... چرخ شود غلام من دور زند به کام من

گر تو به گردش آوری جام شراب بیغشم

کاسه خون و جام می فرق ز هم نکرده ام ...

... چنین مزن که ز دستت چو چنگ نخروشم

بیار ساغر می را به گردش ای ساقی

که من ز چشم حریف افکن تو مدهوشم ...

... مستوجب مژده سروشم

بر گردش ساقی است چشمم

بر پرده مطرب است گوشم ...

... با جام می شبی به شبستان من بیا

آسوده ام ز گردش ماه و ستاره کن

خواهی که دامن تو نگیرم روز حشر ...

... هیچ دوری جام امید فروغی می نداشت

گردش گردون نگر بی مهری اختر ببین

... یکی ز جنبش مژگان او به چنگ اجل

یکی ز گردش چشمان او به حال تباه

یکی به خاک در او فشانده گوهر اشک ...

... ذره را پرتو مهر تو کند خورشیدی

قطره را گردش جام تو کند دریایی

عشق بازان تو را با مه و خورشید چه کار ...

و هو قطب العاشقین و غوث الموحدین شیخ المجرد و عارف الموحد جمال الدین محمد پیری است شوریده جان و صافی ضمیری است شیرین زبان حاوی فضایل صوری و معنوی و جامع خصایل انسانی و ملکی مرید جناب پیر مرتضی اردستانی بوده در خدمت آن جناب تحصیل مراتب معنوی نموده از اماجد محققین و اعاظم عارفین گردید و مدتی به طریق سیاحت در ولایات گردش گزید صاحب چندین هزار بیت متین است و مثنویاتش پسندیده موحدین است به زعم فقیر پس از جناب شیخ عطار به کثرت نظم و مزید مثنویات معارف آیات کسی از اهل حال نمی تواند با وی برابری نماید و با آنکه فقیر همه منظومات آن جناب را ندیده زیاده از پنجاه هزار بیت از لآلی آبدار اشعارش را در سلک مرور و مطالعه کشیده و اسامی بعضی از آنها این کشف الارواح شرح الواصلین روح القدس فتح الابواب مهر افروز کنز الدقایق تنبیه العارفین محبوب الصدیقین مفتاح الفقر مشکوة المحبین معلومات مثنویات استقامت نامه نور علی نور و ناظر و منظور و مرآت الافراد دیوان قصاید و غزلیات و ترجیعات و غیره غرض وفات جناب پیر در سنه ۸۷۹ تیمنا و تبرکا قدری از افکار ابکار آن جناب نوشته می شود

منحقایقه ...

... رو فنا کن دید خود در دید دوست

گردش چرخه رسن را علت است

چرخه گردان را ندیدن ذلت است ...

... باده در جوشش گدای جوش ماست

چرخ در گردش گدای هوش ماست

باده از ما مست شد نی ما ازو ...

... که گواه ذوالجلال سرمد است

گردش سنگ آسیا در اضطراب

اشهد آمد بر وجود جوی آب ...

... خر ما لنگ و راه ناهموار

تاکی از گردش شهور و سنین

تا کی از جنبش خزان و بهار ...

... ازین گردنده گنبدهای پرنور

بجز گردش چه شاید دید از دور

ولی در عقل هر داننده ای هست ...

... صورت گر پرده ای که اندر نظر است

در گردش خامه اش صور معتبر است

منگر تو به صورت و به معنی بنگر ...

... آنکه بر نقش زد این دایره مینایی

کس ندانست که در گردش پرگار چه کرد

٭٭٭ ...

حکیم شمس الدین محمد بن علی نام و لقبش بوده در بخارا تحصیل کمالات نموده از فحول حکماء و شعرای آن زمان محسوب شده در ایام شباب با وجود فضایل ادراک متعالی اغلب اشعارش به طریق مهاجا و هزالی واقع آمده بالاخره از فیض صحبت جناب حکیم سنایی از اهاجی رکیکه تایب و به تحصیل مراتب عالیه راغب گردید زیارت حرمین الشریفین را دریافت و در سنه پانصد و شصت و نه به عالم دیگر شتافت گویند نسبتش به حضرت سلمان رضی الله عنه می رسد از اوست

تا کی ز گردش فلک آبگینه رنگ

بر آبگینه خانه طاعت زنیم سنگ ...

... اگر داری از سنگ و آهن روان

بفرسایی از گردش آسمان

اگر سنگی آن آهن سنگخاست ...

... گر آسایش از سایه نبود چه غم

شنیدم که از گردش روزگار

به گیتی فزون داشت سال از هزار ...

... ما را مگذار بی شراب ای ساقی

چون عمر شتاب دارد ازگردش چرخ

در گردش جام کن شتاب ای ساقی

... منغزلیاته رحمة الله علیه

مژده وصل می دهد گردش آسمان مرا

هیچ نبود از فلک این حرکت گمان مرا ...

... دیده ور داند که سر خاک چیست

گرد خاک این گردش افلاک چیست

ای کمون خاک را از تو بروز ...

... کس گفت ننگها همه در نامه قضا

در گردش است لعبت و لعاب در کمین

در جنبش است خامه و نقاش در قفا ...

... تنها جز آفرین نشنیدم ز هیچ کس

هی هی تفو به گردش این چرخ ریمنا

من از چرا نشد صله عاید به هیچ نحو ...