لغتنامهابجدقرآن🔍گوگلوزنغیرفعال شود

گنجور

 
رودکی
رودکی » قصاید و قطعات »

شمارهٔ ۱۸ - زمانه

زمانه پندی آزادوار داد مرا

زمانه چون نگری سر به سر همه پند است

به روزِ نیکِ کسان گفت: تا، تو غم نخوری!

بسا کسا که به روزِ تو آرزومند است

زمانه گفت مرا خشم خویش دار نگاه

که‌را زبان نه به بند است، پای در بند است

 
 
 
پرسش‌های پرتکرار

با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج
تعداد ابیات: ۳
خلاصه

هوش مصنوعی: در این ابیات، شاعر با تأمل در رفتار و وقایع زمانه، به اهمیت پندهای آن اشاره می‌کند. او می‌گوید که زمانه همواره درس‌های عبرتی دارد و برای جلوگیری از غم و اندوه، باید در روزهای خوب به یاد آرزوهای دیگران بود. همچنین، شاعر هشدار می‌دهد که باید از خشم زمانه خودداری کرد، چرا که زبان نمی‌تواند محدودیت‌ها را تحمل کند، اما بدن در قید و بند است.

برگردان به زبان ساده

# زمانه پندی آزادوار داد مرا

زمانه چون نگری سر به سر همه پند است

زمانه به من پندی بسیار ارزشمند داد که اگر آنگونه که درخور است به زمانه نظر کنی(نکو بنگری) سراسر پند و اندرز است.

# به روزِ نیکِ کسان گفت: تا، تو غم نخوری!

بسا کسا که به روزِ تو آرزومند است

[زمانه] گفت: تا(در این عبارت به معنای زنهار، آگاه باش)، نسبت به روز خوب دیگران غم مخور چرا که بسیاری به همین روز تو(حال تو) آرزومند هستند.

# زمانه گفت مرا خشم خویش دار نگاه

که‌را زبان نه به بند است، پای در بند است

[زمانه] گفت: که بر خشم خویش مسلط باش، چراکه هرکس‌که زبانش را مهار نکند‌، پای‌دربند و گرفتار خواهد شد.
رونوشت متن رونوشت نشانی نمای مشابه کتابهای چاپی (فقط رایانه)
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
شمارهٔ ۱۸ به خوانش حمیدرضا محمدی
می‌خواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
شمارهٔ ۱۸ - زمانه به خوانش فاطمه زندی
فعال یا غیرفعال‌سازی قفل متن روی خوانش من بخوانم
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
عراقی
عراقی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۳

ندیده‌ام رخ خوب تو، روزکی چند است

بیا، که دیده به دیدارت آرزومند است

به یک نظاره به روی تو دیده خشنود است

به یک کرشمه دل از غمزهٔ تو خرسند است

فتور غمزهٔ تو خون من بخواهد ریخت

[...]

سعدی
سعدی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۶۰

شب فراق که داند که تا سحر چندست

مگر کسی که به زندان عشق در بندست

گرفتم از غم دل راه بوستان گیرم

کدام سرو به بالای دوست مانندست؟

پیام من که رساند به یار مهرگسل

[...]

سلمان ساوجی
سلمان ساوجی » دیوان اشعار » غزلیات » غزل شمارهٔ ۳۴

خوشا! دلی که گرفتار زلف دلبند است

دلی است فارغ و آزاد، کو درین بند است

به تیر غمزه، مرا صید کرد و می‌دانم

که هیچ صید بدین لاغری، نیفکندست

علاج علت من، می کند به شربت صبر

[...]

جامی
جامی » بهارستان » روضهٔ هفتم (در شعر و بیان شاعران) » بخش ۲ - رودکی

زمانه پندی آزادوار داد مرا

زمانه را چو نکو بنگری همه پند است

ز روز نیک کسان گفت غم مخور زنهار

بسا کسا که به روز تو آرزومند است

اهلی شیرازی
اهلی شیرازی » دیوان اشعار » غزلیات » شمارهٔ ۸۹

گشاد صد دل از آن غنچه شکر خند است

به یک کرشمه او کار خلق در بند است

به خنده نمیکنت که بر دلم دارد

حق نمک که فزون از هزار سوگند است

که زلفت از دل من گر هزار بار برد

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها
بارگذاری روند بازدیدها
اطّلاعات
واژگان
تصاویر
خوانش‌ها
مشق شعر
هم‌آهنگ‌ها
ترانه‌ها
روند بازدیدها
حاشیه‌ها

تا به حال ۱۹ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...

غلامحسین مراقبی در ‫۱۶ سال و ۴ ماه قبل، سه‌شنبه ۸ بهمن ۱۳۸۷، ساعت ۱۳:۴۲ نوشته:

با درود به شما و گران کارتان
در بارة مصراع دوم بیت نخست: بپذیریم که نگریستن، آن هم به زمانه، برای همگان پندآموز نیست. رودکی به نیکویی می دانست که اگر کسی باید پند بگیرد، باید با دقت بنگرد! ازین روست که سرود: زمانه را چو نکو بنگری، همه پندست
نکتة دوم در بارة مصراع آخر است: که را زبان نه به بندست پای در بندست
نخست در بارة که را. شکل نوشتاری باید این گونه باشد: کرا تا مفهوم کسی را که و یا آن را که را برساند
با ارادت
---
پاسخ: با تشکر، «که را» با «کرا» جایگزین شد.

reply flag link

 
مرتضی پاریزی در ‫۱۴ سال و ۲ ماه قبل، چهارشنبه ۱۰ فروردین ۱۳۹۰، ساعت ۱۷:۲۱ نوشته:

بادرود همانگونه که که آقای مراقبی هم درتوضیح خود ذکرکرده اند زمانه را چو نکو بنگری همه پند است درست تراست چون نکو نگریستن دراین مصرع موردنظراست .
بااحترام

reply flag link

 
علی اکبر در ‫۱۱ سال و ۷ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۴ آبان ۱۳۹۲، ساعت ۱۰:۰۷ نوشته:

با سلام و احترام به دوستان عزیز در مورد مصرع دوم از بیت اول:زمانه چون نگری سر به سر همه پند است.زمانه منتظر کسی نمی نشیند که نکو بنگرد یا نانکو.بر اساس دیده ها و تجربیات شخصی احساس می کنم هیچ استادی بی ملاحظه تر از زمانه و روزگار وجود ندارد.نکته دیگر زبان شعر رودکی است که آیا مصرع ذکر شده بیشتر به این زبان نزدیک است یا این مصرع:زمانه را چو نکو بنگری همه پند است.که این کار به مطالعه ی دقیق نیاز دارد که نه در تخصص من است نه جای بحث مفصل.اما ذکر کنم که ذهن من بیشتر همان را می پسندد که گنجور عزیز ذکر کرده است.

reply flag link

 
دکتر ترابی در ‫۱۱ سال و ۱ ماه قبل، سه‌شنبه ۹ اردیبهشت ۱۳۹۳، ساعت ۲۲:۱۲ نوشته:

این کمترین نیز با هم دهی ! آقای پاریزی هم عقیده است ، از دوره دبستا ن این دو بیت را این گونه به یاد دارم:
زمانه پندی آزاد وار داد مرا زمانه را چو نکو بنگری همه پند است( چشها را باید گشود جور دیگر باید دید نکو باید دید0)
به روز نیک کسان گفت: غم مخور، زنهار!!
بسا کسا که به روز تو آرزومند است.

reply flag link

 
عبدالعلی عظیمی در ‫۸ سال و ۱۰ ماه قبل، دوشنبه ۲۵ مرداد ۱۳۹۵، ساعت ۱۰:۱۳ نوشته:

اول اینکه نمی توان در مورد صورتی که خودِ رودکی برای شعرش می پسندیده حرفی زد؛ اما گمان کنم اگر تصور کنیم که شاعراین دو صورت را داشت و می خواست یکی را انتخاب کند "چون نگری" رابر می گزید ،به این دلیلِ ساده که این قید درخودش "چو نکو نگری"را دارد . نگریستن به معنای توجه است به چیزی.

reply flag link

 
عبدالعلی عظیمی در ‫۸ سال و ۱۰ ماه قبل، دوشنبه ۲۵ مرداد ۱۳۹۵، ساعت ۱۲:۲۰ نوشته:

تکمله: اگر ابهامی در مختصرگویی من بود ببخشید. برای روشن شدن مطلب کافی ست قید را بردارید . شاعر می توانست بدون این قید هم بسنده کند به زمانه همه پند است. با این قیدِ"چون نگری" می گوید اگر توجه بکنی چنین است. وقتی می گوییم "ببین." مرادمان دیدن نیست ،توجه و دقت کردن و نکو نگریستن است.
دوم این است که شاعر ممکن است که دلش بخواهد ،درعین حال، بخواهد حرفش را مؤکد کند. پس ،اگر "چو نکو نگری" بیشتر به دلتان می نشیند خلاف نیست. حشوی اتفاق نیفتاده است.همان طور که گاهی برای توجه بیش تر می گوییم" خوب نکاه کن" یا "اگر درست نگاه کنی..."

reply flag link

 
بردیا داراب در ‫۸ سال و ۹ ماه قبل، جمعه ۵ شهریور ۱۳۹۵، ساعت ۱۹:۰۸ نوشته:

با سلام و عرض ادب ، آنچه که به یاد دارم اینست که رودکی را از نخستین شاعرانی میدانند که بزبان پارسی دری شعر میگفت و بدان شکل که در سایت گنجور این شعر آمده است بزبان دری نزدیک تر است .

reply flag link

 
پری در ‫۷ سال و ۱۱ ماه قبل، شنبه ۲۴ تیر ۱۳۹۶، ساعت ۲۲:۵۸ نوشته:

سلام من این شعر رو در کتاب درسی تاریخ ادبیات دوم دبیرستان تالیف دکنر محمدجعفر یاحقی اینطور دیدم:
زمانه پندی آزاده وار داد مرا/زمانه را چو نکو بنگری همه پند است
زبان ببند-مرا گفت-وچشم دل بگشای/که رازبان نه به بند است پای با بند است
بدان کسیکهرفزون از تو آرزو چه کنی/بدان نگر که به حال تو آرزومند است

reply flag link

 
ناشناس در ‫۷ سال قبل، شنبه ۱۹ خرداد ۱۳۹۷، ساعت ۰۹:۵۹ نوشته:

بیت دوم رو امروزه در این مفهوم و با تغییراتی در الفاظ چنین به کار می برن：
وقتی کسی به مال و حال و روز دیگری به چشم حسرت مینگره بهش میگن خیلیا همین اندازه تو رو هم ندارن
یا：
وقتی به جایی رسیدی ما رو هم از یاد نبر

reply flag link

 
علی در ‫۶ سال و ۹ ماه قبل، سه‌شنبه ۲۰ شهریور ۱۳۹۷، ساعت ۰۰:۲۸ نوشته:

در کتاب منتخب رودکی بکوشش دکتر خلیل خطیب رهبر این چنین آمده است:
زمانه پندی آزادوار داد مرا
زمانه را چو نکو بنگری همه پندست

reply flag link

 
سعید آزادی در ‫۴ سال و ۸ ماه قبل، شنبه ۱۲ مهر ۱۳۹۹، ساعت ۱۶:۰۸ نوشته:

بیت دوم مصراع اول
به روز نیک کسان، گفت: تا تو غم نخوری-غم مخوری صحیح تر است
فردوسی در تمام ابیات شاهنامه از میم بجای نون استفاده کرده است
برای زبان پارسی استدلالی محکم تر از شاهنامه هنوز در دسترس نمی باشد.

reply flag link

 
برهان در ‫۳ سال و ۱۰ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۹ مرداد ۱۴۰۰، ساعت ۱۲:۱۴ نوشته:

سلام و احترام. لطفا در مورد بیت سوم نیز توضیحاتی بفرمایید. تشکر

reply flag link

 
ملیکا رضایی در ‫۳ سال و ۱۰ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۹ مرداد ۱۴۰۰، ساعت ۱۲:۲۶ نوشته:

برهان عزیز

 

بیت سوم از نظر من :

خشم اگر بر آدمی بیاید دیگر نگاه داشتن پا مشکل است ...

 

در خشم عملی میکنی و آن عمل دیگر بعد از رهایی از خشم انجام شده و زمان راه خود رفته و به عقب باز گشتن امکان نیست ؛

رودکی میگوید :

زمانه به من گفته است یا آموخته است :

خشم خود را مهار نمایم که چه کس ها که زبانشان در بند نیست و پای شان در بند خواهد بود ...

 

reply flag link

 
Mahmood Shams در ‫۳ سال و ۷ ماه قبل، جمعه ۷ آبان ۱۴۰۰، ساعت ۱۶:۳۸ نوشته:

به قول حضرت فردوسی 

جهان سر به سر حکمت و عبرت است

چرا بهره ما همه غفلت است !!؟

reply flag link

 
زکریا مقتدری در ‫۳ سال و ۶ ماه قبل، جمعه ۱۲ آذر ۱۴۰۰، ساعت ۱۰:۱۶ نوشته:

معنی بیت دوم لطفا

reply flag link

 
ملیکا رضایی در ‫۳ سال و ۶ ماه قبل، جمعه ۱۲ آذر ۱۴۰۰، ساعت ۱۴:۵۸ پاسخ داده:

بیت دوم را میتوان با بیت اول یعنی بیت قبلی اش هماهنگ کرد و معنی نمود که یعنی یکی از پندهایی که این روزگار و زمانه به من داده است این هست که به روز و روزگار خوش دیگران حسرت نخوری که چرا مثل آنان نیستی و غم نخوری که در همین حال که تو آن حسرت میکشی دیگران بسیاری نیز به همین زندگی ای که تو داری حسرت میخورند که چرا مانند تو این زندگی را ندارند ؛

 

 

شعر در کل از این میگوید که هر چیزی که از دید تو ناخوش و بد احوال است برایت برای دیگری یک آرزوست و شاید همین به ما گوشزد کند که به دیگری لطف بخشیم و خدای را بابت همه چیز شاکر باشیم و از اموال دنیاوی حرص و آز و غم توشه نبندیم حال این چه در زندگی و چه در هر اموری باید رعایت شود ...چه بسا رعایت این ها باعث شود که اندوه هر چند ذره‌ای کوچک ولی پاک گردد ...

 

 

reply flag link

 
زکریا مقتدری در ‫۳ سال و ۶ ماه قبل، دوشنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۰، ساعت ۱۹:۴۴ پاسخ داده:

خیلی ممنون لطف کردید🙏🙏

reply flag link

 
یوسف شیردلپور در ‫۲ سال و ۴ ماه قبل، شنبه ۸ بهمن ۱۴۰۱، ساعت ۱۵:۱۰ نوشته:

شعرش هم درس وهم پند است 

فوق‌العاده پرمحتوا وامیدوارکننده

وچه زیبا خانم روشنک باآن کلام گیرا ودلنشین شان این شعردر گلهای رنگارنگ 402 دکلمه کرده اند با  اجرای غزلی زیبا از حضرت حافظ

 

reply flag link

 
علی میراحمدی در ‫۱ سال و ۹ ماه قبل، چهارشنبه ۸ شهریور ۱۴۰۲، ساعت ۲۱:۴۹ نوشته:

زمانه پندی آزادوار داد مرا

زمانه چون نگری سر به سر همه پند است

به روز نیک کسان گفت تا تو غم نخوری

بسا کسا که به روز تو آرزومند است

بیت دوم را اولین بار از زبان پدرم شنیدم و هنوز هم به مناسبت هایی میشنوم. با همان لحن خاص که بر همه اجزای شعر تاکید دارد و گویی اصرار دارد که مخاطبانش آن را خوب بفهمند و عمل کنند.

بعدها آن را همراه با دو بیت دیگر در دیوان رودکی یافتم و دریافتم که هنر اگر هنر باشد و شعر اگر شعر، راه خود را از پس هزاره ها می گشاید و از دل دفتر و دیوان بیرون می آید و بر زبان مردمان مینشیند . 

 

reply flag link

 
,ساحل احمدی در ‫۱ سال و ۶ ماه قبل، سه‌شنبه ۱۴ آذر ۱۴۰۲، ساعت ۰۷:۳۴ نوشته:

گزیده ی اشعار رودکی با صدای منوچهر انور و آواز پری زنگنه، کانون پرورش فکری

پیوند به وبگاه بیرونی

reply flag link

 
محمدمتین عبدالهی در ‫۴ ماه قبل، چهارشنبه ۳ بهمن ۱۴۰۳، ساعت ۲۳:۱۰ نوشته:

درود بر خانم روشنک که این شعر را با لحن زیبا و خوش آهنگ ایشان در برنامه برگ سبز ۲۵۲ ،شنیدم .

درود بر او و بر رودکی

reply flag link

 

برای حاشیه‌گذاری باید در گنجور نام‌نویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.