نان و حلوا چیست، دانی ای پسر؟

قرب شاهان است، زین قرب، الحذر

می‌برد هوش از سر و از دل قرار

الفرار از قرب شاهان، الفرار

فرخ آنکو رخش همت را بتاخت

[...]

نوجوانی از خواص پادشاه

می‌شدی، با حشمت و تمکین، به راه

دل ز غم خالی و سر پر از هوس

جمله اسباب تنعم پیش و پس

بر یکی عابد، در آن صحرا گذشت

[...]

نان و حلوا چیست؟ ای فرزانه مرد

منصب دنیاست، گرد آن مگرد

گر بیالایی از او دست و دهان

روی آسایش نبینی در جهان

منصب دنیا نمی‌دانی که چیست؟

[...]

نان و حلوا چیست؟ قیل و قال تو

وین زبان پردازی بی‌حال تو

گوش بگشا، لب فرو بند از مقال

هفته هفته، ماه ماه و سال سال

صمت عادت کن که از یک گفتنک

[...]

نان و حلوا چیست؟ این اعمال تو

جبهٔ پشمین، ردا و شال تو

این مقام فقر خورشید اقتباس

کی شود حاصل کسی را در لباس

زین ردا و جبه‌ات، ای کج نهاد!

[...]

نان و حلوا چیست؟ ای نیکو سرشت

این عبادتهای تو بهر بهشت

نزد اهل حق، بود دین کاستن

در عبادت، مزد از حق خواستن

رو حدیث ما عبدتک، ای فقیر

[...]

یا ندیمی ضاع عمری وانقضی

قم لاستدراک وقت قدمضی

واغسل الادناس عنی بالمدام

واملا الاقداح منها یا غلام

اعطنی کأسا من الخمر الطهور

[...]

اشف قلبی، ایها الساقی الرحیم

بالتی یحیی بها العظم الرمیم

زوج الصهباء بالماء الزلال

واجعلن عقلی لها مهرا حلال

بنت کرم تجعلن الشیخ شاب

[...]

ای که روز و شب زنی از علم لاف

هیچ بر جهلت نداری اعتراف

ادعای اتباع دین و شرع

شرع و دین مقصود دانسته به فرع

و آن هم استحسان و رأی از اجتهاد

[...]

عابدی از قوم اسرائیلیان

در عبادت بود روزان و شبان

روی از لذات جسمی تافته

لذت جان در عبادت یافته

قطعه‌ای از ارض بود او را مکان

[...]

چیست دانی عقل در نزد حکیم؟

مقتبس، نوری ز مشکوة قدیم

از برای نفس تا سازد عیان

از معانی، آنچه می‌تابد بر آن

چون جمال عقل، عین ذات اوست

[...]

« مشورت می‌کرد، شخصی با یکی

تا یقینش رو نماید، بی‌شکی

گفت: ای خوشنام! غیر من بجو

ماجرای مشورت، با من بگو

من عدوم مر تو را، با من مپیچ

[...]

عقلها را داده ایزد اعتداد

مختلف اقدار بر حسب مواد

شعله‌ها هریک به حدی منتهی است

مشعلی از شمع جستن، ابلهی است

پس ز هر نفسی، فروغی ممکن است

[...]

ای که هستی، روز و شب، جویای علم

تشنه و غواص، در دریای علم

رفته در حیرت که حد علم چیست؟

از کتب، آیا کدامین خواندنی است؟

هر کسی، نوعی از آن را رو کند

[...]

بی‌نمازی با یکی از اهل راز

خواست گوید علت ترک نماز

گفت : هر وقتی که کردم قصد آن

آفتی آمد به مالم، ناگهان

و آن دگر گفتش که من کردم نماز

[...]

ای خوشا نفسی که شد در جستجو

بس تفحص کرد حق را کو به کو

در همه حالات، حق منظور داشت

حق ورا دانست، ناحق را گذاشت

گر چنینی، هر کتابی را بخوان

[...]

ای لوای اجتهاد افراشته

روزهٔ هر روز، عادت ساخته

اهل وحدت را به شقوت کرده حکم

بسته‌شان در ربقهٔ صم و بکم

هان، مشو مغرور بر افعال خود

[...]

دست او، طوق گردن جانت

سر برآورده از گریبانت

به تونزدیکتر ز حبل ورید

تو در افتاده در ضلال بعید

چند گردی به گرد هر سر کوی

[...]

می‌برد تا به خدمت ذوالمن

کش کشانش، دوشاخه در گردن

دو نهال است رسته از یک بیخ

میوه‌شان نفس و طبع را توبیخ

کرسی «لا» مثلثی است صغیر

[...]

هان، مدان بیگار تکلیفان عام

هان! مدان ضایع رسالات و پیام

باید اول آید از حق نهی و امر

غیر مختص، نه به زید ونه به عمرو

ز استماع آن دو تا بارز شده است

[...]