اوّل کاین عشق‌پرستی نبود
در عدم آوازه هستی نبود
مُقبلی از کِتم عدم ساز کرد
سوی وجود آمد و در باز کرد
باز‌پسین طفلِ پری‌زادگان
پیشتر‌ینِ بشری‌زادگان
آن به خلافت عَلَم آراسته
چون علم افتاده و برخاسته
«عَلَّمَ آدم» صفتِ پاک او
«خَمَّرَ طینه» شرفِ خاک او
آن به گهر هم کدر و هم صفی
هم محک و هم زر و هم صیرَفی
شاهدِ نو‌فتنه‌ی افلاکیان
نو‌خطِ فرد آینه‌ی خاکیان
یارهٔ او ساعد جان را نگار
ساعد‌ش از هفت فلک یاره‌دار
آن ز دو گهواره برانگیخته
مغز دو گوهر به هم آمیخته
پیشکش خلعت زندانیان
محتسب و ساقی روحانیان
سر‌حدِ خلقت، شده بازار او
بِکریِ قدرت، شده در کار او
طفل چهل‌روزه کژ مژ زبان
پیر چهل ساله بر او درس‌خوان
خوب‌خطی عشق‌نبشت آمده
گلبنی از باغ بهشت آمده
نوری ازان دیده که بینا‌ترست
مرغی ازان شاخ که بالاترست
زو شده مرغانِ فلک دانه‌چین
زان همه را آمده سر بر زمین
و او به یکی دانه ز راه کرم
حله در انداخته و حلیه هم
آمده در دام چنین دانه‌ای
کمتر از آوازه شکرانه‌ای
زان به دعاها به‌وجود آمده
جمله عالم به سجود آمده
بر در آن قبله هر دیده‌ای
سهو شده سجده شوریده‌ای
گشته گل افشان وی از هشت باغ
بر همه گلبرگ و بر ابلیس داغ
بی تو نشاطیش در اندام نی
در ارمش یک‌نفس آرام نی
طاقت آن کار‌کیایی نداشت
کز غم کار تو رهایی نداشت
گرمی گندم جگرش تافته
چون دل گندم به دو بشکافته
ز آرزوی ما که شده نو بر او
گندم خوردن به یکی جو بر او
او که چو گندم سر و پایی نداشت
بی زمی و سنگ نوایی نداشت
تا نفکندند نرُست آن امید
تا نشکستند نشد رو‌سپید
گندم‌گون گشته ادیمش چو کاه
یافته جودانه چو کیمُختِ ماه
چون جو و گندم شده خاک‌آزمای
در غم تو ای جو گندم نمای
خوردن آن گندم نامردمش
کرده برهنه چو دلِ گندمش
آن‌همه خواری که ز بدخواه برد
یکدلی گندمش از راه برد
گندم سخت از جگر افسردگی‌ست
خُردی او مایه بی‌خُردگی‌ست
مردم چون خوردن او ساز کرد
از سر تا پای دهن باز کرد
ای به تو سر رشته جان گم شده
دامِ تو آن دانه گندم شده
قرص جوین می‌شکن و می‌شکیب
تا نخوری گندمِ آدم‌فریب
پیکِ دلی، پیرو شیطان مباش
شیرِ امیری، سگِ دربان مباش
چرک نشاید ز ادیم تو شست
تا نکنی توبه آدم نخست
عذر بِهْ آنرا که خطایی رسید
که‌آدم از آن عذر به جایی رسید
چون ز پی دانه هوس‌ناک شد
مُقطعِ این مزرعه خاک شد
دید که در دانه طمع خام کرد
خویشتن افکنده این دام کرد
آب رساند این گل پژمرده را
زد به سر‌اندیب سراپرده را
روسیه از این گنه آنجا گریخت
بر سر آن خاک سیاهی بریخت
مدتی از نیل خُم آسمان
نیل‌گر‌ی کرد به هندو‌ستان
چون کفش از نیلِ فلک شسته‌شد
نیل‌گیا در قدمش رُسته شد
تُرک ختایی شده یعنی چو ماه
زلف خطا بر زده زیرِ کلاه
چون دلش از توبه لطافت گرفت
ملک زمین را به خلافت گرفت
تخم وفا در زمی عدل کشت
وقفی آن مزرعه بر ما نوشت
هرچه بدو خازن فردوس داد
جمله در این حجره شش‌در نهاد
برخور ازین مایه که سود‌ش تراست
کِشتنش او را و درود‌ش تراست
ناله عود از نفس مجمر‌ست
رنج خر از راحت پالان‌گر‌ست
کار تو‌را بی‌تو چو پرداختند
نامزد لطف تو‌را ساختند
کشتی گل باش به موج بهار
تا نشوی لنگر بستان چو خار
راه به‌دل شو چو بدیدی خزان
کآب به دل می‌شود آتش به جان
صورت شیر‌ی دل شیر‌ی‌ت نیست
گرچه دلت هست دلیر‌ی‌ت نیست
شیر توان بست ز نقش سرای
لیک به صد چوب نجنبد ز جای
خلعت افلاک نمیزیبدت
خاکی و جز خاک نمیزیبدت
طالع کارت به زبونی دَرَست
دل به کمی غم به فزونی دَرَست
ورنه چرا کرد سپهر بلند
شهر‌گشا‌یی چو ترا شهربند؟
دایره‌کِردارْ میان‌بسته باش
در فلکی با فلک آهسته باش
تیز‌تکی پیشه‌ی آتش بود
باز نمانی ز تک آن خوش بود
آب صفت باش و سبک‌تر بران
کآبِ سبک هست به قیمت گران
گوهر تن در تَنُکی یافتند
قیمت جان در سَبُکی یافتند
باد سبک‌روح بوَد در طواف
خود تو گرانجان‌تری از کوه قاف
گر نه فریبنده رنگی چو خار
رخ چو بنفشه به‌سوی خود مدار
خانه مصقل همه جا روی تست
از پی آن دیده تو سوی تست
گرچه پذیرنده هر حد شدی
از همه چون هیچ مجرد شدی
عاشق خویشی تو و صورت‌پرست
زان چو سپهر آینه داری به‌دست
گر جوِ سنگی نمک خود چشی
دامن از این بی‌نمکی دَرکشی
ظلم رها کن به وفا درگریز
خلق چه باشد؟ به خدا درگریز
نیکی او بین و برآن کار کن
بر بدی خویشتن اقرار کن
چون تو خجل‌وار برآری نفس
فضل کند رحمت فریادرس
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف عشق و تاثیر آن بر زندگی انسان‌ها می‌پردازد. شاعر ابتدا به عدم و خلوص عشق اشاره میکند و سپس به تولد عشق و علم الهی از عدم می‌پردازد. عشق به عنوان نیرویی الهی و پربار توصیف می‌شود که می‌تواند انسان‌ها را به درک عمیق‌تری از وجود و حقیقت هدایت کند.
شاعر از عشق به عنوان دانه‌ای یاد میکند که در دل انسان‌ها نشیند و آنها را به آگاهی برساند. عشق منبعی است که بر تمامی موجودات تاثیر می‌گذارد و در وجود انسان‌ها شوق و آرزو به وجود می‌آورد.
او به توبه و دل‌تنگی انسان‌ها نیز اشاره میکند و بیان میکند که عشق می‌تواند به‌دور از خودخواهی و هوس‌ها، انسان را به خداوند نزدیک کند. در نهایت، یادآوری میکند که باید از ظلم و بدی دوری کرد و به وفا و نیکی در پیش‌گام شد تا به رحمت و فضل الهی دست یافت.
هوش مصنوعی: در ابتدا که عشق وجود نداشت، هیچ نشانه‌ای از هستی وجود نداشت.
هوش مصنوعی: چیزی که قبلاً در عدم و نیستی بود، به سمت وجود حرکت کرد و در را به روی زندگی گشود.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که فرزندانی که از موجودات پری‌زادگان به دنیا آمده‌اند، در واقع در مراحل ابتدایی‌تر از انسانی‌ها قرار دارند. در حقیقت، آنها نوزادانی هستند که نسبت به انسان‌ها فضای کمتری از رشد و تکامل را پیموده‌اند.
هوش مصنوعی: آن شخصی که به مقام رهبری و خلافت نائل شده، مانند پرچمی است که در برابر چشمان مردم به اهتزاز درآمده و سپس دوباره به حالت ایستاده درمی‌آید.
هوش مصنوعی: آدم را علم و دانش آموخت که نمایانگر پاکی و ویژگی‌های برجسته‌اش است و در عین حال، او از خاک و طبیعت خود نشأت می‌گیرد که این خود نشانه‌ی شرافت و ارزش اوست.
هوش مصنوعی: آن شخص مانند گوهر است که هم زلال و شفاف است و هم ممکن است دچار کدری شود. او هم نشانه‌ی استحکام و هم نمایانگر ارزش است، و می‌تواند مانند یک صراف ارزش خود را اثبات کند.
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف یک زیبایی و شیرینی تازه در آسمان و زمین اشاره دارد. به نوعی، این زیبایی جدید و دلربا حاصل تحولی در جهان است که در آن فردی یا چیزی به عنوان نماد و نماینده واقعیت‌های زمینی و آسمانی معرفی می‌شود. آنچه در این بیت بیان شده، نشان‌دهنده هماهنگی و ارتباط میان زیبایی‌ها و تحولات در دو دنیای مختلف است.
هوش مصنوعی: دوست من، ای بهار جانم، دل پر از عشق تو دارم. تو مایهٔ زیبایی و سرزندگی من هستی، همچون ستاره‌های هفت آسمان که به من شادی می‌دهند.
هوش مصنوعی: این جمله اشاره دارد به این که دو موجود ارزشمند از دو آغاز، با هم ترکیب شده و به وجود آمده‌اند. در واقع، این افراد یا اشیاء به شکل خاصی از هم جدایی ناپذیرند و هویت مشترکی دارند.
هوش مصنوعی: این شعر به نوعی نشان‌دهنده تضاد و تفاوت‌های اجتماعی است. در آن به لباس و وضعیت زندانیان و همچنین روحانیان اشاره شده که به نوعی به آزادی و قید و بند در جامعه مربوط می‌شود. به طور کلی، شاعر به شرایط ناهنجار و مشکلاتی که در بین افراد مختلف وجود دارد اشاره میکند و از آنها به عنوان نمادهایی از دو دنیای متفاوت یاد میکند.
هوش مصنوعی: مرزهای آفرینش، به جایی برای نمایش قدرت او تبدیل شده و توانایی‌هایش در این کار به اوج رسیده است.
هوش مصنوعی: کودک چهل‌روزه در برابر حرف‌های فردی که چهل سال تجربه دارد، هنوز به‌درستی نمی‌تواند بفهمد و بیاموزد. این نشان می‌دهد که تجربه و زمان به یادگیری و درک عمیق‌تر کمک میکند.
هوش مصنوعی: عشق با خط زیبا و دلنشینی نوشته شده است و مانند گلی زیبا از باغ بهشت به ما رسیده است.
هوش مصنوعی: چشمی که بینا باشد، نوری بیشتری از آن دریافت میکند، همان‌طور که پرنده‌ای که در شاخه‌ای بالاتر نشسته، بیشتر می‌تواند ببیند.
هوش مصنوعی: پرندگان آسمان که دانه‌چین هستند، از آسمان فرود آمده‌اند و همه به زمین آمده‌اند.
هوش مصنوعی: او یک دانه را با لطف و محبت به زمین می‌افشاند و با این کار باعث می‌شود که جوانه بزند و رشد کند.
هوش مصنوعی: به دامی افتاده‌ام که چیزی کمتر از آوازه شیرین و زیبا ندارد.
هوش مصنوعی: از آن دعاها و نیایش‌ها، همه موجودات به وجود آمده‌اند و همه عالم در حال سجده و عبادت هستند.
هوش مصنوعی: در درگاه آن معبود، هر نگاهی بر اثر ناآگاهی، به حالت شگفت‌انگیزی به سجده درآمده است.
هوش مصنوعی: گل‌ها به طرز زیبایی در هشت باغ پخش شده‌اند و این زیبایی بر روی هر گلبرگی و حتی بر روی ابلیس هم تأثیر گذاشته است.
هوش مصنوعی: بدون تو هیچ‌گونه شادابی در وجودم نیست و در آرامش هم هیچ نفس راحتی ندارم.
هوش مصنوعی: تحمل کردن آن کار را نداشت، زیرا غم تو او را از آزادی بی‌نصیب کرده بود.
هوش مصنوعی: گرمای گندم باعث شده که بافت دلش هم از هم باز شود و تافته شود.
هوش مصنوعی: به خاطر آرزوی ما که به تازگی برآورده شده، بر او گندم می‌خورند و بر او جوی نیز می‌خورند.
هوش مصنوعی: شخصی که مانند گندم، نه سر دارد و نه پا، به هیچ زمین و سنگی نمی‌تواند تکیه کند و در واقع، هیچ استعدادی برای برقراری ارتباط یا فعالیت ندارد.
هوش مصنوعی: تا امید به کلی از بین نرفت و نشکست، آن آرزو به حقیقت نپیوست.
هوش مصنوعی: رنگ چهره‌اش به گرمی طلای گندم‌گون درآمده و چهره‌اش همچون دانه‌های طلایی و زیبا می‌درخشد.
هوش مصنوعی: چون جو و گندم در زمین آزمایش می‌شوند، من هم در غم تو مانند آنها در حال امتحان و آزمایش هستم. ای جو و گندم، تو را نمایان می‌سازم.
هوش مصنوعی: این جمله به نوعی اشاره به این دارد که فردی که گندم را می‌خورد، به نوعی بی‌شرم و بی‌حیاست شده و در مقام توصیف، او را به برهنگی دل گندم تشبیه میکند. به عبارتی دیگر، این شخص به خاطر برخورد ناپسندش یا روش زندگی‌اش، از سطح انسانی و خدایی خود فاصله گرفته است.
هوش مصنوعی: همه‌ی آزارهایی که به خاطر بدخواهی‌ها متحمل شده، باعث شد که آن محبت و ارتباط نزدیکش از راه دور شود.
هوش مصنوعی: گندم‌هایی که سخت و محکم هستند، نشانه‌ای از دل‌تنگی و ناراحتی هستند و خرد شدن آنها نشان‌دهنده‌ی بی‌فکری و ناتوانی در تصمیم‌گیری است.
هوش مصنوعی: مردم، وقتی به طرف غذا می‌روند، همه توجه و اشتیاق خود را معطوف به آن کرده و کاملاً مشغول خوردن می‌شوند.
هوش مصنوعی: ای آنکه جانم به تو وابسته است، در دام تو، آن دانه گندم تبدیل به گندم می‌شود.
هوش مصنوعی: قرص جوین در دلش می‌شکند و می‌پاید تا اینکه تو فریب گندم را نخوری.
هوش مصنوعی: دل خود را به صفات شیطانی نسپار و از ضعف و ترس نترس، بلکه به قدرت و اراده‌ات توجه کن. سعی کن در زندگی با شجاعت و اعتماد به نفس رفتار کنی و اجازه نده که دیگران بر تو تسلط پیدا کنند.
هوش مصنوعی: اگر تو خود را پاک نکنی و توبه نکنی، هیچگاه نمی‌توانی از عیب و بدی‌های گذشته‌ات رهایی یابی.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که هیچ انسانی نیست که از اشتباهات و خطاها معصوم باشد. حتی آدم، نخستین انسان، با عذر و بهانه‌ای از خطای خود گذشت و به پیش رفت. بنابراین می‌توان از اشتباهات آموخت و به جلو حرکت کرد.
هوش مصنوعی: وقتی که به دنبال دانه‌ها و پاداش‌های دنیا با اشتیاق می‌رویم، این زمین کشاورزی به پایان می‌رسد و تنها خاک باقی می‌ماند.
هوش مصنوعی: فردی تصمیم گرفت به دنبال خواسته‌های بی‌اساس خود برود و در این مسیر، خود را گرفتار مشکلاتش کرد.
هوش مصنوعی: آب به این گل پژمرده رسید و به او جان تازه‌ای داد.
هوش مصنوعی: روسیه به خاطر این گناه، به مکانی دورتر فرار کرد و بر فراز آن زمین تاریک، غم و اندوه ریخت.
هوش مصنوعی: مدتی آسمان که رنگش مانند نیل بود، در هند به رنگ آبی رفت.
هوش مصنوعی: وقتی که آسمان از نیل شسته شد، نیل‌زار در پای او رویید.
هوش مصنوعی: دختر ترک به زیبایی و دلربایی شبیه ماه است که با زلف‌های زیبا و جذابش زیر کلاه خود را پنهان کرده است.
هوش مصنوعی: وقتی دلش به خاطر توبه شفاف و لطیف شد، زمین را تحت حکومت و فرمانروایی خود درآورد.
هوش مصنوعی: در زمین عدل، بذر وفا را کاشتند و وقف آن مزرعه، به نام ما ثبت شد.
هوش مصنوعی: هرچه که خازن بهشت به او داد، همه را در این اتاق شش‌در گذاشت.
هوش مصنوعی: از این چیز که به نفع توست استفاده کن، زیرا پرورش و رشد آن به خیر توست و به تو نیازی دارد.
هوش مصنوعی: صدای ناله عود ناشی از نفس آتش است، همان‌طور که احساس رنج الاغ به خاطر فشار بار و راحتی‌اش از زین است.
هوش مصنوعی: کار تو را بی‌تو انجام دادند و بدون حضور تو، برای تو خواستگار و محبوبی ایجاد کردند.
هوش مصنوعی: در بهار مانند گل زندگی کن و از خوشی‌ها و زیبایی‌ها لذت ببر تا مانند خار که در بستان به سختی زندگی میکند، گرفتار نشوی و از روند زندگی عقب نیفتی.
راه را با شجاعت و جرأت برو چونکه داری خزان مرگ را می‌بینی. که آدم ترسو خواهد سوخت. (آب‌به‌دل یعنی کسی که زَهره‌اش آب می‌شود)
هوش مصنوعی: اگرچه چهره‌ات زیباست و دلی پر از شجاعت داری، اما این زیبایی و دل‌رحمی‌ات، نشان‌دهنده‌ی شجاعت واقعی‌ات نیست.
هوش مصنوعی: شیر نمی‌تواند از نقش و نگار خانه‌اش فرار کند، اما با وجود صد چوب، از جایش تکان نمی‌خورد.
هوش مصنوعی: لباسی که از آسمان به تو نمی‌آید، تو را فقط خاکی می‌سازد و غیر از خاک چیزی به تو نخواهد آمد.
هوش مصنوعی: سرنوشت تو به گونه‌ای است که با زبونی و ضعف دل، غم‌هایت کمی بیشتر می‌شود.
هوش مصنوعی: اگر آسمان بلند به تو اجازه فتح و گشایش شهرها را نمی‌داد، پس چرا چنین کرده است که تو به این مقام رسیده‌ای و مانند یک شهر بند به نظر می‌رسی؟
هوش مصنوعی: در دایره‌کردار زندگی، خود را در حالتی ثابت نگه‌دار و در دنیای گردش‌های زمان آهسته و با احتیاط پیش برو.
هوش مصنوعی: اگر در کار خود تیزهوش و فعال باشی، می‌توانی از خطرات دوری کنی و در شرایط سخت موفق بمانی.
هوش مصنوعی: سعی کن همچون آب باشید و با آرامش و سبکی حرکت کن، زیرا آب سبک با وجود اینکه کیفیت بالایی دارد، ارزش بیشتری برایش در نظر گرفته می‌شود.
هوش مصنوعی: آنها سنگ قیمتی را در ظرافت و لطافت یافتند و ارزش جان خود را در سبکی و سادگی تشخیص دادند.
هوش مصنوعی: باد سبک و آزاد در حال گردش است، اما تو از کوه قاف سنگین‌تر و باارزش‌تر به نظر می‌رسی.
هوش مصنوعی: اگر فریب رنگ و ظاهری مانند خار را نخورید، مانند بنفشه به سوی خود جلب نکنید.
هوش مصنوعی: خانه من در هر جا به یاد تو روشن است، به خاطر تو همیشه به دنبال تو هستم.
هوش مصنوعی: با اینکه به هر حد و مرزی رسیده‌ای، اما از آنجا که خالی از هر چیز شده‌ای، از همه چیز بی‌نیازی.
هوش مصنوعی: عاشق تو هستم و تو فقط به زیبایی‌ها توجه می‌کنی، مانند آینه‌ای که نماد آسمان است و در دست داری.
اگر به ارزش خود آگاه شوی و بدانی چقدر باارزش هستی دست از این کارهای بی‌مزه بر‌می‌داری
هوش مصنوعی: به ظلم و ستم پایان بده و تا جایی که می‌توانی، به وفا و صداقت نزدیک شو. برای دیگران چه اهمیتی دارد؟ به خداوند پناه ببر و از کارهای نادرست دوری کن.
هوش مصنوعی: نیکی و خوبی او را ببین و بر آن کار کن، و در عوض به بدی‌های خود اعتراف کن.
هوش مصنوعی: زمانی که تو به طور شرمنده‌ای نفس می‌کشی، رحمت الهی به کمک تو می‌آید و فریاد رس تو می‌شود.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۳ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.