر آب

گشت جهان از نفسش تنگ‌تر

وز سپر او سپرک رنگ‌تر

با سپر افکندن او لشگرش

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۶ - خلوت اول در پرورش دل

 

رایض من چون ادب آغاز کرد

از گره نُه فلکم باز کرد

گرچه گره در گرهش بود جای

برنگرفت از سر این رشته پای

تا سر این رشته به جایی رسید

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۷ - ثمره خلوت اول

 

باد، نقاب از طرفی برگرفت

خواجه سبک عاشقی از سر گرفت

گل نفسی دید شِکَر خنده‌ای

بر گل و شِکَّر نفس افکنده‌ای

فتنه آن‌ ماهِ قصب‌دوخته

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۸ - خلوت دوم در عشرت شبانه

 

خواجه یکی شب به تمنای جنس

زد دو سه دم با دو سه ابنای جنس

یافت شبی چون سحر آراسته

خواسته‌هایی به دعا خواسته

مجلسی افروخته چون نوبهار

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۱۹ - ثمره خلوت دوم

 

عمر بر آن فرش ازل بافته

آنچه شده باز بَدَل یافته

گوش در آن نامه تحیت‌رسان

دیده در آن سجده تحیات‌خوان

تنگ دل از خنده ترکان شکر

[...]

نظامی
 

نظامی » خمسه » مخزن الاسرار » بخش ۲۰ - مقالت اول در آفرینش آدم

 

اوّل کاین عشق‌پرستی نبود

در عدم آوازه هستی نبود

مُقبلی از کِتم عدم ساز کرد

سوی وجود آمد و در باز کرد

باز‌پسین طفلِ پری‌زادگان

[...]

نظامی
 
 
۱
۲
۳