در دشمنی آفت جهان است

چون دوست شود هلاک جان است

مقصودم از این حکایت آن است

که‌احسان و دهش حصار جان است

زان یار که او دوای جان است

بویی برسان که وقت آن است

لیلی که جمیلهٔ جهان است

در دوستی تو تا به جان است

هندوی سیاه پاسبان است

مجنون به بر تو همچنان است

آن جسد را حیات ازین جان است

همه تختند و او سلیمان است

شانه کو را هزار دندان‌ است

دست در ریش هر کسی زآن‌ است

آنچه زو خاطرم پریشان است

بکن آسان که بر تو آسان است

مقصود ز آفرینش ما جان است

وین گوهر پاک را حقیقت کان است

دل هست کتابی که نوشت است خدای

وین روی که می بینی پشت آن است

غم آتش و دل هیمه غمناکان است

غم آب حیات گوهر پاکان است

در هر نفسی که روی برخاک نهی

گر نار در آید ای نکو دخانش آن است؟

آنی که به تو دیده دولت نگران است

ذات تو پسندیده سلطان جهان است

هستی تو جهان را به کفایت چو عطارد

شاید که ترا مرکز معمور نشان است

کز سنبله مخصوص شرف گشت عطارد

[...]

اول ز مکوّنات، عقل و جان است

و اندر پی او، نُه فلک گردان است

زین جمله چو بگذری چهار ارکان است

پس معدن و پس نبات و پس حیوان است

تا گردش گردون فلک تابان است

بس عاقل بی هنر که سرگردان است

تو غره مشو ز شادی ای گر داری

در هر شادی هزار غم پنهان است

خاصیت عشقت که برون از دو جهان است

آن است که هرچیز که گویند نه آن است

برتر ز صفات خرد و دانش و عقل است

بیرون ز ضمیر دل و اندیشهٔ جان است

بینندهٔ انوار تو بس دوخته چشم است

[...]

هر شور وشری که در جهان است

زان غمزهٔ مست دلستان است

گفتم لب اوست جان، خرد گفت

جان چیست مگو چه جای جان است

وصفش چه کنی که هرچه گویی

[...]

تا چشم برندوزی از هر چه در جهان است

در چشم دل نیاید چیزی که مغز جان است

در عشق، درد خود را هرگز کران نبینی

زیرا که عشق جانان دریای بی‌کران است

تا چند جویی آخر از جان نشان جانان؟

[...]

عشق تو قلاوز جهان است

سودای تو رهنمای جان است

وصل تو خلاصهٔ وجود است

درد تو دریچهٔ عیان است

هاروت تو چاره ساز سحر است

[...]

تا عشق تودر میان جان است

جان بر همه چیز کامران است

یارب چه کسی که در دو عالم

کس قیمت عشق تو ندانست

عشقت به همه جهان دریغ است

[...]

جهانی جان چو پروانه از آن است

که آن ترسا بچه شمع جهان است

به ترسایی درافتادم که پیوست

مرا زنارِ زلفش بر میان است

درآمد دوش آن ترسا بچه مست

[...]

همه عالم خروش و جوش از آن است

که معشوقی چنین پیدا، نهان است

ز هر یک ذره خورشیدی مهیاست

ز هر یک قطره‌ای بحری روان است

اگر یک ذره را دل برشکافی

[...]