دگر گفت کای مهتر پاک زیست

بگویی که روشن تر از شید چیست

به پاسخ بدو گفت تا بنده ای

ز خورشید رخشنده تر دیده ای؟

به پاسخ بدو گفت پس هوشمند

[...]

دگر گفت کای جمله دریای راز

مرا مشکلی هست بگشای راز

به گیتی جفاکاره و دل شکن

که بینی که بد گشت با انجمن

بگریید زان پیر آموزگار

[...]

بپرسید زان پس دل آشفته گرد

کزین دار شش در چه خواهیم برد

درو گنج و گوهر فراز آوریم

تهیدست زین پس چرا بگذریم

از این رنج و این گنج انجام چیست

[...]

دگر گفت کای نامور مرد شنگ

شنیدم به گیتیست پنهان نهنگ

نه پیدا به مرد است و همراه مرد

دوان مرد او درپی آید چو گرد

شب و روز تازان و در پی دوان

[...]

دگر باره گفتش همی جنگجوی

که ما را به گیتی تو چیزی بگوی

نه چندی چنین گفت کای نامدار

بپرهیز زین بدکنش روزگار

که او چون عروس است و داماد تو

[...]

به پاسخ بدو گفت کای سرفراز

ببایدت بردن مرو را نماز

چو فرزند گشتاسب را سر نهی

بماند به تو تاج و تخت مهی

وگر سر بپیچی گزند آیدت

[...]

در این بود دستور کید بزرگ

که آمد فرستاده همچو گرگ

زنزدیک طهمور اروند شاه

سخن ها بسی گفت زان بارگاه

که زنهار تا دل نپیچی ز درد

[...]

بشد پیر دستور و بوسید تخت

تنی دید بر تخت همچون درخت

ستایش کنان گفت کای نیک پی

ز چرخش غمی نیست کاوس کی

که چون تو کمر بسته ای تخت او

[...]

چو بشنید زین گونه کید گزین

فرود آمد از تخت و برشد به زین

زدل کینه و درد و غم دور کرد

به پیش اندران پاک دستور کرد

زترکان به پیش اندران ده هزار

[...]

یکی روز پردخته شد پیشگاه

فرامرز و گرگین بد و کیدشاه

چنین گفت با کید هندی دلیر

که چشمم ز رویت نگشتست سیر

مرا رای جیپال و آن مرز خاست

[...]

پس از هفته بنشست با انجمن

چو پروین گرانمایگان تن به تن

بفرمود تا هندوان سر به سر

یکایک بیایند بسته کمر

چو شد انجمن خیل هندوستان

[...]

چنین گفت کید ای جهاندار گرد

سرافراز و دانای با دستبرد

اگر گنج خواهی بیاریم گنج

بدان تا روان ها ندارم به رنج

گشایم در گنج های پدر

[...]

بدو گفت کای مهتر روزگار

شنیدم ز گفتار آموزگار

به گوهر ز آبی برافراشته

بدو سنگ خار اندر انداخته

همه پیکر کوه با فرهی

[...]

که این کوه نبود بجز آدمی

کجا اصل دارد ز خاک و زمی

همان نرگسش چشم و گل هست روی

همه بوستان سنبلش هست موی

دلش خسرو و دست جنگی سپاه

[...]

دگر گفت کی پهلو دلپذیر

به سالی جوان و به اندیشه پیر

سواری شنیدم که چون برنشست

شد از دست و افتاد بر سر نشست

سخن گوید او هیچ تو نشنوی

[...]

بدو گفت کای پیر زنار بند

قلم باشد آن بر در هوشمند

سواره به انگشت پویان به سر

همی ریزد از وی سراسر گهر

به پیری سرشتی و آنگه بجوی

[...]

جهان دیده پیرش چنین گفت باز

که ای شیر جنگ آور و سرفراز

ز دی و ز امروز و فردا و پس

چه در گوهر و سر چه داری هوس

چه گویی ز دانش برین هر چهار

[...]

به پاسخ بدو گفت کز بخردی

نباشد جز افسانه ایزدی

مثل ها زدی گشت امروز کار

عمل گرفرستی سوی کردگار

ازین در شود نام فردا عمل

[...]

دگر گفت کای نوجوان برهمن

بپرسم یکی داستان کهن

شنیدی همه خانه سال خورد

درستی فتاده همه زرد زرد

ده و دو دریچه در این کنگره

[...]

چنین داد پاسخ شه نیمروز

در شست کافی و زرد است روز

ده و دو دریچه در او جست نیز

ازین در بدین در خرد جست نیز

نیارد برون رفتن از آسمان

[...]