...

و بدانید که آنچه غنیمت گرفتید از چیزی پس بدرستی که از برای خداست پنج یکش و از برای رسول و از برای صاحب قرابت و یتیمان و درماندگان و راه گذران محتاج اگر هستید ایمان آورده اید بخدا و آنچه فرو فرستادیم بر بنده خود روز تمیز روزی که بهمرسیدند آن دو جماعت و خدا بر هر چیز تواناست ۴۱ هنگامی که شما بودید در کنارۀ نزدیکتر و ایشان بکنارۀ دورتر و سواران قافله پایین تر بودند از شما و اگر وعده کرده بودید هر آینه خلاف می کردید شما در وعده و لیکن تا بفعل آورد کاری را خدا که می بایست کرده شود تا آنکه هلاک شود کسی که هلاک شد از روی دلیل و حجت و زنده شود کسی که زنده شد از روی دلیل و بدرستی که خدا هر آینه شنوای داناست ۴۲ هنگامی که نمود بتو ایشان را خدا در خوابت اندک و اگر نموده بود بتو ایشان را بسیار هر آینه سستی کرده بودید و نزاع کرده بودید در آن امر و لیکن خدا بسلامت داشت بدرستی که او داناست بذات سینه ها ۴۳ و هنگامی که نمود بشما ایشان را چون بهمرسیدید در چشمهای شما اندک و گردانید اندک شما را در چشمهای ایشان تا بفعل آورد خدا کاری را که بود کرده شده و بخدا برگردانیده می شود کارها ۴۴ ای آن کسانی که گرویدید چون ملاقات کنید گروهی را پس پای بدارید و یاد کنید خدا را بسیار باشد که شما رستگار شوید ۴۵ و فرمان برید خدا و رسولش را و نه نزاع کنید پس سستی خواهید کرد و خواهد رفت دولت شما با باد و هنگام فتح و صبر کنید بدرستی که خدا با صبرکنندگانست ۴۶ و مباشید مانند آنان که بیرون آمدند از دیارشان بشادی تمام و وانمود مردمان و منع می کردند از راه خدا و خدا بآنچه می کنند فرا رسنده است ۴۷ و هنگامی که بیاراست مر ایشان را دیو رجیم کردارشان را و گفت نیست غلبه کنندۀ مر شما را امروز از مردمان بدرستی که من پناه دهنده ام برای شما پس چون نمودار شدند آن دو فوج برگشت بر دو پاشنه اش و گفت بدرستی که من بیزارم از شما بدرستی که می بینم آنچه را نمی بینید بدرستی که من می ترسم از خدا و خدا سخت عقوبت است ۴۸ هنگامی که می گفتند دو رویان آنان که در دلهای ایشان بود بیماری که بفریفته اینها را دین ایشان و هر که توکل می کند بر خدا پس بدرستی که خدا غالب درست کردار است ۴۹

در بیان حکم خمس ...

... از کنانه خایف و بددل بدند

خواستند از راه تا گردند باز

دادشان دل دیو خویی از مجاز

گفت من زآن قومتان باشم پناه

برنگردید از چنین خوفی ز راه

وز مسلمانان شما افزون ترید ...

و لو تریٰ إذ یتوفی الذین کفروا الملاٰیکة یضربون وجوههم و أدبٰارهم و ذوقوا عذٰاب الحریق ۵۰ ذٰلک بمٰا قدمت أیدیکم و أن اللٰه لیس بظلاٰم للعبید ۵۱ کدأب آل فرعون و الذین من قبلهم کفروا بآیٰات اللٰه فأخذهم اللٰه بذنوبهم إن اللٰه قوی شدید العقٰاب ۵۲ ذٰلک بأن اللٰه لم یک مغیرا نعمة أنعمهٰا علیٰ قوم حتٰی یغیروا مٰا بأنفسهم و أن اللٰه سمیع علیم ۵۳ کدأب آل فرعون و الذین من قبلهم کذبوا بآیٰات ربهم فأهلکنٰاهم بذنوبهم و أغرقنٰا آل فرعون و کل کٰانوا ظٰالمین ۵۴ إن شر الدواب عند اللٰه الذین کفروا فهم لاٰ یؤمنون ۵۵ الذین عٰاهدت منهم ثم ینقضون عهدهم فی کل مرة و هم لاٰ یتقون ۵۶ فإمٰا تثقفنهم فی الحرب فشرد بهم من خلفهم لعلهم یذکرون ۵۷ و إمٰا تخٰافن من قوم خیٰانة فانبذ إلیهم علیٰ سوٰاء إن اللٰه لاٰ یحب الخٰاینین ۵۸ و لاٰ یحسبن الذین کفروا سبقوا إنهم لاٰ یعجزون ۵۹ و أعدوا لهم ما استطعتم من قوة و من ربٰاط الخیل ترهبون به عدو اللٰه و عدوکم و آخرین من دونهم لاٰ تعلمونهم اللٰه یعلمهم و مٰا تنفقوا من شی ء فی سبیل اللٰه یوف إلیکم و أنتم لاٰ تظلمون ۶۰ و إن جنحوا للسلم فاجنح لهٰا و توکل علی اللٰه إنه هو السمیع العلیم ۶۱ و إن یریدوا أن یخدعوک فإن حسبک اللٰه هو الذی أیدک بنصره و بالمؤمنین ۶۲ و ألف بین قلوبهم لو أنفقت مٰا فی الأرض جمیعا مٰا ألفت بین قلوبهم و لٰکن اللٰه ألف بینهم إنه عزیز حکیم ۶۳ یٰا أیها النبی حسبک اللٰه و من اتبعک من المؤمنین ۶۴

و اگر می دیدی هنگامی را که می میرانیدند آنان را که کافر شدند ملایکه می زدند بر رویهاشان و پشتهاشان و بچشید عذاب سوزان ۵۰ آن بسبب آن چیزی است که پیش فرستاد دستهای شما و بدرستی که نیست خدا بیداد کننده مر بندگان را ۵۱ چون شیوه فرعونیان و آنان که بودند پیش از ایشان کافر شدند بآیتهای خدا پس گرفت ایشان را خدا بگناهانشان بدرستی که خدا نیرومند سخت عقوبتست ۵۲ آن باینست که خدا نباشد تغییر دهنده نعمتی را که احسان کرد آن را بر جمعی تا آنکه تغییر دهند آنچه را باشد در نفسهاشان و بدرستی که خدا شنوای داناست ۵۳ چون شیوۀ فرعونیان و آنان که بودند پیش از ایشان تکذیب کردند آیتهای پروردگارشان را پس هلاک کردیمشان بگناهانشان و غرق کردیم فرعونیان را و همه بودند ستمکاران ۵۴ بدرستی که بدترین جنبندگان نزد خدا آنانند که کافر شدند پس ایشان ایمان نمی آورند ۵۵ آنان که پیمان گرفتی از ایشان پس می شکنند پیمان خود را در هر بار و ایشان نمی پرهیزند ۵۶ پس اگر دریابی ایشان را در حرب پس پراکنده ساز بایشان کسی را که باشد از پس آنها باشد که ایشان پند گیرند ۵۷ و اگر بترسی البته از جمعی خیانتی پس بیند از بسوی ایشان بریگستانی بدرستی که خدا دوست نمی دارد خیانت کاران را ۵۸ و نپندارند البته آنان که کافر شدند که پیشی گرفتند بدرستی که ایشان عاجز نمی کنند ۵۹ و آماده سازید برای ایشان آنچه بتوانید از اسباب توانایی از بستن آسان که بترسانید بآن دشمن خدا و دشمنان را و دیگران از غیر ایشان نمی دانید ایشان را خدا می داند ایشان را و آنچه انفاق می کنید از چیزی در راه خدا تمام داده می شود بشما و شما ستم کرده نشوید ۶۰ و اگر میل کردند مر صلح را پس میل کن مر آنها را و توکل کن بر خدا بدرستی که اوست شنوای دانا ۶۱ و اگر بخواهند که مکر کنند با تو پس بدرستی که کافیست ترا خدا اوست که تقویت کرد ترا بنصرتش و بگروندگان ۶۲ و الفت داد میان دلهاشان اگر صرف می کردی آنچه در زمین است همه الفت نمی افکندی میان دلهاشان و لیکن خدا الفت افکند میانشان بدرستی که اوست غالب درست کردار ۶۳ ای پیغمبر بس است ترا خدا و آنکه پیروی کرد ترا از مؤمنین ۶۴

ور تو میدیدی که روح کافران ...

... داند اما حق تعالی جا به جا

وآنچه اندر راه حق خیری کنید

خود شما انفاق اندک یا مزید ...

یٰا أیها النبی حرض المؤمنین علی القتٰال إن یکن منکم عشرون صٰابرون یغلبوا مایتین و إن یکن منکم مایة یغلبوا ألفا من الذین کفروا بأنهم قوم لاٰ یفقهون ۶۵ الآن خفف اللٰه عنکم و علم أن فیکم ضعفا فإن یکن منکم مایة صٰابرة یغلبوا مایتین و إن یکن منکم ألف یغلبوا ألفین بإذن اللٰه و اللٰه مع الصٰابرین ۶۶ مٰا کٰان لنبی أن یکون له أسریٰ حتٰی یثخن فی الأرض تریدون عرض الدنیٰا و اللٰه یرید الآخرة و اللٰه عزیز حکیم ۶۷ لو لاٰ کتٰاب من اللٰه سبق لمسکم فیمٰا أخذتم عذٰاب عظیم ۶۸ فکلوا ممٰا غنمتم حلاٰلا طیبا و اتقوا اللٰه إن اللٰه غفور رحیم ۶۹ یٰا أیها النبی قل لمن فی أیدیکم من الأسریٰ إن یعلم اللٰه فی قلوبکم خیرا یؤتکم خیرا ممٰا أخذ منکم و یغفر لکم و اللٰه غفور رحیم ۷۰ و إن یریدوا خیٰانتک فقد خٰانوا اللٰه من قبل فأمکن منهم و اللٰه علیم حکیم ۷۱ إن الذین آمنوا و هٰاجروا و جٰاهدوا بأموٰالهم و أنفسهم فی سبیل اللٰه و الذین آووا و نصروا أولٰیک بعضهم أولیٰاء بعض و الذین آمنوا و لم یهٰاجروا مٰا لکم من ولاٰیتهم من شی ء حتٰی یهٰاجروا و إن استنصروکم فی الدین فعلیکم النصر إلاٰ علیٰ قوم بینکم و بینهم میثٰاق و اللٰه بمٰا تعملون بصیر ۷۲ و الذین کفروا بعضهم أولیٰاء بعض إلاٰ تفعلوه تکن فتنة فی الأرض و فسٰاد کبیر ۷۳ و الذین آمنوا و هٰاجروا و جٰاهدوا فی سبیل اللٰه و الذین آووا و نصروا أولٰیک هم المؤمنون حقا لهم مغفرة و رزق کریم ۷۴ و الذین آمنوا من بعد و هٰاجروا و جٰاهدوا معکم فأولٰیک منکم و أولوا الأرحٰام بعضهم أولیٰ ببعض فی کتٰاب اللٰه إن اللٰه بکل شی ء علیم ۷۵

ای پیغمبر ترغیب کن مؤمنان را بر کارزار اگر بوده باشد از شما بیست صبرکنندگان غالب شوند بر دویست و اگر باشد از شما صد غالب شوند بهزار از آنان که کافر شدند بسبب آنکه گروهی اند که نمی فهمند ۶۵ اکنون تخفیف داد خدا از شما و دانست که در شما ناتوانیست پس اگر باشد از شما صد صبر کننده غالب می شوند بر دویست و اگر بوده باشد از شما هزار غالب می شوند بر دو هزار بدستوری خدا و خدا با صبرکنندگانست ۶۶ نسزد مر پیغمبری را که باشد مر او را اسیران تا آنکه کشش بسیار کند در زمین می خواهند متاع دنیا را و خدا می خواهد آخرت را و خدا غالب درست کردار است ۶۷ اگر نبود نوشته از خدا که پیشی گرفته بود هر آینه مس کرده بود شما را در آنچه گرفتید عذابی بزرگ ۶۸ پس بخورید از آنچه غنیمت گرفتید حلال پاکیزه و بپرهیزید از خدا بدرستی که خدا آمرزندۀ مهربانست ۶۹ ای پیغمبر بگو مر آن کسانی را که در دستهای شمایند از اسیران اگر داند خدا در دلهای شما خیری را بدهد شما را بهتر از آنچه گرفته شد از شما و می آمرزد شما را و خدا آمرزندۀ مهربانست ۷۰ و اگر اراده کنند خیانت با تو پس بتحقیق خیانت کردند خدا را از پیش پس توانایی داد بر ایشان و خدا دانای درست کردار است ۷۱ بدرستی که آنان که گرویدند و هجرت کردند و جهاد کردند بمالهاشان و جانهاشان در راه خدا و آنان که جای دادند و یاری کردند آنها بعضیشان دوستان بعضی اند و آنان که گرویدند و هجرت نکردند نیست شما را از دوستی ایشان هیچ چیز تا هجرت کنند و اگر بیاری طلبند شما را در دین پس بر شماست یاری کردن مگر بر جمعی که میانه شما و میانه ایشان پیمانیست و خدا بآنچه می کنید بیناست ۷۲ و آنان که کافر شدند بعضی از ایشان دوستان بعضی اند اگر نکنید آن را خواهد شد فتنه در زمین و فسادی بزرگ ۷۳ و آنان که گرویدند و هجرت گزیدند و جهاد کردند در راه خدا و آنان که جای دادند و یاری کردند آن گروه ایشانند گروندگان براستی مر ایشان راست آمرزش و روزی خوب ۷۴ و آنان که گرویدند از بعد و هجرت گزیدند و جهاد کردند با شما پس آنها از شمایند و صاحبان رحمها بعضی از ایشان اولی باشند ببعضی در کتاب خدا بدرستی که خدا بهمه چیزی داناست ۷۵

ای پیمبر مؤمنین را بر قتال ...

برٰاءة من اللٰه و رسوله إلی الذین عٰاهدتم من المشرکین ۱ فسیحوا فی الأرض أربعة أشهر و اعلموا أنکم غیر معجزی اللٰه و أن اللٰه مخزی الکٰافرین ۲ و أذٰان من اللٰه و رسوله إلی النٰاس یوم الحج الأکبر أن اللٰه بریء من المشرکین و رسوله فإن تبتم فهو خیر لکم و إن تولیتم فاعلموا أنکم غیر معجزی اللٰه و بشر الذین کفروا بعذٰاب ألیم ۳ إلا الذین عٰاهدتم من المشرکین ثم لم ینقصوکم شییا و لم یظٰاهروا علیکم أحدا فأتموا إلیهم عهدهم إلیٰ مدتهم إن اللٰه یحب المتقین ۴ فإذا انسلخ الأشهر الحرم فاقتلوا المشرکین حیث وجدتموهم و خذوهم و احصروهم و اقعدوا لهم کل مرصد فإن تٰابوا و أقٰاموا الصلاٰة و آتوا الزکٰاة فخلوا سبیلهم إن اللٰه غفور رحیم ۵

بیزاریست از خدا و رسولش بسوی آنان که پیمان بستید از مشرکان ۱ پس سیر کنید در زمین چهار ماه و بدانید که شما غیر عاجز کننده خدایید و بدرستی که خدا رسواکننده کافرانست ۲ و اعلانیست از خدا و رسولش بمردمان روز حج بزرگتر بدرستی که خدا و رسولش بیزار است از مشرکان پس اگر توبه کردید پس آن بهتر است مر شما را و اگر اعراض کردید پس بدانید که شما غیر عاجزکننده خدایید و بشارت ده آنان را که کافر شدند بعذابی دردناک ۳ مگر آنان که پیمان بستند از مشرکان پس نقصان نرسانیدند شما را چیزی و نه هم پشت شدند بر شما احدی را پس تمام گردانید با ایشان پیمانشان را تا مدتشان بدرستی که خدا دوست دارد پرهیزکاران را ۴ پس چون منقضی شود شهرهای حرام پس بکشید مشرکان را هر جا بیابید ایشان را و بگیریدشان و حبس کنیدشان و بنشینید برای ایشان بهر راه گذاری پس اگر توبه کردند و بر پای داشتند نماز را و دادند زکاة را پس خالی سازید راه ایشان را بدرستی که خدا آمرزنده مهربانست ۵

توبه و انفال آمد در خبر ...

... از پی اصلاح جان و حال خود

راهشان را پس به ود خالی کنید

دست یعنی باید از ایشان کشید ...

و إن أحد من المشرکین استجٰارک فأجره حتٰی یسمع کلاٰم اللٰه ثم أبلغه مأمنه ذٰلک بأنهم قوم لاٰ یعلمون ۶ کیف یکون للمشرکین عهد عند اللٰه و عند رسوله إلا الذین عٰاهدتم عند المسجد الحرٰام فما استقٰاموا لکم فاستقیموا لهم إن اللٰه یحب المتقین ۷ کیف و إن یظهروا علیکم لاٰ یرقبوا فیکم إلا و لاٰ ذمة یرضونکم بأفوٰاههم و تأبیٰ قلوبهم و أکثرهم فٰاسقون ۸ اشتروا بآیٰات اللٰه ثمنا قلیلا فصدوا عن سبیله إنهم سٰاء مٰا کٰانوا یعملون ۹ لاٰ یرقبون فی مؤمن إلا و لاٰ ذمة و أولٰیک هم المعتدون ۱۰ فإن تٰابوا و أقٰاموا الصلاٰة و آتوا الزکٰاة فإخوٰانکم فی الدین و نفصل الآیٰات لقوم یعلمون ۱۱ و إن نکثوا أیمٰانهم من بعد عهدهم و طعنوا فی دینکم فقٰاتلوا أیمة الکفر إنهم لاٰ أیمٰان لهم لعلهم ینتهون ۱۲ أ لاٰ تقٰاتلون قوما نکثوا أیمٰانهم و هموا بإخرٰاج الرسول و هم بدؤکم أول مرة أ تخشونهم فاللٰه أحق أن تخشوه إن کنتم مؤمنین ۱۳ قٰاتلوهم یعذبهم اللٰه بأیدیکم و یخزهم و ینصرکم علیهم و یشف صدور قوم مؤمنین ۱۴ و یذهب غیظ قلوبهم و یتوب اللٰه علیٰ من یشٰاء و اللٰه علیم حکیم ۱۵ أم حسبتم أن تترکوا و لمٰا یعلم اللٰه الذین جٰاهدوا منکم و لم یتخذوا من دون اللٰه و لاٰ رسوله و لا المؤمنین ولیجة و اللٰه خبیر بمٰا تعملون ۱۶

و اگر یکی از مشرکان پناه آورد بتو پس پناه ده او را تا بشنود کلام خدا را پس برسان او را بمأمنش این بآنست که ایشان گروهی اند که نمی دانند ۶ چگونه باشد مر مشرکان را عهدی نزد خدا و نزد رسولش مگر آنان که عهد بستند نزد مسجد الحرام پس ما دام که استقامت ورزند از برای شما استقامت ورزید برای ایشان بدرستی که خدا دوست دارد پرهیزکاران را ۷ چگونه و اگر غالب شوند بر شما نگاه نمی دارند در شما سوگندی و نه عهدی را خوشنود می سازند شما را بدهنهاشان و ابا دارد دلهاشان و بیشترین ایشانند فاسقان ۸ عوض گرفتند بآیتهای خدا بهای اندک را پس باز داشتند از راه او بدرستی که ایشان بد است آنچه را هستند می کنند ۹ نگه نمی دارند در مؤمنی سوگندی و پیمانی و آن گروه ایشانند از حددرگذرندگان ۱۰ پس اگر توبه کردند و برپا داشتند نماز را و دادند زکاة را پس برادران شمایند در دین و تفصیل می دهیم آیتها را از برای گروهی که می دانند ۱۱ و اگر شکستند سوگندهاشان را از بعد پیمانشان و طعن زدند در دینتان پس کارزار کنید با پیشوایان کفر بدرستی که ایشان نیست سوگندهاشان را باشد که آنها باز ایستند ۱۲ آیا کارزار نمی کنید با جمعی که شکستند پیمانشان را و قصد کردند به بیرون کردن رسول و آنها پیشی گرفتند شما را اول بار یا می ترسید از ایشان پس خدا سزاوارتر است که بترسید از او اگر هستید گروندگان ۱۳ کارزار کنید با ایشان که عذاب می کند ایشان را خدا بدستهای شما و رسوا می کند ایشان را و یاری می دهد شما را بر ایشان و شفا می دهد سینه های جمعی گروندگان ۱۴ و می برد خشم دلهاشان را و توبه می پذیرد خدا از آنکه می خواهد و خدا دانای درست کردار است ۱۵ آیا پنداشتید که وا گذاشته شوید و هنوز ندانسته خدا آنان را که جهاد کردند از شما و نگرفتند از غیر خدا و رسولش و غیر مؤمنان دوست همرازی و خدا آگاه است بآنچه می کنید ۱۶

ور یکی از مشرکین آرد پناه ...

... پس شدند از میل نفس و شهوتش

معرض از راه خدا و طاعتش

این است کاری بد که ایشان می کنند ...

... که به اضلالند و اغواء چون بلیس

راه مردم را زنند از هر نسق

پس رییسانند بر کشتن احق ...

... عارفی بنشست وقتی در چله

تا ببندد راه نفس از مشغله

پس شنید آواز چاووشان به عزم ...

... آگهم از فکر این غدار کن

گشت ملهم کاین عدو از راه خاص

خویش را زین کشمکش خواهد خلاص ...

مٰا کٰان للمشرکین أن یعمروا مسٰاجد اللٰه شٰاهدین علیٰ أنفسهم بالکفر أولٰیک حبطت أعمٰالهم و فی النٰار هم خٰالدون ۱۷ إنمٰا یعمر مسٰاجد اللٰه من آمن باللٰه و الیوم الآخر و أقٰام الصلاٰة و آتی الزکٰاة و لم یخش إلا اللٰه فعسیٰ أولٰیک أن یکونوا من المهتدین ۱۸ أ جعلتم سقٰایة الحٰاج و عمٰارة المسجد الحرٰام کمن آمن باللٰه و الیوم الآخر و جٰاهد فی سبیل اللٰه لاٰ یستوون عند اللٰه و اللٰه لاٰ یهدی القوم الظٰالمین ۱۹ الذین آمنوا و هٰاجروا و جٰاهدوا فی سبیل اللٰه بأموٰالهم و أنفسهم أعظم درجة عند اللٰه و أولٰیک هم الفٰایزون ۲۰ یبشرهم ربهم برحمة منه و رضوٰان و جنٰات لهم فیهٰا نعیم مقیم ۲۱ خٰالدین فیهٰا أبدا إن اللٰه عنده أجر عظیم ۲۲ یٰا أیها الذین آمنوا لاٰ تتخذوا آبٰاءکم و إخوٰانکم أولیٰاء إن استحبوا الکفر علی الإیمٰان و من یتولهم منکم فأولٰیک هم الظٰالمون ۲۳ قل إن کٰان آبٰاؤکم و أبنٰاؤکم و إخوٰانکم و أزوٰاجکم و عشیرتکم و أموٰال اقترفتموهٰا و تجٰارة تخشون کسٰادهٰا و مسٰاکن ترضونهٰا أحب إلیکم من اللٰه و رسوله و جهٰاد فی سبیله فتربصوا حتٰی یأتی اللٰه بأمره و اللٰه لاٰ یهدی القوم الفٰاسقین ۲۴ لقد نصرکم اللٰه فی موٰاطن کثیرة و یوم حنین إذ أعجبتکم کثرتکم فلم تغن عنکم شییا و ضٰاقت علیکم الأرض بمٰا رحبت ثم ولیتم مدبرین ۲۵ ثم أنزل اللٰه سکینته علیٰ رسوله و علی المؤمنین و أنزل جنودا لم تروهٰا و عذب الذین کفروا و ذٰلک جزٰاء الکٰافرین ۲۶

نباشد مر مشرکان را که عمارت کنند مسجدهای خدا را گواهی دهندگان بر خودشان بکفر آنها ناچیز شد کردارشان و در آتش ایشانند جاودانیان ۱۷ جز این نیست که عمارت می کنند مسجدهای خدا را کسی که گروید بخدا و روز بازپسین و برپا داشت نماز را و داد زکات را و نترسید مگر از خدا پس شاید آنها که باشند از راه یافتگان ۱۸ آیا گردانیدید آب دادن و عمارت مسجد الحرام را چون کسی که گروید بخدا و روز بازپسین و جهاد کرد در راه خدا یکسان نباشند نزد خدا و خدا هدایت نمی کند گروه ستمکاران را ۱۹ آنان که گرویدند و هجرت کردند و جهاد کردند در راه خدا بمالهاشان و جانهاشان بزرگترند بمرتبه نزد خدا و آن گروه ایشانند کامیابان ۲۰ مژده می دهد ایشان را پروردگارشان برحمتی از او و خشنودی و بهشت هایی از برای آنها که در آنهاست نعمتی ۲۱ جاودانیان در آن همیشه بدرستی که خدا نزد اوست مزدی بزرگ ۲۲ ای آن کسانی که گرویدید نگیرید پدرانتان را و برادرانتان را دوستان اگر گزیدند کفر را بر ایمان و کسی که دوست گیردشان از شما پس آنها ایشانند ستمکاران ۲۳ بگو اگر باشند پدرانتان و پسرانتان و برادرانتان و جفتهاتان و خویشانتان و مالهایی که اندوخته اید آنها را و بازرگانی که می ترسید از کاسد شدنش و مسکن هایی که خشنودید از آنها دوست تر است بشما از خدا و رسولش و جهاد کردن در راهش پس انتظار برید تا بیاورد خدا فرمانش را و خدا هدایت نمی کند گروه نافرمان بران را ۲۴ بتحقیق یاری کرد شما را خدا در جاهای بسیار و روز حنین هنگامی که بشگفت آورد شما را بسیاری شما پس کفایت نکرد از شما چیزی و تنگ نشد بر شما زمین یا فراخیش پس برگشتید پشت گردانندگان ۲۵ پس فرو فرستاد خدا آرامش را بر رسولش و بر گروندگان و فرو فرستاد لشگرهایی که نمی دیدیدشان و عذاب کرد آنان را که کافر شدند و آنست پاداش کافران ۲۶

بت پرستان را نباشد هر کجا ...

... باشد آن کو گوید این باطل ورق

ظالمان را راه ننماید خدای

عدل و انصاف است اصل اهتدای ...

... آمد آیت کاین بسی باشد ستم

او مجاهد باشد اندر راه دین

بوده دایم در قتال مشرکین ...

... هستی خود بر خدا تقدیم کرد

جان و سر در راه عزمش خاک بود

از هر آن عصیان و عیبی پاک بود ...

... کآن عقوبت هاست بر هر بیخرد

حق به فاسق راه ننماید عیان

از حدود اعنی که بیرون رفتگان ...

... متفق گشتند و گفتند ای حشر

می گریزید از چه راه این گونه سهل

وا به دشمن می نهید اولاد و اهل ...

ثم یتوب اللٰه من بعد ذٰلک علیٰ من یشٰاء و اللٰه غفور رحیم ۲۷ یٰا أیها الذین آمنوا إنما المشرکون نجس فلاٰ یقربوا المسجد الحرٰام بعد عٰامهم هٰذٰا و إن خفتم عیلة فسوف یغنیکم اللٰه من فضله إن شٰاء إن اللٰه علیم حکیم ۲۸ قٰاتلوا الذین لاٰ یؤمنون باللٰه و لاٰ بالیوم الآخر و لاٰ یحرمون مٰا حرم اللٰه و رسوله و لاٰ یدینون دین الحق من الذین أوتوا الکتٰاب حتٰی یعطوا الجزیة عن ید و هم صٰاغرون ۲۹ و قٰالت الیهود عزیر ابن اللٰه و قٰالت النصٰاریٰ المسیح ابن اللٰه ذٰلک قولهم بأفوٰاههم یضٰاهؤن قول الذین کفروا من قبل قٰاتلهم اللٰه أنٰی یؤفکون ۳۰ اتخذوا أحبٰارهم و رهبٰانهم أربٰابا من دون اللٰه و المسیح ابن مریم و مٰا أمروا إلاٰ لیعبدوا إلٰها وٰاحدا لاٰ إلٰه إلاٰ هو سبحٰانه عمٰا یشرکون ۳۱ یریدون أن یطفؤا نور اللٰه بأفوٰاههم و یأبی اللٰه إلاٰ أن یتم نوره و لو کره الکٰافرون ۳۲ هو الذی أرسل رسوله بالهدیٰ و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لو کره المشرکون ۳۳ یٰا أیها الذین آمنوا إن کثیرا من الأحبٰار و الرهبٰان لیأکلون أموٰال النٰاس بالبٰاطل و یصدون عن سبیل اللٰه و الذین یکنزون الذهب و الفضة و لاٰ ینفقونهٰا فی سبیل اللٰه فبشرهم بعذٰاب ألیم ۳۴ یوم یحمیٰ علیهٰا فی نٰار جهنم فتکویٰ بهٰا جبٰاههم و جنوبهم و ظهورهم هٰذٰا مٰا کنزتم لأنفسکم فذوقوا مٰا کنتم تکنزون ۳۵ إن عدة الشهور عند اللٰه اثنٰا عشر شهرا فی کتٰاب اللٰه یوم خلق السمٰاوٰات و الأرض منهٰا أربعة حرم ذٰلک الدین القیم فلاٰ تظلموا فیهن أنفسکم و قٰاتلوا المشرکین کافة کمٰا یقٰاتلونکم کافة و اعلموا أن اللٰه مع المتقین ۳۶ إنما النسیء زیٰادة فی الکفر یضل به الذین کفروا یحلونه عٰاما و یحرمونه عٰاما لیوٰاطؤا عدة مٰا حرم اللٰه فیحلوا مٰا حرم اللٰه زین لهم سوء أعمٰالهم و اللٰه لاٰ یهدی القوم الکٰافرین ۳۷

پس توبه می پذیرد خدا پس از آن بر هر که می خواهد و خدا آمرزندۀ مهربانست ۲۷ ای آن کسانی که گرویدید جز این نیست مشرکان پلیدند پس نباید که نزدیک شوند به مسجد الحرام پس از سالشان این سال و اگر بترسید از درویشی پس زود باشد بی نیاز کند شما را خدا از فضلش اگر خواهد بدرستی که خدا دانای حکیم است ۲۸ کارزار کنید با آنان که نمی گروند بخدا و نه بروز بازپسین و حرام نمی کنند آنچه را حرام گردانید خدا و رسولش و قبول نمی کنند دین حق را از آنانی که داده شدند کتاب را تا آنکه بدهند جزیه را از دستی و ایشان باشند خواران ۲۹ و گفتند یهود که عزیز پسر خداست و گفتند ترسایان مسیح پسر خداست این گفتارشانست بدهنهاشان مانند می شوند گفتار آنان را که کافر شدند از پیش کشت ایشان را خدا چگونه برگردانیده می شوند ۳۰ گرفتند دانایانشان را و زاهدانشان را صاحبها از جز خدا و مسیح پسر مریم و فرموده نشدند مگر آنکه پرستش کنند الهی یگانه را نیست خدایی مگر او منزه است از آنچه شریک می آورند ۳۱ می خواهند که فرو نشانند نور خدا را بدهنهاشان و ابا دارد خدا مگر آنکه تمام کند نور خود را و اگر چه کراهت دارند کافران ۳۲ اوست که فرستاد رسولش را به هدایت و دین حق تا غالب گرداند آن را بر دین همه اش و اگر چه کراهت دارند شرک آورندگان ۳۳ ای آن کسانی که گرویدید بدرستی که بسیاری از دانایان و زاهدان هر آینه می خورند مالهای مردمان را بباطل و باز می دارند از راه خدا و آنان که نهفته می نهند طلا و نقره را و انفاق نمی کنند در راه خدا پس بشارت ده ایشان را بعذابی دردناک ۳۴ روزی که افروخته شود بر آنها در آتش دوزخ پس داغ کرده شود بآنها پیشانی هاشان و پهلوهاشان و پشتهاشان این است آنچه نهادید نهفته برای خودهاتان پس ببخشید آنچه را بودید نهفته می نهادید ۳۵ بدرستی که شمار ماهها نزد خدا دوازده است در کتاب خدا روزی که آفرید آسمانها و زمین را از آنها چهار حرام اینست دین درست پس ستم مکنید در آنها بر خودهاتان و کارزار کنید با مشرکان همگی هم چنان که کارزار می کنند با شما همگی و بدانید که خدا با پرهیزکارانست ۳۶ جز این نیست تغییر دادن ماههای حرام زیادتیست در کفر اضلال کرده می شوند بآن آنان که کافر شدند حلال می گردانند آن را سالی و حرام می گردانند آن را سالی تا موافقت نمایند با شمار آنچه حرام گردانید خدا پس حلال می گردانند آنچه را حرام کرد خدا آراسته شد مر ایشان را بدی کردارشان و خدا راه ننماید گروه ناگروندگان را ۳۷

آمد این آیت که بپذیرد یقین ...

... که کشید از رنج درویشی زیان

بسته گردد راه کسب و اتجار

پس شما افتید اندر اضطرار ...

... برگرفتند آن دو فرقه بی سند

راهبان و احبار را ارباب خود

دون حق فرمانشان بردند زود ...

... گشته اندر وهمشان آراسته

راه ننماید خدا بر کافران

گرچه باشد رهبر هر عقل و جان

یٰا أیها الذین آمنوا مٰا لکم إذٰا قیل لکم انفروا فی سبیل اللٰه اثٰاقلتم إلی الأرض أ رضیتم بالحیٰاة الدنیٰا من الآخرة فمٰا متٰاع الحیٰاة الدنیٰا فی الآخرة إلاٰ قلیل ۳۸ إلاٰ تنفروا یعذبکم عذٰابا ألیما و یستبدل قوما غیرکم و لاٰ تضروه شییا و اللٰه علیٰ کل شی ء قدیر ۳۹ إلاٰ تنصروه فقد نصره اللٰه إذ أخرجه الذین کفروا ثٰانی اثنین إذ همٰا فی الغٰار إذ یقول لصٰاحبه لاٰ تحزن إن اللٰه معنٰا فأنزل اللٰه سکینته علیه و أیده بجنود لم تروهٰا و جعل کلمة الذین کفروا السفلیٰ و کلمة اللٰه هی العلیٰا و اللٰه عزیز حکیم ۴۰ انفروا خفٰافا و ثقٰالا و جٰاهدوا بأموٰالکم و أنفسکم فی سبیل اللٰه ذٰلکم خیر لکم إن کنتم تعلمون ۴۱ لو کٰان عرضا قریبا و سفرا قٰاصدا لاتبعوک و لٰکن بعدت علیهم الشقة و سیحلفون باللٰه لو استطعنٰا لخرجنٰا معکم یهلکون أنفسهم و اللٰه یعلم إنهم لکٰاذبون ۴۲ عفا اللٰه عنک لم أذنت لهم حتٰی یتبین لک الذین صدقوا و تعلم الکٰاذبین ۴۳ لاٰ یستأذنک الذین یؤمنون باللٰه و الیوم الآخر أن یجٰاهدوا بأموٰالهم و أنفسهم و اللٰه علیم بالمتقین ۴۴ إنمٰا یستأذنک الذین لاٰ یؤمنون باللٰه و الیوم الآخر و ارتٰابت قلوبهم فهم فی ریبهم یترددون ۴۵

ای آن کسانی که گرویدید چیست مر شما را چون گفته شود مر شما را که بیرون روید در راه خدا سنگین می شوید بزمین آیا راضی شدید بزندگانی دنیا از آخرت پس نیست مایۀ تعیش زندگانی دنیا در آخرت مگر اندکی ۳۸ اگر بیرون نمی روید عذاب می کند شما را عذابی دردناک و بدل شما می گیرد گروهی غیر شما را و ضرر نمی رسانید او را چیزی و خدا بر همه چیز تواناست ۳۹ اگر یاری نکنید او را پس بحقیقت یاری کردش خدا وقتی که بیرون بردندش آنان که کافر شده بودند دویم در وقتی که آن دو در غار بودند هنگامی که مر همراهش را که اندوه مخور بدرستی که خدا با ماست پس فرو فرستاد خدا آرامش را بر او و تقویت کردش بلشگرهایی که نمی دید آنها را و گردانید کلمه آنان را که کافر شدند پایین و کلمه خدا آنست بالا و خدا غالب درست کردار است ۴۰ بیرون روید سبک و گران و جهاد کنید بمالهاتان و جانهاتان در راه خدا آن بهتر است شما را اگر باشید بدانید ۴۱ اگر بودی متاعی قریب الوصول و سفری آسان هر آینه پیروی کرده بودند ترا و لیکن دور شد بر ایشان مسافت و بزودی سوگند خواهند خورد بخدا که اگر توانسته بودیم هرآینه بیرون آمده بودیم با شما هلاک می گردانیدند نفسهای خود را و خدا می داند که ایشانند هر آینه دروغگویان ۴۲ عفو کرد خدا از تو چرا دستوری داد ایشان را تا آنکه ظاهر می شد مر ترا آنان که راست گفتند و می دانستی دروغگویان را ۴۳ دستوری نمی خواهند از تو آنان که می گروند بخدا و روز بازپسین که جهاد کنند بمالهاشان و جانهاشان و خدا داناست بپرهیزکاران ۴۴ جز این نیست دستوری نمی خواهد از تو مگر آنان که نمی گروند بخدا و روز بازپسین و شک کرد دلهاشان پس ایشان در شکشان متردد می باشند ۴۵

در بیان غزوة تبوک ...

... چیست چون گویند چاوشان دین

کز مکان در راه حق بیرون روید

از گرانی بر زمین مایل شوید ...

... صبح رفتند از پی او مشرکان

تا به غار ثور از راه و نشان

گم شد آنجا پی نبردند ایچ راه

که به ماهی رفته زآنجا یا به ماه ...

... شیر باشد میل رزم او را مزاج

چون فراهم گردد اسباب نبرد

کی تواند بود ساکن شیر و مرد ...

... گفت باشد در پناهم شهر و شاه

لیک طعن دشمن آوردم به راه

که علی را با زنان و کودکان ...

و لو أرٰادوا الخروج لأعدوا له عدة و لٰکن کره اللٰه انبعٰاثهم فثبطهم و قیل اقعدوا مع القٰاعدین ۴۶ لو خرجوا فیکم مٰا زٰادوکم إلاٰ خبٰالا و لأوضعوا خلاٰلکم یبغونکم الفتنة و فیکم سمٰاعون لهم و اللٰه علیم بالظٰالمین ۴۷ لقد ابتغوا الفتنة من قبل و قلبوا لک الأمور حتٰی جٰاء الحق و ظهر أمر اللٰه و هم کٰارهون ۴۸ و منهم من یقول ایذن لی و لاٰ تفتنی ألاٰ فی الفتنة سقطوا و إن جهنم لمحیطة بالکٰافرین ۴۹ إن تصبک حسنة تسؤهم و إن تصبک مصیبة یقولوا قد أخذنٰا أمرنٰا من قبل و یتولوا و هم فرحون ۵۰ قل لن یصیبنٰا إلاٰ مٰا کتب اللٰه لنٰا هو مولاٰنٰا و علی اللٰه فلیتوکل المؤمنون ۵۱ قل هل تربصون بنٰا إلاٰ إحدی الحسنیین و نحن نتربص بکم أن یصیبکم اللٰه بعذٰاب من عنده أو بأیدینٰا فتربصوا إنٰا معکم متربصون ۵۲ قل أنفقوا طوعا أو کرها لن یتقبل منکم إنکم کنتم قوما فٰاسقین ۵۳ و مٰا منعهم أن تقبل منهم نفقٰاتهم إلاٰ أنهم کفروا باللٰه و برسوله و لاٰ یأتون الصلاٰة إلاٰ و هم کسٰالیٰ و لاٰ ینفقون إلاٰ و هم کٰارهون ۵۴ فلاٰ تعجبک أموٰالهم و لاٰ أولاٰدهم إنمٰا یرید اللٰه لیعذبهم بهٰا فی الحیٰاة الدنیٰا و تزهق أنفسهم و هم کٰافرون ۵۵ و یحلفون باللٰه إنهم لمنکم و مٰا هم منکم و لٰکنهم قوم یفرقون ۵۶ لو یجدون ملجأ أو مغٰارٰات أو مدخلا لولوا إلیه و هم یجمحون ۵۷ و منهم من یلمزک فی الصدقٰات فإن أعطوا منهٰا رضوا و إن لم یعطوا منهٰا إذٰا هم یسخطون ۵۸ و لو أنهم رضوا مٰا آتٰاهم اللٰه و رسوله و قٰالوا حسبنا اللٰه سیؤتینا اللٰه من فضله و رسوله إنٰا إلی اللٰه رٰاغبون ۵۹ إنما الصدقٰات للفقرٰاء و المسٰاکین و العٰاملین علیهٰا و المؤلفة قلوبهم و فی الرقٰاب و الغٰارمین و فی سبیل اللٰه و ابن السبیل فریضة من اللٰه و اللٰه علیم حکیم ۶۰

و اگر اراده کرده بودند بیرون رفتن را هر آینه آماده نموده بودند مر آن را ساز و برگی و لیکن ناخوش داشت خدا بر انگیزاندنشان را پس باز داشت ایشان را و گفته شد بنشینید با نشینندگان ۴۶ اگر بیرون آمده بودند در شما نمی افزودند شما را مگر فساد و هر آینه شتافته بودند میانتان که بجویند برای شما فتنه و باشند در شما سخن چینان مر ایشان را و خدا داناست به ستمکاران ۴۷ بحقیقت جستند فتنه را از پیش و برگردانیدند برای تو امرها را تا آمد حق و ظاهر شد فرمان خدا و ایشان بودند ناخوش داران ۴۸ و از ایشان کیست که می گویند دستوری ده مرا و بفتنه مینداز مرا آگاه باش که در فتنه افتادند و بدرستی که دوزخ هر آینه احاطه کننده بکافر است ۴۹ اگر برسد ترا خوبی بد می آید ایشان را و اگر برسد تو را مصیبتی می گویند بتحقیق گرفتیم کارمان را از پیش و بر کردند و ایشان باشند شادمانان ۵۰ بگو هرگز نمی رسند ما را مگر آنچه را نوشت خدا بر ما اوست صاحب اختیار ما و بر خدا پس باید توکل کنند گروندگان ۵۱ بگو آیا انتظار می برید بما مگر یکی از دو خوب را که نصرت و شهادتست و ما انتظار می بریم بشما که برساند بشما خدا عذابی از نزدش یا بدستهای ما بس انتظار کشید بدرستی که ما با شما انتظار کشندگانیم ۵۲ بگو انفاق کنید خواه یا ناخواه که پذیرفته نخواهد شد از شما بدرستی که شما هستید گروهی نافرمان بران ۵۳ و منع نکرد ایشان را که قبول کرده شود از ایشان نفقه های ایشان مگر آنکه ایشان کافر شدند بخدا و برسولش و نیایند بنماز مگر و ایشان کاهلان و نفقه نمی کنند مگر و ایشانند ناخوش داران ۵۴ پس شگفت نیاورد ترا مالهای ایشان و نه فرزندانشان نمی خواهد خدا مگر اینکه عذاب کند ایشان را بآنها در زندگانی دنیا و هلاک شود نفسهاشان و آنها باشند کافران ۵۵ و سوگند می خورند بخدا که ایشان هر آینه از شمایند و نیستند آنها از شما و لیکن ایشان گروهی اند که می ترسند ۵۶ اگر می یافتند پناهی یا غارهایی یا سوراخ در خزیدنی هر آینه عدول کرده بودند بآن و ایشان بشتاب می رفتند ۵۷ و از ایشان کیست که عیب می کند ترا در صدقه ها پس اگر داده شدند از آنها خشنود گشتند و اگر داده نشدند از آنها آن گاه ایشان خشم می کنند ۵۸ و اگر آنکه ایشان راضی شده بودند بآنچه دادشان خدا و رسولش و گفتندی بس است ما را خدا زود باشد که بدهد ما را خدا از فضلش و رسول او بدرستی که ما بسوی خدا رغبت دارندگانیم ۵۹ جز این نیست صدقه ها از برای درویشانست و درماندگان و کارکنان بر جمع صدقات و آنان که بدست آورده شده دلهاشان و در آزاد کردن گردنها و قرض دادن مفلسان و در راه خدا و راه گذران محتاج قرض کردنی از خدا و خدا دانای درست کردار است ۶۰

ور اراده می نمودند از رضا ...

... کآن به کار آید سفر را در جواز

حق کراهت داشت لیکن بیشتر

ز انبعاث این جماعت بر سفر ...

... کرد می باید اداء از بیش و کم

هم دگر در راه حق یعنی جهاد

صرف آن فرض است اندر انقیاد ...

و منهم الذین یؤذون النبی و یقولون هو أذن قل أذن خیر لکم یؤمن باللٰه و یؤمن للمؤمنین و رحمة للذین آمنوا منکم و الذین یؤذون رسول اللٰه لهم عذٰاب ألیم ۶۱ یحلفون باللٰه لکم لیرضوکم و اللٰه و رسوله أحق أن یرضوه إن کٰانوا مؤمنین ۶۲ أ لم یعلموا أنه من یحٰادد اللٰه و رسوله فأن له نٰار جهنم خٰالدا فیهٰا ذٰلک الخزی العظیم ۶۳ یحذر المنٰافقون أن تنزل علیهم سورة تنبیهم بمٰا فی قلوبهم قل استهزؤا إن اللٰه مخرج مٰا تحذرون ۶۴ و لین سألتهم لیقولن إنمٰا کنٰا نخوض و نلعب قل أ باللٰه و آیٰاته و رسوله کنتم تستهزؤن ۶۵ لاٰ تعتذروا قد کفرتم بعد إیمٰانکم إن نعف عن طٰایفة منکم نعذب طٰایفة بأنهم کٰانوا مجرمین ۶۶ المنٰافقون و المنٰافقٰات بعضهم من بعض یأمرون بالمنکر و ینهون عن المعروف و یقبضون أیدیهم نسوا اللٰه فنسیهم إن المنٰافقین هم الفٰاسقون ۶۷ وعد اللٰه المنٰافقین و المنٰافقٰات و الکفٰار نٰار جهنم خٰالدین فیهٰا هی حسبهم و لعنهم اللٰه و لهم عذٰاب مقیم ۶۸ کالذین من قبلکم کٰانوا أشد منکم قوة و أکثر أموٰالا و أولاٰدا فاستمتعوا بخلاٰقهم فاستمتعتم بخلاٰقکم کما استمتع الذین من قبلکم بخلاٰقهم و خضتم کالذی خٰاضوا أولٰیک حبطت أعمٰالهم فی الدنیٰا و الآخرة و أولٰیک هم الخٰاسرون ۶۹ أ لم یأتهم نبأ الذین من قبلهم قوم نوح و عٰاد و ثمود و قوم إبرٰاهیم و أصحٰاب مدین و المؤتفکٰات أتتهم رسلهم بالبینٰات فمٰا کٰان اللٰه لیظلمهم و لٰکن کٰانوا أنفسهم یظلمون ۷۰ و المؤمنون و المؤمنٰات بعضهم أولیٰاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و یقیمون الصلاٰة و یؤتون الزکٰاة و یطیعون اللٰه و رسوله أولٰیک سیرحمهم اللٰه إن اللٰه عزیز حکیم ۷۱ وعد اللٰه المؤمنین و المؤمنٰات جنٰات تجری من تحتها الأنهٰار خٰالدین فیهٰا و مسٰاکن طیبة فی جنٰات عدن و رضوٰان من اللٰه أکبر ذٰلک هو الفوز العظیم ۷۲

و از ایشان کسانیند که می رنجانند پیغمبر را و می گویند او شنوای سخن هر کسیست بگو گوش خیر است مر شما را می گردد بخدا و تصدیق می کند گروندگان را و رحمتی است از برای آنان که گرویدند از شما و آنان که می رنجانند رسول خدا را از برای ایشانست عذابی دردناک ۶۱ سوگند می خورند بخدا برای شما تا خشنود کنند شما را و خدا و رسولش سزاوارترند که خوشنود کنندش اگر هستند گروندگان ۶۲ آیا ندانسته اند که هر که مخالفت می کند با خدا و رسولش پس بدرستی که از برای اوست آتش دوزخ و جاوید در آن اینست رسوایی بزرگ ۶۳ می ترسند منافقان که فرو فرستاده شود بر ایشان سوره که آگاه گرداند ایشان را بآنچه در دلهای ایشانست بگو استهزا کنید بدرستی که خدا ظاهر کننده است آنچه را می ترسید ۶۴ و هر آینه اگر پرسی از ایشان هر آینه گویند جز این نیست بودیم که صحبت می داشتیم و بازی می کردیم بگو آیا بخدا و آیتهایش و رسولش بودید که استهزا می کردید ۶۵ عذر نخواهید بتحقیق که کافر شدید پس از ایمانتان اگر عفو کنیم از پاره از شما عذاب خواهیم کرد پاره را بسبب آنکه ایشان باشند گناهکاران ۶۶ مردان با نفاق و زنان با نفاق بعضی ایشانند از بعضی امر می کنند بناشایسته و نهی می کنند از شایسته و بهم می آرند دستهاشان را فراموش کردند خدا را پس فراموش کردشان بدرستی که منافقان ایشانند فاسقان ۶۷ وعده کرده خدا مردان با نفاق و زنان با نفاق و کافران را آتش دوزخ جاودانیان در آن کافیست ایشان را و لعنت کرد ایشان را خدا و از برای ایشانست عذابی پاینده ۶۸ مانند آنان که از پیش شما بودند سخت تر از شما بقوت و بیشتر بمالها و فرزندان پس کام جستند به نصیبشان پس کام جستید به نصیبتان هم چنان که کام جستند آنان که بودند پیش از شما بنصیبشان و درآمد کردید هم چنان که درآمد کردند آن گروه ناچیز شد کردارشان در دنیا و آخرت و آن گروه ایشانند زیانکاران ۶۹ آیا نیامد ایشان را خبر آنان که بودند پیش از ایشان قوم نوح و عاد و ثمود و قوم ابراهیم و اصحاب مدین و آن زیر و زبر شدها آمد ایشان را رسولانشان با معجزات پس نبود خدا که ستم کند ایشان را و لیکن بودند که به خودشان ستم می کردند ۷۰ و مردان گرونده و زنان گرونده برخی از ایشانند دوستان برخی امر می کنند بکارهای شایسته و نهی می کنند ناشایسته و بر پا می دارند نماز را و می دهند زکاة را و فرمان می برند خدا و رسولش را آن گروه زود باشد رحمت کند ایشان را خدا بدرستی که خدا غالب حکیم است ۷۱ وعده داد خدا مردان گرونده و زنان گرونده را بهشتهایی که می رود از زیرشان نهرها جاودانیان در آن و مسکنهای پاکیزه در بهشت هایی اقامت دایمی و خشنودی از خدا بزرگتر است آنست آن کامیابی بزرگ ۷۲

هم از ایشانند کآزار رسول ...

... تا شناسی قوم ارزق دلق را

باز می دارند مردم را ز راه

وز اطاعت بر رسول حق پناه ...

... که به غرق و صیحه مردند آنچه بود

قوم ابراهیم کآخر در مغاک

نیش پشه کرد ایشان را هلاک ...

استغفر لهم أو لاٰ تستغفر لهم إن تستغفر لهم سبعین مرة فلن یغفر اللٰه لهم ذٰلک بأنهم کفروا باللٰه و رسوله و اللٰه لاٰ یهدی القوم الفٰاسقین ۸۰ فرح المخلفون بمقعدهم خلاٰف رسول اللٰه و کرهوا أن یجٰاهدوا بأموٰالهم و أنفسهم فی سبیل اللٰه و قٰالوا لاٰ تنفروا فی الحر قل نٰار جهنم أشد حرا لو کٰانوا یفقهون ۸۱ فلیضحکوا قلیلا و لیبکوا کثیرا جزٰاء بمٰا کٰانوا یکسبون ۸۲ فإن رجعک اللٰه إلیٰ طٰایفة منهم فاستأذنوک للخروج فقل لن تخرجوا معی أبدا و لن تقٰاتلوا معی عدوا إنکم رضیتم بالقعود أول مرة فاقعدوا مع الخٰالفین ۸۳ و لاٰ تصل علیٰ أحد منهم مٰات أبدا و لاٰ تقم علیٰ قبره إنهم کفروا باللٰه و رسوله و مٰاتوا و هم فٰاسقون ۸۴و لاٰ تعجبک أموٰالهم و أولاٰدهم إنمٰا یرید اللٰه أن یعذبهم بهٰا فی الدنیٰا و تزهق أنفسهم و هم کٰافرون ۸۵ و إذٰا أنزلت سورة أن آمنوا باللٰه و جٰاهدوا مع رسوله استأذنک أولوا الطول منهم و قٰالوا ذرنٰا نکن مع القٰاعدین ۸۶ رضوا بأن یکونوا مع الخوٰالف و طبع علیٰ قلوبهم فهم لاٰ یفقهون ۸۷ لٰکن الرسول و الذین آمنوا معه جٰاهدوا بأموٰالهم و أنفسهم و أولٰیک لهم الخیرٰات و أولٰیک هم المفلحون ۸۸ أعد اللٰه لهم جنٰات تجری من تحتها الأنهٰار خٰالدین فیهٰا ذٰلک الفوز العظیم ۸۹

خواهی آمرزش خواه مر ایشان را و خواهی آمرزش مخواه از برای ایشان اگر آمرزش خواهی برای ایشان هفتاد بار پس هرگز نیامرزد خدا ایشان را آن باینست که ایشان کافر شدند بخدا و رسولش و خدا راه ننماید گروه فاسقان را ۸۰ شاد شدند بازگذاشتگان بنشستشان از بعد فرستاده خدا و ناخوش داشتند که جهاد کنند بمالهاشان و جانهاشان در راه خدا و گفتند مروید در گرما بگو آتش دوزخ سخت تر است در گرمی اگر باشند که بیابند ۸۱ پس باید که بخندند اندک و باید که بگریند بسیاری پاداشی بآنچه بودند که کسب می کردند ۸۲ پس اگر باز گردانید ترا خدا بسوی پاره از ایشان پس دستوری طلبند از تو برای بیرون رفتن پس بگو هرگز بیرون نخواهید آمد با من هیچگاه و هرگز کارزار نخواهید کرد با من دشمنی را بدرستی که شما راضی شدید بنشستن اول بار پس بنشینید با بازماندگان ۸۳ و نماز مگذار بر یکی از ایشان که مرده هرگز و نایست بر فراز گورش بدرستی که آنها کافر شدند بخدا و رسولش و مردند و ایشان بودند فاسقان ۸۴ و بشگفت نیاورد ترا مالهای ایشان و نه فرزندان ایشان جز این نیست می خواهد خدا که عذاب کندشان در دنیا و هلاک شود نفسهاشان و ایشان باشند کافران ۸۵ و چون فرستاده شود سوره که ایمان آورید بخدا و جهاد کنید با رسولش دستوری خواهند از تو صاحبان ثروت از ایشان و گویند واگذار ما را که باشیم با نشستگان ۸۶ راضی شدند بآنکه باشند با بازماندگان و مهر زده شد بر دلهاشان پس ایشان نمی فهمند ۸۷ لیکن رسول و آنان که گرویدند با او جهاد کردند بمالهاشان و جانهاشان و آن گروه مر ایشان راست خیرات و آن گروه ایشانند رستگاران ۸۸ مهیا کرده خدا برای ایشان بهشت هایی که می رود از زیرشان نهرها جاودانیان در آن آنست کامیابی بزرگ ۸۹

خواه آمرزش بر این نابخردان ...

... زآنکه ایشان بر خدا و بر رسول

کافرند و خارج از راه قبول

فاسقان را راه ننماید خدای

گرچه خود باشد به خلقان رهنمای ...

... با رسول حق به کره و انحراف

بد کراهتشان ز سوء اعتقاد

تا کنند از مال و تن با او جهاد ...

و جٰاء المعذرون من الأعرٰاب لیؤذن لهم و قعد الذین کذبوا اللٰه و رسوله سیصیب الذین کفروا منهم عذٰاب ألیم ۹۰ لیس علی الضعفٰاء و لاٰ علی المرضیٰ و لاٰ علی الذین لاٰ یجدون مٰا ینفقون حرج إذٰا نصحوا للٰه و رسوله مٰا علی المحسنین من سبیل و اللٰه غفور رحیم ۹۱ و لاٰ علی الذین إذٰا مٰا أتوک لتحملهم قلت لاٰ أجد مٰا أحملکم علیه تولوا و أعینهم تفیض من الدمع حزنا ألاٰ یجدوا مٰا ینفقون ۹۲ إنما السبیل علی الذین یستأذنونک و هم أغنیٰاء رضوا بأن یکونوا مع الخوٰالف و طبع اللٰه علیٰ قلوبهم فهم لاٰ یعلمون ۹۳ یعتذرون إلیکم إذٰا رجعتم إلیهم قل لاٰ تعتذروا لن نؤمن لکم قد نبأنا اللٰه من أخبٰارکم و سیری اللٰه عملکم و رسوله ثم تردون إلیٰ عٰالم الغیب و الشهٰادة فینبیکم بمٰا کنتم تعملون ۹۴ سیحلفون باللٰه لکم إذا انقلبتم إلیهم لتعرضوا عنهم فأعرضوا عنهم إنهم رجس و مأوٰاهم جهنم جزٰاء بمٰا کٰانوا یکسبون ۹۵ یحلفون لکم لترضوا عنهم فإن ترضوا عنهم فإن اللٰه لاٰ یرضیٰ عن القوم الفٰاسقین ۹۶ الأعرٰاب أشد کفرا و نفٰاقا و أجدر ألاٰ یعلموا حدود مٰا أنزل اللٰه علیٰ رسوله و اللٰه علیم حکیم ۹۷ و من الأعرٰاب من یتخذ مٰا ینفق مغرما و یتربص بکم الدوٰایر علیهم دٰایرة السوء و اللٰه سمیع علیم ۹۸

و آمدند عذرگویندگان از بادیه نشینان که دستوری داده شود مر ایشان را و نشستند آنان که دروغ بستند بر خدا و رسولش زود باشد که برسد آنان را که کافر شدند از ایشان عذابی دردناک ۹۰ نیست بر ناتوان و نه بر بیماران و نه بر آنان که نمی یابند آنچه را صرف می کنند گناهی چون خالص شدند مر خدا و رسولش را نباشد بر نیکوکاران هیچ راهی و خدا آمرزنده مهربانست ۹۱ و نه بر آنانی که چون آمدند ترا که سوار کنی ایشان را گفتی نمی یابم آنچه سوار کنم شما را بر آن برگشتند و چشمهاشان می ریخت از اشک از غم که نمی یافتند آنچه را صرف کنند ۹۲ جز این نیست که راه گرفت بر کسانیست که دستوری می طلبند از تو و آنها توانگرانند راضی شوند بآنکه باشند با بازماندگان و مهر نهاد خدا بر دلهاشان پس ایشان نمی دانند ۹۳ بعذرخواهی خواهند آمد بسوی شما چون باز گردید بسوی ایشان بگو عذر مخواهید که هرگز باور نداریم شما را بحقیقت خبر داد ما را خدا از خبرهای شما بزودی خواهد دید خدا کارتان را و رسولش پس باز گردانیده خواهید شد بسوی دانای نهان و آشکار پس آگاهی دهد شما را بآنچه بودید که می کردید ۹۴ بزودی سوگند خواهند خورد بخدا از برای شما چون بازگردید بسوی ایشان تار و گردانید از ایشان پس روی بگردانید از ایشان بدرستی که ایشان پلیدند و جایگاهشان دوزخست پاداشی بسبب آنچه بودند کسب می کردند ۹۵ سوگند می خورند بخدا برای شما تا خشنود شوید از ایشان بدرستی که اگر خشنود شوید از ایشان پس بدرستی که خدا خوشنود نخواهد شد از گروه فاسقان ۹۶ بادیه نشینان سخت ترند از راه کفر و نفاق و سزاوارترند که ندانند حدهای آنچه را فرو فرستاد خدا بر رسولش و خدای دانای درست کار است ۹۷ و از بادیه نشینان کیست که می گیرد آنچه را صرف می کند جای تاوان و چشم می دارد بشما گردشهای روزگار بر ایشانست گردش بد و خدا شنوای داناست ۹۸

آمدندی هم ز عذر آرندگان ...

... هم بر آنانکه نیابند ایچ زاد

تا کنند اسباب راهی بر جهاد

زآنکه قدرت شرط باشد بر فعال ...

... بر نکوکاران نباشد ز احتساب

سوی ایشان هیچ راهی بر عتاب

چون حق آمرزنده است و مهربان ...

... گفتی آنان را نیابم راحله

تا برم همراهتان با قافله

باز از پیش تو گشتند آن مهان ...

... ز اهل دین دادند بهر ملتمس

حاصل آنکه زین تهیدستان ز راه

در جهاد ار ماند کس نبود گناه ...

... زود بیند کارتان را آن خدای

هم رسولش تا که باز آید به راه

یا که ماند در نفاق و در گناه ...

... مال خود کردند پس بر وی نثار

تا به راه حق دهد فخر کبار

کز تو ما را حب مال افکند دور ...

أ فمن أسس بنیٰانه علیٰ تقویٰ من اللٰه و رضوٰان خیر أم من أسس بنیٰانه علیٰ شفٰا جرف هٰار فانهٰار به فی نٰار جهنم و اللٰه لاٰ یهدی القوم الظٰالمین ۱۰۹ لاٰ یزٰال بنیٰانهم الذی بنوا ریبة فی قلوبهم إلاٰ أن تقطع قلوبهم و اللٰه علیم حکیم ۱۱۰ إن اللٰه اشتریٰ من المؤمنین أنفسهم و أموٰالهم بأن لهم الجنة یقٰاتلون فی سبیل اللٰه فیقتلون و یقتلون وعدا علیه حقا فی التورٰاة و الإنجیل و القرآن و من أوفیٰ بعهده من اللٰه فاستبشروا ببیعکم الذی بٰایعتم به و ذٰلک هو الفوز العظیم ۱۱۱

آیا پس آنکه اساس نهاده باشد بنایش را بر پرهیزکاری از خدا و خشنودی بهتر است یا آنکه اساس نهاده باشد بنایش را بر کنار گذرگاه سبیل خالی شده شکست خورده پس فرود آمد بآن در آتش دوزخ و خدا هدایت نمی کند گروه ستمکاران را ۱۰۹ همیشه باشد بناشان که ساختند شکی در دلهاشان مگر آنکه پاره شود دلهاشان و خدا دانای درستکار است ۱۱۰ بدرستی که خدا خرید از گروندگان جانهاشان و مالهاشان را بآنکه مر ایشان را باشد بهشت کارزار می کنند در راه خدا پس می کشند و کشته می شوند وعده دادنی بر آن حق در توریت و انجیل و قرآن و کیست وفاکننده تر بعهدش از خدا پس شاد شوید بسبب فروختنشان که مبایعت کردید بآن و آنست آن کامیابی بزرگ ۱۱۱

هر کس آیا کو بنای دین خود ...

... در جهنم آن بناء با بانی اش

راه ننماید خدا بر ظالمان

زاید از مقصودشان اندر جهان ...

التٰایبون العٰابدون الحٰامدون السٰایحون الرٰاکعون السٰاجدون الآمرون بالمعروف و النٰاهون عن المنکر و الحٰافظون لحدود اللٰه و بشر المؤمنین ۱۱۲ مٰا کٰان للنبی و الذین آمنوا أن یستغفروا للمشرکین و لو کٰانوا أولی قربیٰ من بعد مٰا تبین لهم أنهم أصحٰاب الجحیم ۱۱۳ و مٰا کٰان استغفٰار إبرٰاهیم لأبیه إلاٰ عن موعدة وعدهٰا إیٰاه فلمٰا تبین له أنه عدو للٰه تبرأ منه إن إبرٰاهیم لأوٰاه حلیم ۱۱۴

آن توبه کنندگان پرستندگان ستایش کنندگان آن روزه داران آن رکوع کنندگان آن سجده کنندگان آن امرکنندگان بمعروف و نهی کنندگان از منکر و آن نگه دارندگان مر حدهای خدا را و مژده ده گروندگان را ۱۱۲ نباشد مر پیغمبران را و آنان که گرویدند که آمرزش خواهند از برای مشرکان و اگر چه باشند صاحب قرابت از بعد از ظاهر شدن مر ایشان را که ایشانند اهل آتش ۱۱۳ و نبود آمرزش خواستن ابراهیم از برای پدرش مگر از وعده شده که وعده داده بود آن را باو پس چون ظاهر شد مر او را که او دشمن است مر خدا را بیزار شد از او بدرستی که ابراهیم بود هر آینه بسیار دعاکننده و بردبار ۱۱۴

تابیون و عابدون و حامدون ...

... سایحان یا سالکان عاجلند

کرده راه نفس طی بر منزلند

صوم شد بهتر ریاضت مرد را ...

... گفت من باشم به دین منتجب

دین ابراهیم و عبدالمطلب

پس به کفر او رفته از دنیا برون ...

... زآنکه عبدالمطلب بالاتفاق

بوده مسلم هم براهیم از سیاق

بوده بوطالب اگر بر دینشان ...

... گفت ایشانند اصحاب جحیم

خود براهیم آنکه بد بر دین راست

مغفرت بهر پدر هرگز نخواست ...

... میکنم بهرت من استغفار زود

پس چو روشن شد بر ابراهیم راد

کوست دشمن مر خدا را در نهاد ...

... حق نسازد هیچ قومی را تباه

بعد از آنکه گشتشان هادی به راه

تا کند روشن بر ایشان آنچه هست ...

... زآنکه بعضی زآن جماعت از جهاد

داشتند اکراه اما نه از عناد

بل ز حب مال و از انس وطن

هم پی آسایش و آرام تن

این بود ثابت به نزد اهل راه

که نباشد بر نبی جایز گناه ...

مٰا کٰان لأهل المدینة و من حولهم من الأعرٰاب أن یتخلفوا عن رسول اللٰه و لاٰ یرغبوا بأنفسهم عن نفسه ذٰلک بأنهم لاٰ یصیبهم ظمأ و لاٰ نصب و لاٰ مخمصة فی سبیل اللٰه و لاٰ یطؤن موطیا یغیظ الکفٰار و لاٰ ینٰالون من عدو نیلا إلاٰ کتب لهم به عمل صٰالح إن اللٰه لاٰ یضیع أجر المحسنین ۱۲۰ و لاٰ ینفقون نفقة صغیرة و لاٰ کبیرة و لاٰ یقطعون وٰادیا إلاٰ کتب لهم لیجزیهم اللٰه أحسن مٰا کٰانوا یعملون ۱۲۱ و مٰا کٰان المؤمنون لینفروا کافة فلو لاٰ نفر من کل فرقة منهم طٰایفة لیتفقهوا فی الدین و لینذروا قومهم إذٰا رجعوا إلیهم لعلهم یحذرون ۱۲۲ یٰا أیها الذین آمنوا قٰاتلوا الذین یلونکم من الکفٰار و لیجدوا فیکم غلظة و اعلموا أن اللٰه مع المتقین ۱۲۳ و إذٰا مٰا أنزلت سورة فمنهم من یقول أیکم زٰادته هٰذه إیمٰانا فأما الذین آمنوا فزٰادتهم إیمٰانا و هم یستبشرون ۱۲۴ و أما الذین فی قلوبهم مرض فزٰادتهم رجسا إلی رجسهم و مٰاتوا و هم کٰافرون ۱۲۵ أ و لاٰ یرون أنهم یفتنون فی کل عٰام مرة أو مرتین ثم لاٰ یتوبون و لاٰ هم یذکرون ۱۲۶ و إذٰا مٰا أنزلت سورة نظر بعضهم إلیٰ بعض هل یرٰاکم من أحد ثم انصرفوا صرف اللٰه قلوبهم بأنهم قوم لاٰ یفقهون ۱۲۷ لقد جٰاءکم رسول من أنفسکم عزیز علیه مٰا عنتم حریص علیکم بالمؤمنین رؤف رحیم ۱۲۸ فإن تولوا فقل حسبی اللٰه لاٰ إلٰه إلاٰ هو علیه توکلت و هو رب العرش العظیم ۱۲۹

نبود مر اهل مدینه را و کسی که پیرامون آنها باشد از بادیه نشینان که باز مانند از رسول خدا و نه آنان که بگذرند بسبب نفسهاشان از نفس او این بسبب آن است که ایشان نرسد ایشان را تشنگی و نه تعبی و نه گرسنگی در راه خدا و در ننوردند گامی که بخشم آورد کافران را و نیابند از دشمنی یافتنی مگر آنکه نوشته شود برای ایشان کار خوبی بدرستی که خدا ضایع نسازد مزد نیکوکاران را ۱۲۰ و انفاق نمی کنند نفقه کوچک کمی و نه بزرگ بسیار و قطع نمی کنند وادیی را مگر آنکه نوشته شد از برایشان تا جزا دهدشان خدا بخوبتر از آنچه بودند که می کردند ۱۲۱ و نباشد گروندگان که بروند همگی پس چرا نرفتند از هر گروهی از ایشان پارۀ تا دانش آموزند در دین و تا بیم کننده قومشان را چون باز گردند بسوی ایشان باشد که آنها بترسند ۱۲۲ ای آن کسانی که گرویدید کارزار کنید آنان که نزدیکند بشما از کافران و تا بیایند در شما سختی و بدانید که خدا با پرهیزکارانست ۱۲۳ و چون فرو فرستاده شود سوره پس از ایشان کسی است که می گوید کدام از شما افزود او را این سوره ایمانی پس اما آنان که گرویدند پس افزود ایشان را ایمانی و ایشان شاد می شوند بسیار ۱۲۴ و اما آنان که در دلهاشان مرضی است پس افزودشان بدی ببدی ایشان و مردند و ایشان بودند کافران ۱۲۵ آیا نمی بینید که ایشان آزموده می شوند در هر سال یک بار یا دو بار پس توبه می کنند و نه ایشان پند می گیرند ۱۲۶ و چون فرو فرستاد سورۀ می نگرند بعضی از ایشان ببعضی آیا می بینند شما را هیچ احدی پس برگشتند گردانید خدا دلهاشان را بآنکه ایشانند گروهی که نمی فهمند ۱۲۷ بتحقیق آمد شما را رسولی از خودتان که سخت است بر او رنج کشیدنتان حریص است بر شما بگروندگان مهربان رحیم است ۱۲۸ پس اگر اعراض کنند پس بگو بس است مر خدا نیست خدایی مگر او بر او توکل کردم و اوست پروردگار عرش بزرگ ۱۲۹

نیست بر اهل مدینه رایگان ...

... از متاعب آنچه هست اندر سفر

نیستشان در راه حق اندر نظر

نسپرند از امکنه بسپردنی ...

... تا که بدهد حق تعالی شان جزاء

بهترین آنچه اندر راه دین

کرده اند ایشان عملها از یقین ...

... از شما کبود که او را بر فزود

این بیان از راه ایمان در نمود

کیست یعنی که بی فزودش یقین ...

... سوره ای گردد چو نازل سودمند

از کراهت میکنند ایشان نظر

بعضی اندر جمع بر بعضی دگر ...

معشوق مطلقی را حمد و ستایش سزاست جل جلاله که تمام موجودات عاشق مقید اویند همه راه اوست می پویند و وصل اوست که می جویند و حمد اوست می گویند و ان من شیء الایسبح بحمده هر برگی از دفتر معرفتش آیتی ست و هر گیاهی در بیدای وحدتش فراشته رایتی با اینهمه عالمی متفکر آنند و جهانی بدیده حیرت نگران چه هرچه جهد بیش بنمایند و بیشتر گرایند منزل مقصود دورتر شود و دیده معرفت بی نورتر

دردا که ما ز مقصد خود دورتر شدیم ...

... گوش دل از حقیقت بر هر گیاه کردم

و بر دو نمایندگان راه و معتکفان مسجد و خانقاه او نعت فراوان و درود بی پایان تحفه و نیاز باد که طالبان وصل او را مفتیان طریق و شرعند و شجرۀ دین مبینش را حافظان اصل و فرع بهم متحد همچو شیرو شکر یکی رهسپاران بیدای عقل را فاتحه و خاتمه ی مهار کشانست ودیگری جانسپاران میدان عشق را منشأ و سر حلقه ی قطارکشان این یک را شق قمر و معجز بگیتی سمر تعلیم مریدان آگاه را مجمل علامتی که بهذه تأدب ابدال الحقیقة و آن یک را ردشمس و تبدیل غدبه امس ارشاد سالکان راه را مختصر کرامتی که تربی بها اطفال الطریقة

محمد ملک دین را زینت و زین ...

... و اولاد نامی و احفاد گرامیشان جهان هدایت را سلطان دارالملک و نجات عاصیان را از غرقاب ضلالت محکمترین فلکند قدوه ی اصحاب دینند و قبله ی ارباب یقین صلوات الله علیهم اجمعین

اما بعد چنین گوید این مداح دولت ابدمدت و دعاگوی سلطنت قوی شوکت غلام آستان آل احمد مختار نور الله المتخلص به عمان السامانی من مضافات اصفهان که مدتی در طریق سلوک بسر برده گاهی از راه مجاهدات مشاهداتی و از روی ریاضات استفاضاتی در مراتب توحید و رسومات تفرید و تجرید و قانون صاحبان راز و مقامات عاشقان جان بازدست میداد پاره ای از آنها را منظوما محفوظ خاطر و مسوده ی اوراق نموده فراغ بالی و جمعیت خیالی که باعث جمع آن تفریق و سبب التیام آن تحریق بوده باشد میسر نمی شد و شفیقان مشتاق و رفیقان صافی مذاق را در اتمام و انجام آن اصرار تمام و ابرام مالاکلام میرفت تا در این سال فرخ که یک هزار و سیصد و پنج از هجرت نبوی صلی الله علیه و علی دینه القوی ست گذارم در دار السلطنۀ اصفهان ارم نشان افتاده در ایام مجاورت وقتی با رییس خواجه سرایان آغاسلیمان خان حفظه الله من آفات الزمان اتفاق افتاد انسانی دیدم با فطرت فرشته و طینتی از صدق و صفا سرشته جامع جمیع صفات انسانی و محبوب و مطبوع اقاصی و ادانی از کمال ملاطفت و مهربانیش در حیرت مانده بمناسبت این شعر را فرو خواندم

چشم مسافر چو بر جمال تو افتد ...

... قالبی از آب و از گل ریخته

کوزه یی بنهاده در راه صبا

ای عجب آبی هدر خاکی هبا ...

... هرکه جست از سوختن پروانه نیست

نیست در این راه غیر از تیر و تیغ

گو میا هرکس ز جان دارد دریغ

جای پا باید بسر بشتافتن

نیست شرط راه رو برتافتن