... چو به بیمارخانه پای نهاد

گره از کار بسته اش بگشاد

نظری هر طرف همی افکند

دید زیبا کنیزکی در بند

که سرشکی چو ژاله می بارد ...

... تحفه است این که گشت دیوانه

بند کردندش از پی اصلاح

باشد آید مزاج او به صلاح ...

... عقل و فهم شما زبون من است

کمترین بنده جنون من است

مانده در قید این جنون باشم ...

... در ستایشگری زبانم داد

به شناسایی خودم بنواخت

ساخت روشن دلم به نور شاخت ...

... شیخ فرمود کش رها کردند

بندش از دست و پا جدا کردند

گفت ازین پس نیی به بند گرو

هر کجا خاطر تو خواهد رو ...

... کان که از عشق سینه ریشم کرد

بنده بندگان خویشم کرد

تا نه راضی شود خداوندم ...

... حین یلتف ساقکم بالساق

پیش از آن دم که بر سر بستر

پیچدت پایها به یکدیگر ...

... که ببری ز غیر حق پیوند

نهی از بندگیش بر خود بند

الم مرگ قطع پیوند است

زانچه اکنون دلت به آن بند است

بندها را چو بگسلی امروز

به همین قطع و اصلی امروز ...

... به در بارگاه شاه رسید

دید شاهی به عدل بنشسته

در به روی ستمگران بسته

می فرستاد سوی هر کشور ...

... به که بر خاک پاش تاج نهیم

بنده او شویم و باج دهیم

... داد خواهد ز من به ناله و آه

بنهم گوش خود به فریادش

بدهم همچو عادلان دادش ...

... خسروی را که بود صاحب هوش

بسته شد از سماع روزن گوش

نه طبیبان علاج دانستند ...

... گر ز ده حس یکی کم است تو را

دل چرا بسته غم است تو را

این همه شور و اضطراب که چه ...

... بر دلت بس ز نور صدق فروغ

بسته شو گو ره هزار دروغ

گوش اگر رفت هوش باقی باد ...

... هر که بر طلعتش گشاد نظر

بست دیده ز شاهدان دگر

الله الله که راست این شاهد ...

... دل صد کس به خون بیالاید

تا یکی را جمال بنماید

... بر کند نقش آن ز سینه خویش

بسترد حرفش از سفینه خویش

هر چه باشد نکو در آن کوشد ...

... نکند نفس پایمال او را

بلکه از بندگیش سر تابد

بر خداوندیش ظفر یابد ...

... جان روان دادی ندادی نان

داشت میراث بنده ای ز پدر

بسته در خدمتش چو مور کمر

تنی از لاغری به مو نزدیک ...

... کای دلت گنج رازهای نهفت

کی بود وقت رخت بستن من

یا صدف پر گهر شکستن من

گفت چون من روم پس از شش ماه

رخت بندی ازین نشیمنگاه

دستت از کار و بار بسته شود

صدفت بر گهر شکسته شود ...

... تخم چندین هزار نیکی کشت

بندگان را ز بند کرد آزاد

ساخت ز آزادنامه هاشان شاد ...

... بس کسان را که کارسازی کرد

دست از کار و بار و دنیا بست

دیده بر راه انتظار نشست ...

... جامه اش را ز پیش و پس بدرید

از زهارش گشاد بند ازار

کرد بیرونش از سرین شلوار ...

... خلط بگداخت در مفاصل وی

قامت خود چو سرو بستان راست

کرد و آزاد از زمین برخاست ...

... چشم بر طلعت ایاز گشاد

دید زلفی که از بناگوشش

سرنگون سر نهاده بر دوشش

بند در بند و حلقه در حلقه

بند صد جان و دل به هر حلقه

سنبل خم گرفته تاب زده ...

... خواست تا بر میان به هر تاری

بندد از دست عشق زناری

رسم دین از میانه برگیرد ...

... زلف ببریده را گرفت به دست

همچو ماتم رسیدگان بنشست

با دل خویش برگرفت خروش ...

... هیچ کس ز اهل بار بار نیافت

بر در بار جمله صف بستند

منتظر بهر بار بنشستند

عنصری را شدند راهنمای ...

... اهل حکمت یک به یک شاگرد او

حلقه بسته جمله گرداگرد او

شاه چون دانست قدرش را شریف ...

... خلق را از عدل و جودش ساخت کار

شد بدان بنیاد ملکش استوار

شاه چون نبود به نفس خود حکیم

تا حکیمی نبودش یار و ندیم

قصر ملکش را بود بنیاد سست

کم فتد قانون حکم او درست ...

... فرق نتواند میان عدل و ظلم

ظلم را بندد به جای عدل کار

عدل را داند به سان ظلم عار ...

... شد به جان مشعوف لطف گوهرش

همچو گوهر بست در مهد زرش

در تماشای رخ آن دل فروز ...

... روز تا شب جد او و جهد او

بود در بست و گشاد مهد او

گه تنش را شستی از مشک و گلاب ...

... مهر آن مه بس که در جانش نشست

چشم مهر از هر که غیر او ببست

گر میسر گشتیش بی هیچ شک ...

... نوع دیگر کار و بار آغاز کرد

وقت خفتن راست کردی بسترش

سوختی چون شمع بالای سرش ...

... سرمه کردی نرگس شهلای او

چست بستی جامه بر بالای او

کج نهادی بر سرش زرین کلاه

وز برش آویختی زلف سیاه

با مرصع بندهای لعل و زر

بر میان نازکش بستی کمر

کردی اینسان خدمتش بیگاه و گه ...

... پاکبازان از پی دفع گزند

از دعا بر بازویش تعویذبند

پست ازو قدر همه زورآوران ...

... چون رخ آیینه زنگی نی در او

نقشبندی خواست آنگه چیره دست

تا به هر جا صورت او نقش بست

هیچ جای از نقش او خالی نماند

شادمان بنشست و یوسف را بخواند

پرده از رخسار زیبا برگرفت ...

... چون سلامان از غم ابسال رست

دل به معشوق همایون فال بست

دامنش ز آلودگی ها پاک شد ...

... جمله دل از سروری برداشتند

سر به طوق بندگی افراشتند

شه مرصع افسرش بر سر نهاد ...

ای صفت خاص تو واجب به ذات

بسته به تو سلسله ممکنات

گر نرسد قافله بر قافله ...

... کیسه پر لعل و زر کان که هست

قدرت تو بر کمر کوه بست

در سخن را که گره کرده ای ...

... کآمده از دست تهی بهره مند

آنست بنفشه که ز چرخ درشت

جامه کبود آمده و کوژپشت ...

... ابر عنایت گهر افشان در او

خواجه که آمد دو جهان بنده اش

کرد مدد دولت پاینده اش ...

... شد ز تواضع شرف خاکیان

آمد و بر ریگ حرم بسترش

گرم هنوز از تن جان پرورش ...

در خم این دایره نقش بند

چند شوی بند به هر نقش چند

نقش رها کن سوی بی نقش رو ...

... از خط آن سکه نشد بهره مند

جز دل بی نقش شه نقشبند

خواجه بسته ز سر بندگی

در صف صفوت کمر بندگی

تاج بها بر سر دین او نهاد ...

... خواجه احرار عبیدالله است

روی زمین کش نه سر و نی بن است

در نظرش چون روی یک ناخن است ...

... تا ابد آن سلسله نگسسته باد

گردن ایام بدان بسته باد

... سوی به سو جلوه گران خاسته

بلکه یکی صومعه و بسته صف

اهل صفا گرد وی از هر طرف ...

... غنچه به تعلیم طریق ادب

از سخن و خنده فرو بسته لب

کرده بنفشه چو مراقب نشست

با قد خم داده سرافکنده پست ...

... لطف جوابش چو نسیم بهار

بند گشاد از دل من غنچه وار

کرد چو آن بندگشایی مرا

داد ز هر بند رهایی مرا

رشته من از گره قید رست

بر گرهم گوهر اطلاق بست

قطره ناچیز به بحر آرمید ...

... هیچ گهر جز گهر خود نیافت

چون به تماشا سوی خود بنگریست

هیچ ندانست که جز بحر چیست ...