دوستی از من گمنام پی ضرب مثل
خواست کیفیت تشبیه خلایق به جُعَل
گرچه در عهده این ذره بی‌قدر نبود
که کند مشکل ارباب مودت را حل
لیک از غایت نادانی و در عین قصور
خواستم تا نبود عقده او لاینحل
خامه برداشته و ساختم او را عنوان
تا پدیدار شود مختصری از مجمل
عمره بیچاره جُعَل سال و مه و هفته و روز
هست در جمعیت فضله به دوران مختل
عوض فایده زندگی و کسب و حیات
غیر سرگین کشی‌اش نیست دگر شغل و عمل
فضله از مخرج انعام نیفتاده هنوز
که کشد تنگ چو فرزند عزیزش به بغل
کوس کُشتی زند از فرط طمع با سرگین
افکند پنجه در آن فضله چو گرشاسب یل
به سر و سینه و پا و شکم پهلو و دست
کشد او را سوی سوراخ به الطاف حیل
چون شود داخل منزل جُعَلِ خستهٔ لنگ
فضله برگردد و غلطد به مقام اول
اهل دنیا جُعَل و جیفه وی چون سرگین
قبر سوراخ جُعَل زحمت وی طول امل
هر کرا می‌نگری در طلب عزت و جاه
غرق در لجهٔ غفلت شده چون خر به وَحَل
گوهر عمر گرانمایه خود را کرده است
سربه‌سر در هوس حرص و هوا مستعمل
نه در افسوس طلب کردن عمر ماضی
نه مهیای علاج و عمل مستقبل
گه در پیله‌وری در سفر شهر و بلوک
گاه در راهزنی رهسپر تل و جبل
گهی از شرک خفی گه به عبادات جلی
گاه بینا و گهی کور و زمانی احول
هر دم از بهر گدایی ز پی لقمهٔ نان
خویش را گاه کند فالج و گه سازد شل
سر فرو برده به لذات جهان فانی
همگی چون مگس نحل به اسراف عسل
ز پی خوردن خون دل هر بیوه‌زنی
دم به دم در صدد حیله چو روباه دغل
پی آبادی کاخ بدن خود مشغول
غافل از آنکه در او اوفتد از مرگ خلل
شود از روی محبت به عزازیل مرید
کند از کثرت عصیان به خداوند جدل
هر زمان پیرهنی پاره کند با چنگال
همچو بوزینه که سر کرده برون از جنگل
نفْس در موسم انفاق کند وسوسه‌اش
مده ای خواجه مبادا که شوی مستأصل
به ره خواب و خور و بغی و ضلالت چالاک
موسم طاعت و احکام عبادات کسل
گشته با زال جهان در طرب و عیش قرین
غافل از وقت رحیل و اجل مستعجل
شیوه او ابدالدهر هوای زر و سیم
صفت وی همه دم یاد حریر و مخمل
نکند زخم دل خسته دلی را درمان
نکند خاتمهٔ امر کسی را فیصل
ناگهان حلقه زند بر در او قاصد مرگ
فکند رخنه به حصن املش پیک اجل
شهد در ذائقه او شود از هول شرنگ
عسل اندر دهن وی کند از غم حنظل
نهد اندوختهٔ خویش و به زندان لحد
جا کند دست تهی با محن و رنج و علل
آنگه از خردل و خروار حساب کم و بیش
باز می‌جوید از او ذوالنعم عزوجل
(صامتا) آمدن و رفتن این دیر خراب
نشدی کاش نصیب من و تو روز ازل
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این متن شعری است که به بررسی زندگی انسان‌ها و غفلت‌های آنها می‌پردازد. شاعر به سرگشتگی و بی‌هدف بودن انسان‌ها در جستجوی ثروت و مقام اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که بسیاری از مردم عمر خود را در پی لذت‌های زودگذر و دنیاطلبی سپری می‌کنند، غافل از اینکه زندگی گذراست و سرانجام همه خواهند مرد. همچنین شاعر به تضاد بین لذت‌های دنیوی و واقعیت مرگ و فانی بودن زندگی انسان‌ها اشاره می‌کند و از بی‌اعتنایی مردم به مسیر صحیح زندگی انتقاد می‌کند. در نهایت، او به اهمیت توجه به عاقبت کارها و بازنگری در اعمال خود می‌پردازد.
هوش مصنوعی: دوستی از من خواسته که درباره یک مثل توضیح بدهم، این مثل به کیفیت تشبیه انسان‌ها به یک نوع سوسک اشاره دارد.
هوش مصنوعی: هرچند این ذره کوچک و بی‌اهمیت نمی‌تواند مشکلاتی را که مولای محبت دارد، برطرف کند.
هوش مصنوعی: اما به خاطر نادانی و کمبود دانایی، سعی کردم تا مشکلی که بی‌پاسخ مانده بود را پیدا کنم.
هوش مصنوعی: قلم را به دست گرفته‌ام و او را به عنوانی می‌سازم تا بخشی از یک اصل کلی به وضوح نمایان شود.
هوش مصنوعی: عمر انسان مانند مخلوقی بیچاره است که در میان زباله‌ها و فضولات زندگی می‌کند و این زندگی به روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و سال‌ها تقسیم شده است، که همه‌چیز در حال گذر و مختل شدن است.
هوش مصنوعی: به جای اینکه به زندگی و کارهایمان بپردازیم، بهتر است به جمع‌آوری تجربیات و لذت بردن از زیبایی‌های زندگی و وجود توجه کنیم؛ زیرا هیچ کار دیگری به اندازه این مهم نیست.
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که چیزهای بی‌ارزش و پست هنوز از مصدر چیزهای باارزش و محترم جدا نشده‌اند، مانند اینکه فرزند عزیز هنوز در آغوش مادرش به طور محکم در قرار دارد. در واقع، این تصویر بیانگر پیوستگی و ارتباط عمیق میان چیزهای با ارزش و موارد ناپسند است.
هوش مصنوعی: مردی با آرزوی زیاد، با شوق و اشتهای فراوان به میدان جنگ می‌رود و با سختی‌هایی مواجه می‌شود که به نوعی به زیر پا گذاشتن ارزش‌ها و فضایل او منجر می‌شود، همان‌طور که گرشاسب، پهلوانی بزرگ، با چالش‌های سخت دست به گریبان می‌شود.
هوش مصنوعی: او با مهربانی و نازکی به سر، سینه، پا، شکم، پهلو و دست او دست می‌زند و او را به سمت سوراخ می‌برد.
هوش مصنوعی: زمانی که در خانهٔ سوسک خسته و لنگ وارد شود، فضله‌اش به عقب برمی‌گردد و دوباره به نقطهٔ اول می‌غلتد.
هوش مصنوعی: اهل دنیا مانند حشره‌ای هستند که در زباله‌ها زندگی می‌کنند و همان‌طور که فضولات قبر را حفر می‌کنند، زندگی آنها فقط به دنبال آرزوهای طولانی و بی‌فایده سپری می‌شود.
هوش مصنوعی: هر کسی که به دنبال عزت و مقام باشد، مانند الاغی که در گل و لجن گرفتار شده، در دریای بی‌خبری و غفلت غرق است.
هوش مصنوعی: عمر ارزشمند خود را صرف خواسته‌ها و آرزوهای بیهوده کرده است.
هوش مصنوعی: نه به حسرت گذشتۀ عمر مشغول باشیم و نه به انتظار آماده شدن برای درمان و عمل در آینده.
هوش مصنوعی: گاهی در حال بافندگی و زندگی در شهر و روستا هستم، گاهی هم در مسیر دزدی و عبور از تپه‌ها و کوه‌ها.
هوش مصنوعی: انسان گاهی به شکل پنهان در دام شک و تردید می‌افتد و گاهی به عبادت‌های ظاهری مشغول می‌شود. گاه چشم بصیرت دارد و حقیقت را می‌بیند و گاه در تاریکی جهل به سر می‌برد و نمی‌تواند درست تفکر کند. برخی مواقع هم در وضعیتی گیج و منگ قرار می‌گیرد و نمی‌تواند راه درست را پیدا کند.
هوش مصنوعی: هر لحظه برای به دست آوردن لقمه‌ای نان، انسان ممکن است دچار سختی و ناتوانی شود، گاهی راه پیش می‌گیرد و گاهی از حرکت باز می‌ماند.
هوش مصنوعی: همه مانند مگس‌ها که به شیرینی عسل جذب می‌شوند، در لذت‌های دنیا غرق شده‌اند و سرهایشان را در آن فرو برده‌اند.
هوش مصنوعی: به خاطر تلخی و رنجی که هر زن بیوه تحمل می‌کند، او در هر لحظه در تلاش برای تدبیر و چاره‌جویی است، مانند روباه حیله‌گر که به دنبال فریب و نیرنگ است.
هوش مصنوعی: در تلاش برای ساختن و تزیین جسم خود هستی، غافلی از این که ممکن است مرگ به ناگاه به سراغت بیاید و بر آنچه ساخته‌ای تأثیر بگذارد.
هوش مصنوعی: از روی محبت به عزازیل، مرید می‌شود و به خاطر فراوانی گناه، با خداوند در جدل می‌کند.
هوش مصنوعی: هر وقت که موجودی مانند بوزینه با چنگال خود لباسش را پاره کند و از جنگل بیرون بیاید، نشان‌دهنده‌ی حال و وضعیت اوست.
هوش مصنوعی: در زمان بخشش و انفاق، نفس انسان ممکن است وسوسه‌اش کند. ای آقا، حواست باشد که به این وسوسه‌ها پاسخ منفی بدهی تا به ورطه‌ی ناامیدی و درماندگی نیفتی.
هوش مصنوعی: در مسیر زندگی همیشه با چالش‌ها و مشکلات زیادی روبه‌رو هستیم که می‌توانند باعث خواب‌زدگی و غفلت ما شوند. در این میان، زمان‌هایی وجود دارد که باید با انرژی و شوق بیشتری به عبادت و پیروی از دستورات دینی بپردازیم و از تنبلی و سستی دوری کنیم.
هوش مصنوعی: با زال همراهی در شادی و خوشی، اما غافل از زمان رحلت و مرگ که به سرعت نزدیک می‌شود.
هوش مصنوعی: طرز رفتار او همیشه در جستجوی طلا و نقره است و ویژگی‌های او همواره یادآور حریر و مخمل است.
هوش مصنوعی: شاید درد و زخم دل یک شخص خسته نتواند به بهبود و درمان یک دل دیگر کمک کند و در نهایت هیچ چیزی نمی‌تواند سرانجام برخی از افراد را تغییر دهد.
هوش مصنوعی: ناگهان پیام‌آور مرگ به دروازه‌اش رسید و امیدها و آرزوهایش را تحت تأثیر قرار داد.
هوش مصنوعی: عسل در دهان او طعم شیرینی دارد، اما از ترس تلخی زهر، ناگهان او را به یاد تلخی‌های زندگی می‌اندازد.
هوش مصنوعی: انسان تمام دارایی و تلاش‌هایش را جمع می‌کند، اما در پایان باید با دستان خالی و با درد و زحمت به دنیای دیگر برود و در قبر جا بگیرد.
هوش مصنوعی: سپس از دانه‌ی کوچک خردل و مقدار کم و زیاد، به دنبال حساب و کتاب می‌گردد؛ چراکه خداوند بزرگ و با عزت است.
هوش مصنوعی: اینکه با سکوت به این مکان بیایی و بروی، نشانه‌ای از خراب نشدن آن به حساب می‌آید. ای کاش این فرصت نصیب من و تو می‌شد از روز اول.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
ای بهنگام سخا ابر کف و دریا دل
مشتری خوار ز دیدار تو و ماه خجل
بر نوشته است بعمر ابدی ملک ترا
در ازل ایزد و در دست جهان داده سجل
ز سواران چگل خوار و خجل خیل عجم
[...]
ای نگاری که به حسن از تو زند حور مثل
ای غزالی که سزاوار سرودی و غزل
بر عرب هست ز بهر تو عجم را تفضیل
که عجم وصف تو گفته است و عرب وصف طلل
سرو زیر حُلّل و ماه بود زیر حلی
[...]
جرم خورشید چو از حوت درآید به حمل
اشهب روز کند ادهم شب را ارجل
کوه را از مدت سایهٔ ابر و نم شب
پر طرایف شود اطراف چه هامون و چه تل
سبزه چون دست به هم درزند اندر صحرا
[...]
ماجرایی که میان من و گردون رفتست
دوش بشنو که ترا شرح دهم از اوّل
تا سحر گه من و او دیده بهم بر نزدیم
بس که گفتیم و شنیدیم ز هرگونه جدل
در میان گفتمش ای از تو واز گردش تو
[...]
شتران مست شدستند، ببین رقص جمل
زُ اشتر مست که جوید ادب و علم و عمل
علم ما داده‌ی او و ره ما جاده‌ی او
گرمی ما دم گرمش، نه ز خورشیدِ حمل
دم او جان دهدت روز نَفَخْتُ بپذیر
[...]
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۲ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.