یار باید که هر چه یار کند
بر مراد خود اختیار کند
زینهار از کسی که در غم دوست
پیش بیگانه زینهار کند
بار یاران بکِش که دامنِ گل
آن بَرَد کاحتمالِ خار کند
خانه عشق در خراباتست
نیکنامی در او چه کار کند ؟
شهربند هوای نفس مباش
سگ شهر استخوان شکار کند
هر شبی یار شاهدی بودن
روز هشیاریت خمار کند
قاضی شهر عاشقان باید
که به یک شاهد اختصار کند
سر سعدی سرای سلطانست
نادر آن جا کسی گذار کند
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: این شعر به عشق و دوستی اشاره دارد و بر اهمیت وفاداری و توجه به محبتی که داریم تأکید می‌کند. شاعر می‌گوید که باید آزادی و اختیار در روابط عاشقانه را شناسایی کنیم و از کسانی که در غم دیگران به بیگانگان راز می‌گویند، دوری کنیم. همچنین تاکید می‌کند که در عشق، نباید به شهرت یا نام نیک فکر کنیم، زیرا عشق واقعی در مکان‌های ساده و غیررسمی نیز وجود دارد. شاعر به نقش قاضی در امور عاشقان اشاره می‌کند و می‌گوید که باید در این زمینه با دقت عمل کرد. در نهایت، او به شرایط خاصی که در زندگی عاشقانه وجود دارد و ضرورت توجه به آنها میپردازد.
مراد: آرزو خواست / اختیار کردن: برگزیدن و پسندیده داشتن. / معنی: دوست کسی است که هر چیز را که یار برگزید آن را بر خواست خویش ترجیح دهد. - منبع: شرح غزل‌های سعدی
زینهار (اول) شبه جمله است، بپرهیز و برحذر باش / زینهار کردن: امان خواستن، پناه جستن / جناس تام و ردّ الصدر على العجز: زینهار / تضاد: دوست، بیگانه. / معنی: بر حذر باش از دوستی که از اندوه یار در پیش بیگانگان شکوه‌ای کند و از آنان امان بخواهد! - منبع: شرح غزل‌های سعدی
احتمال کردن: تحمل و بردباری کردن / کنایه: بار کسی را کشیدن (درد و رنج کسی را تحمل کردن) / استعاره مکنیه: دامن گل / جناس لاحق: بار، یار، خار / تناسب: گل، خار / جناس خط: بار، یار / معنی: جور یار را تحمل کن؛ زیرا کسی میتواند دامنی از گل فراهم آورد که بتواند نیش خار را تحمل نماید. - منبع: شرح غزل‌های سعدی
خرابات: -> ۲۸٫۱ / تشبیه: عشق به خانه (اضافه تشبیهی) / معنی: سرمنزل عشق کوی خرابات است. نیکنامی در خرابات که جای رندان عاشق است، چه ارزشی خواهد داشت و چه کاری میتواند کرد؟ - منبع: شرح غزل‌های سعدی
کنایه: شهر بند (زندانی و گرفتار) / تشبیه مرکب: مصراع اول مشبّه، مصراع دوم مشبّه‌به. / معنی: اسیر و زندانی هوای نفس و آرزوهای باطل خویش مباش؛ زیرا سگانی که در شهر زندگی میکنند چیزی جز استخوان نصیبشان نمی شود. - منبع: شرح غزل‌های سعدی
شاهد: معشوق زیبا / خمار: ملالت و سردردی که ساعتی پس از خوردن شراب و زایل شدن نشئه آن عارض میشود که با نوشیدن جامی دیگر این خماری بر طرف میگردد. / تضاد معنوی: هشیاری، خمار / معنی: اگر هر شب با شاهدی سپری کنی و عمر در شاهد بازی به سر بری، در روز هوشیاری در اندوه عمر از دست رفته خمار آلوده و پریشانی. - منبع: شرح غزل‌های سعدی
اختصار کردن: بسنده و اکتفا کردن. / آرایه استخدام: شاهد ۱ - در پیوند با قاضی، آن که شهادت دهد ۲ - در پیوند با عاشقان، معشوق. / معنی: آن قاضی که در شهر عاشقان به داوری میپردازد باید برخلاف رسم و سنت، که برای داوری به دو شاهد نیاز هست به یک شاهد برای شهادت یا به یک معشوق بسنده نماید. - منبع: شرح غزل‌های سعدی
سرّ: درون و نهان / نادر: قید، به ندرت و کمتر. / مجاز: سر ( دل ) سلطان ( عشق ) / واج آرایی: تکرار حرف «س». / معنی: محل راز سعدی، یعنی دل او، جایی است که سلطان عشق در آن منزل دارد و بعید است که کسی بتواند در سراپرده سلطان عشق راه یابد. - منبع: شرح غزل‌های سعدی / دکتر محمدرضا برزگر خالقی / دکتر تورج عقدایی
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
می‌خواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
خواهد از شاه تا قمار کند
ببرد سیم و در کنار کند
تا بدو دینت آشکار کند
لشکر کفر تار و مار کند
گر وفا با جمال یار کند
حلقه در گوش روزگار کند
ماه دست از جمال بفشاند
گر بر این پای استوار کند
نازها می‌کند جفا آمیز
[...]
غصه بر هر دلی که کار کند
آب چشم آتشین نثار کند
هر که در طالعش قران افتاد
سایهٔ او از او کنار کند
روزگارم وفا کند هیهات
[...]
که‌ابر آنچ از هوا نثار کند
صدفش دُر شاهوار کند
معرفی ترانه‌هایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۱۸ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.