ملکالشعرا مولانا میرزا محمدعلی صائب تبریزی رحمهالله علیه (زاده ۱۰۰۰ هجری قمری در اصفهان یا بنا به روایتی دیگر در تبریز) از شاعران پرآوازه عهد صفویه بود که بهواسطه نوآوریها و مضمونپردازیهای بدیع در سبک رایج آن دوره(سبک هندی) به وی لقب شاهِ سبک هندی دادهاند، در حقیقت او در این سبیل سخنوری بقدری به نوآوری پرداخت که خالی از لطف نیست اگر بگوییم خود صاحب سبکاست یعنی به عبارتی میتوان به طرز صائب و پیروان بعد ایشان گفت سبک هندی صائب. در جوانی بهمانند بسیاری از شاعران و مترسلان آن دوره به هندوستان سفر کرد و بعد از گذشت هفت سال به ایران بازگشت و در دربار شاهعباس دوم صفوی به مقام ملکالشعرایی رسید. صائب تبریزی بهمانند بسیاری از دیگر شاعران سبک هندی کثیرالشعر بود، شمار ابیات وی را از ۱۰۰هزار تا ۳۰۰هزار بیت ذکر کردهاند(بنا بر قولی تا هزارهزار یعنی یکمیلیون بیت!) اما رقم صدهزار بیت را به تحقیق میتوان پذیرفت، شهرت سخنسرایی وی در قالب غزل است، او در سایر قالبهای شعری چندان پرکار نبوده، بجز چند قصیده با مضامین آیینی و مدح، مثنوی ناقص قندهار نامه، چند قطعه ماده تاریخ و یک ترجیعبند(در سندیت انتسابش به صائب شبهه فراوان است)، تمامی آثار ایشان در قالب غزل است. همچنین او هفده غزل به زبان ترکی آذربایجانی دارد. صائب تبریزی شاعری هنرمند بود، در استخدام تعابیر و مضامین تبحر فراوانی داشت، نرمیِ طبع و نازکیِ خیال وی الحق زبانزد است و برخی از تکبیتهایش بیشک از یگانهابیات بیبدیل و از شاهکارهای هنری ادبیات فارسی بهشمار میروند. وفات او را به سالهای ۱۰۸۶ و۱۰۸۷ و۱۰۸۸ هجری قمری ذکر کردهاند لیکن قول ۱۰۸۷ موثقتر است، آرامگاه این شاعر پرآوازه و رنگینخیال در اصفهان و در محلهٔ عباسآباد قرار دارد، محلی که در دوران حیات ایشان به تکیه میرزا صائب مشهور بودهاست.
این آمار از میان ۷۷٬۴۳۳ بیت شعر فارسی از کل ۷۷٬۵۷۵ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.
توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرعهای بند قالبهای ترکیبی مثل مخمسها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.
آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.
وزنیابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزنیابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومهها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.
آمار ابیات برچسبگذاری شدهٔ این بخش با زبان غالب شعر در گنجور به شرح زیر است:
ردیف | زبان | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | فارسی | ۷۷٬۴۳۳ | ۹۹٫۸۲ |
۲ | ترکی | ۱۴۲ | ۰٫۱۸ |
آمار ابیات برچسبگذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:
ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | غزل | ۷۱٬۱۸۷ | ۹۱٫۷۷ |
۲ | غزل/قصیده/قطعه | ۳٬۶۹۲ | ۴٫۷۶ |
۳ | قصیده | ۲٬۰۶۱ | ۲٫۶۶ |
۴ | مثنوی | ۶۱۲ | ۰٫۷۹ |
۵ | قطعه | ۲۳ | ۰٫۰۳ |
آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۱۶۶ بیت و کوتاهترین شامل ۱ بیت شعر است):
ردیف | تعداد ابیات شعر | فراوانی | درصد از ۹٬۸۵۴ شعر |
۱ | ۱ | ۲٬۱۷۱ | ۲۲٫۰۳ |
۲ | ۹ | ۹۴۸ | ۹٫۶۲ |
۳ | ۱۰ | ۹۰۵ | ۹٫۱۸ |
۴ | ۸ | ۸۹۵ | ۹٫۰۸ |
۵ | ۷ | ۷۷۴ | ۷٫۸۵ |
۶ | ۱۱ | ۷۶۸ | ۷٫۷۹ |
۷ | ۱۲ | ۶۴۳ | ۶٫۵۳ |
۸ | ۲ | ۴۳۳ | ۴٫۳۹ |
۹ | ۱۳ | ۴۲۳ | ۴٫۲۹ |
۱۰ | ۶ | ۳۶۶ | ۳٫۷۱ |
۱۱ | ۱۴ | ۳۱۵ | ۳٫۲۰ |
۱۲ | ۵ | ۲۷۲ | ۲٫۷۶ |
۱۳ | ۱۵ | ۱۹۷ | ۲٫۰۰ |
۱۴ | ۳ | ۱۶۸ | ۱٫۷۰ |
۱۵ | ۱۶ | ۱۶۴ | ۱٫۶۶ |
۱۶ | ۱۷ | ۱۰۴ | ۱٫۰۶ |
۱۷ | ۱۸ | ۶۶ | ۰٫۶۷ |
۱۸ | ۴ | ۶۵ | ۰٫۶۶ |
۱۹ | ۱۹ | ۳۸ | ۰٫۳۹ |
۲۰ | ۲۰ | ۲۹ | ۰٫۲۹ |
۲۱ | ۲۱ | ۲۲ | ۰٫۲۲ |
۲۲ | ۲۳ | ۱۰ | ۰٫۱۰ |
۲۳ | ۲۲ | ۸ | ۰٫۰۸ |
۲۴ | ۲۵ | ۵ | ۰٫۰۵ |
۲۵ | ۲۴ | ۴ | ۰٫۰۴ |
۲۶ | ۲۸ | ۴ | ۰٫۰۴ |
۲۷ | ۳۱ | ۴ | ۰٫۰۴ |
۲۸ | ۲۶ | ۴ | ۰٫۰۴ |
۲۹ | ۲۷ | ۳ | ۰٫۰۳ |
۳۰ | ۳۵ | ۳ | ۰٫۰۳ |
۳۱ | ۳۴ | ۳ | ۰٫۰۳ |
۳۲ | ۶۸ | ۳ | ۰٫۰۳ |
۳۳ | ۶۶ | ۲ | ۰٫۰۲ |
۳۴ | ۲۹ | ۲ | ۰٫۰۲ |
۳۵ | ۵۱ | ۲ | ۰٫۰۲ |
۳۶ | ۴۲ | ۲ | ۰٫۰۲ |
۳۷ | ۳۳ | ۲ | ۰٫۰۲ |
۳۸ | ۷۰ | ۲ | ۰٫۰۲ |
۳۹ | ۴۵ | ۲ | ۰٫۰۲ |
۴۰ | ۳۶ | ۲ | ۰٫۰۲ |
۴۱ | ۳۰ | ۲ | ۰٫۰۲ |
۴۲ | ۶۴ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۴۳ | ۶۵ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۴۴ | ۱۱۹ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۴۵ | ۳۷ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۴۶ | ۶۹ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۴۷ | ۷۷ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۴۸ | ۷۲ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۴۹ | ۵۹ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۵۰ | ۱۶۶ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۵۱ | ۵۲ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۵۲ | ۴۹ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۵۳ | ۸۳ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۵۴ | ۵۳ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۵۵ | ۷۱ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۵۶ | ۳۸ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۵۷ | ۵۷ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۵۸ | ۷۴ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۵۹ | ۳۲ | ۱ | ۰٫۰۱ |
۶۰ | ۴۴ | ۱ | ۰٫۰۱ |
آمار ابیات به تفکیک زیربخشهای این قسمت به شرح زیر است (بخشهایی که در این جدول نیامدهاند فاقد شعر بودهاند):
ردیف | بخش | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | دیوان اشعار | ۷۷٬۵۷۵ | ۱۰۰٫۰۰ |
صائب تبریزی اثر نادر لنجانی