... همی بود بایست بر جای خویش

نه بنهادن از دژ یکی پای پیش

که گر بدکنش دشمن بد گمان ...

... ز توران سپاهند بهر حصار

شتابنده اند از پی کارزار

بفرمود تا لشکرش برنشست

کمر بر میان تاختن را ببست

بیامد شب تیره مانند کوه ...

... فراوان بکردند از ایشان تباه

بکردند تاراج بنگاهشان

همه خیمه و اسب و خرگاهشان ...

... به چاره خردمند بسیار هوش

به بند اندر آرد پلنگ و وحوش

یکی نامه نزدیک هر دو سپاه

که بنوشته بودند در پیش راه

نوشت و چنین گفت کای بخردان ...

... سپه را در آن دژ برم در زمان

بدین چاره بستانم آن دژ مگر

که چاره جز این نیست ما را دگر ...

... چوما نیز آهنگ هامون کنیم

بن و بیخ ایرانیان بر کنیم

سپاه و سپهبد در این گفتگوی ...

... ندانسته در کار تیزی مکن

بیندیش و بنگر ز سر تا به بن

به گفتار شیرین بیگانه مرد ...

... ببخشودشان مهتر نامدار

بفرمود تا باز بستند بار

برفتند و از دژ برآورده گرد ...

... ز دریای فکرت به سر شد روان

زبانش چو از روز بنمود شب

به نام جهاندار بگشاد لب ...

... گذشت و تن خویش با چند مرد

به دژ اندر افکند و در بند کرد

فراوان بگشتیم گرد حصار ...

... بخواه آنچه باید ز گنج و سپاه

ز خواهش نبستست کس بر تو راه

نهاد از بر نامه مهری چو قیر ...

... ابا نامه خسرو خسروان

ببوسید و بنهاد نامه برش

ثنا خواند بر شاه و بر لشکرش ...

... وزو دارد آرام خاک سیاه

خداوند اویست و ما بندگان

به فرمان و رایش سرافکندگان ...

... شده پست کردار اهریمنی

شهان جهانش همه بنده اند

به فرمان او گردن افکنده اند ...

... ز شمشیر تیز آتش اندر زنم

بن و بیخ هندی ز بن برکنم

یکی داستان دارم از شاه یاد ...

... به قنوج بودی نشستنگهش

همان گنج و لشکرگه و بنگهش

از آنجا که بد پهلوان سپاه ...

... بدو داد پس نامه پهلوان

از آن پس که بنشست روشن روان

درودش رسانید و بردش نماز ...

... به فر بزرگی و شاهنشهی

زمین بنده شد آسمانش رهی

گذر کرد از آب جیحون بر اسب ...

... ز خاور زمین تا در باختر

همه بسته دارند پیشش کمر

سپهدار او توس نوذر نژاد ...

... تو با وی به پرخاش گویی سخن

نه سر بینم این گفتگو را نه بن

... بفرمود تا کوس بر پیل مست

ببستند و خود بر تکاور نشست

بتوفید کوس و بغرید نای ...

... ابر پشت پیلان جنگی دمان

گشاده بر و تنگ بسته میان

وز آن سو تجانوی سالار هند ...

... به پرخاش من صد تو چون دیو سند

کند پایشان سست شمشیر و بند

چو من نیزه گیرم به هنگام کار ...

... همی خواست آن گرد یزدان پرست

که آن دیو دژخیم را بسته دست

بسی حمله کردند بر یکدگر ...

... سپهبد طلب کرد ایرانیان

بدان تا ببندندش اندر زمان

چهل پاره زنجیر پولاد بند

ببردند پنجاه پاره کمند

ببستند دست و سر و پای او

به زنجیر بردند از جای او ...

... بفرمود شیر اوژن کینه کش

بدان بند پولاد زنجیر سخت

ببستند آن دیو را بر درخت

نگهبان برو کرد صدمرد گرد ...

... به گردون برافشاند از چهره خاک

بزد دست و بگسست زنجیر و بند

زبیخ آن درخت گشن را بکند ...

... برو پر ز چین کرد و دل را دژم

بیامد سوی دیو جسته ز بند

بینداخت بر دیو دون آن کمند

ز بند کمندش دد شوربخت

بجست و بینداخت به وی درخت ...

... سپهبد چو بشنید از او این سخن

یکی رای دیگر برافکند بن

چنین گفت آن نامور پهلوان ...

... ببینم که چونست و چندین سپاه

یکی بنگرم جای آوردگاه

ز نیک و بد روزگار کهن ...

... به مردی و دانش ببینم ورا

از آن پس ببندم ره کینه را

بدو مهتران پاسخ آراستند ...

... چنین داد پاسخ کزین باک نیست

سرانجام بستر بجز خاک نیست

مرا گر شود سال بر صدهزار ...

... شب و روز افراخته دار سر

سگالیده جنگ و بسته کمر

چو این پند و اندرز با او بگفت ...

... سپهبد خود است و پرسته خود است

بدان آمدست او که تا بنگرد

ببیند سپه را و هم بشمرد ...

... همین فر و رخسار و گفتار تو

بنه دل بر این بوم هندوستان

در این جایگه با چنین دوستان ...

... منت چون پدر باشم و دیگران

به فرمانت بسته کمر بر میان

دهم دختر خویشتن مر تو را ...

... ز تیغ یلان تو خسته شوم

من و این سپه بندگان توییم

به خواری سرافکندگان توییم ...

... به همراهی آیی بر پهلوان

بدین عهد بستند و برخاستند

یکی رزمگاهی بیاراستند ...

... سوی دوستی آورد با تو روی

بگفت این و بنشست و ساغر گرفت

زکردار گیتی بمانده شگفت ...

... می خوشگوار و زمین پرنگار

بنالید ابریشم از زیر زار

بفرمود پس خسرو هندوان ...

... نیاسود یک تن ز ایرانیان

همه شب ز پیکار بسته میان

چو خورشید بر چرخ زنگارگون ...

... سپهبد بدین گونه خرسند کرد

ز نیرنگ و افسون رهش بند کرد

گمانش چنین بدکه آن شیر مرد ...

... مگر دشمن من به چنگ آورید

فرامرز را پیش من بسته دست

گرفته بیارید برسان مست ...

... چو دیوار گرد اندرش جاودان

ببستند و کردندش اندر میان

فراوان برو تیر بگذاردند ...

... سراسر سپه را به هم برزدند

بکشتند و بستند و بر سر زدند

چو آوردگه شد ز پیلان تهی ...

... شکسته شد از میسره میمنه

یله کرد هندو سلاح و بنه

چو از میمنه دید شیروی گرد ...

سپیده چو از باختر زد درفش

چو کافور شد روی چرخ بنفش

زمین تازه شد کوه چون سندروس ...

... بدو گفت ای شاه با پیل و کوس

یکی بنده ام پیش تختت به پای

چنان چون بفرمایی آرم به جای ...

... سپهدار هندی آن مرز کرد

بدو گفت من شاه را بنده ام

به فرمان و رایش سرافکنده ام ...

... زمین را ببوسید و آمد به در

ره هند را تنگ بسته کمر

از آن پس که آمد برون شاه هند ...

... نشاندند بر تخت و بر تاج زر

به فرمانش بستند یکسر کمر

همه عهد کردند مردان هند ...

... مهارک که بر تخت من کرده یاد

یکی بنده ای بود باب مرا

پرستنده خاک و آب مرا ...

... بدو رای گفتا که فرمان تو راست

دلم بسته رای و فرمان تو راست

... چو رعد بهاران بغرید کوس

زمین تیره گشت و سپهر آبنوس

دمید آتشی اندر آن کارزار ...

... به پیلان بیاراست پس میمنه

پس و پشت لشکرش جای بنه

بیاراست چون میمنه میسره ...

... برون کرد از آن سپه هفت گرد

که بنماید اندر هنر دستبرد

به پیش آمدش پهلو شیردل ...

... سپر بر سرآورد چون شیر نر

فرو برد چنگش به بند کمر

گرفت و برآورد و زد بر زمین ...

... برو راست کرده به تندی سنان

چو آمد بزد بر کمربند اوی

ز زین در ربودش به کردار گوی ...

... دلاور سواران ایرانیان

کمان بر زه و تنگ بسته میان

یکی تیره باران بکردند سخت ...

... فکندند و گشتند و خستند شان

گرفتند و بردند و بستندشان

از ایشان بسی خواسته یافتند ...

... همان ساعد و زخم کوپال او

دل و جان به مهر اندرش بسته ام

شب و روز از مهر او خسته ام ...

... همی گوید ای نامور پهلوان

گرم بنده خوانی به روشن روان

کمر بندمت پیش تو چون شمن

مگر رام گردد دل تو به من ...

... گل اندام و گلرنگ و گلنار فام

دل آرای و دلجوی و دلبند نام

خردمند با زیب و با ناز و شرم ...

... به یکباره دل نزد تو رای کرد

دلم بسته روی و موی تو شد

خرد رفته هوش کوی تو شد ...

... بدین عهد بگرفت دستش به دست

یکی خورد سوگند و پیمان ببست

سبک دایه برخاست از پیش او ...

... چو بشنید دختر به دل شاد شد

ز بند غم و غصه آزاد شد

به دایه چنین گفت کای مهربان ...

... یلانی به بالا به مانند ساج

به تن آبنوس و به رخسار عاج

ز سر تا قدم گوش همچون سپر ...

... شوی گر به بیشی نداری نیاز

ز من بشنو این پند را کار بند

نشاید که یابی در اینجا گزند ...

... که شیر ژیان گور پی خسته را

و یا باز بر کبک پر بسته را 

بدان تا به گیتی بسی روزگار ...

... سپه برنشاند و بزد بوق و کوس

زمانه شد از گرد چون آبنوس

سپاهی کز آسیب ایشان زمین ...

... به کردار باد دمنده بجست

بن نیزه زد از هوا بر زمین

ز بالا چو باد اندر آمد به زین ...

... نشستند بر بادپایان همه

چو بنشست براسب شیر و رمه

همه تیر بر دست و بر زه کمان ...

... خدنگ از بر چرخ پرواز کرد

بزد بر کمربند گرد دلیر

گذر کرد از او تیز پیکان تیر ...

... درافکند بر چرخ گردان غریو

برآورد و بنمود حمله به شیر

سپر بر سر آورد گرد دلیر ...

... چو آتش در آن فیل گوشان فتاد

یکی را کمر بند بگرفت خوار

برآورد اندر صف کارزار ...

... تهی گشت از آن فیل گوشان زمین

به تاراج بستند از آن پس کمر

چه گردان و چه مهتر نامور ...

... مگر بهره یابیم از پندشان

نیوشیم گفتار دلبندشان

چو ملاح گفت و سپهبد شنود ...

... همین بوم و بر بر تو فرخنده باد

همه دشمنان پیش تو بنده باد

خنک این جزیره به فر تو شیر ...

... سپهبد بر او به زانو نشست

گشاده دل و دست کرده به بست

بیامد برهمن نشست او برش

گیا بسته بر خویش و چشم و سرش

... خردمند از این خانه جوید حذر

هر آن کس که دل بندد اندر جهان

هشیوار خواند وی از ابلهان ...

... سر و تاجش اندر مغاک آورد

بماند دلش بسته این سرای

خرامش نیاید به نزد خدای ...

... که از گفتنت دل شکسته شود

در نیکویی بر تو بسته شود

زبان را ز گفتار بد بند کن

دل و دیده سوی خردمند کن ...

... که گردی پشیمان تو نزد خرد

دروغ از بنه هیچ گونه مگوی

که تیره شود در جهان آبروی ...

... ز دور حسد مرد پرهیز جوی

سخن نزد او از بنه خود مگوی

دلت را به گفتار بد گوش دار ...

... ازین گونه چندان که گویم سخن

ز گفتار یک شمه ناید به بن

ز پیر جهان دیده می نوش پند

دل اندر فریب زمانه مبند

که گیتی نماند به کس جاودان ...

... مرا دل ز دینار پرکین بود

خرد گر به دینار بسته شود

دل از کام و امید خسته شود ...

... سخن گفت با موبدان و سپاه

چو بنشست در بارگه نامور

برهمن بیاورد با خویش بر

سپهدار بر تختش بنشاختش

ز خوبی بسی آفرین ساختش

... ز دریا برآمد سوی بیشه رفت

ابا مهتران روی بنهاد تفت

بفرمود تا از لب جویبار ...

... همانگه برآمد به جای نشست

بر آن تیغ برنده بنهاد دست

کمان بستد و تیرهای خدنگ

که آید به نزد دد تیزچنگ ...

... پذیره شدند و کمر بر میان

ببستند بر رسم و راه کیان

برفتند تا زان دو هفته به راه

بر پهلوان گرد لشکر پناه

ببسته ابر پیل رویینه خم

زمین گشت پوشیده از نعل و سم ...

... نشاندش بر تخت و کردش نثار

ازآن پس کمر بست چون بندگان

همان نامدار و پرستندگان ...

... فرستاد ما را بدین بوم و بر

به شمشیر این مرز را بستدیم

جهانی ز خنجر به هم بر زدیم ...

... من از بهر پارنج پوران جوان

یکی گنج بنهاده ام زیر آن

چو این کار آید به دستش تمام ...

... از آن نیکویی و سران سرفراز

به چهر و به یال تو چون بنگرم

به روشن روان این گمان می برم ...

... هراسان ازو بر سپهر آفتاب

سروهاش چون آبنوسی درخت

شود کوه خارا ازو لخت لخت ...