تاب بنفشه میدهد طرّهٔ مشکسای تو
پردهٔ غنچه میدرد خندهٔ دلگشای تو
ای گل خوشنسیمِ من بلبلِ خویش را مسوز
کز سر صدق میکند شب همه شب دعای تو
من که ملول گشتمی از نفس فرشتگان
قال و مقال عالَمی میکشم از برای تو
دولت عشق بین که چون از سر فقر و افتخار
گوشهٔ تاج سلطنت میشکند گدای تو
خرقهٔ زهد و جام مِی گرچه نه درخور همند
این همه نقش میزنم از جهت رضای تو
شور شراب عشق تو آن نفسم رود ز سر
کاین سر پُر هوس شود خاک در سرای تو
شاهنشین چشم من تکیهگه خیال توست
جای دعاست شاه من بیتو مباد جای تو
خوش چمنیست عارضت خاصه که در بهار حسن
حافظ ِخوشکلام شد مرغِ سخنسرایِ تو
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
این غزل از حافظ یکی از لطیفترین و عمیقترین نمونههای شعر عرفانی اوست، که سرشار از اشارههای رمزی به سیر و سلوک عارفانه و مراحل رسیدن به وصال الهی است.
حافظ در این بیت با زبانی نمادین به زیبایی مطلق معشوق اشاره میکند. «طرهٔ مشکسای» نمادی از زلف الهی است که مشک را شرمنده میکند، یعنی بوی خوشش از هر عطر طبیعی برتر است. «خنده دلگشا» نماد تجلیات جمال الهی است که همچون نوری، حجابهای طبیعت (پردهٔ غنچه) را میدرد. این بیت آغازیست بر شهود جمال محبوب حقیقی.
«بلبل» نمایندهٔ سالک عاشق است و «گل خوشنسیم» اشاره به ذات محبوب است که به جهان حیات و طراوت میبخشد. حافظ خود را این بلبل میداند و از معشوق میخواهد که این عاشق صادق را که با صدق و خلوص در شبهای تاریک به دعا و مناجات مشغول است، نسوزاند. این اشارهایست به مرحلهٔ توبه و انابه در سلوک، جایی که سالک با اخلاص کامل رو به معشوق دارد.
حافظ میگوید حتی از «نَفَس فرشتگان» که نماد پاکی و عاری بودن از شهوتاند، خسته شدهام، و اکنون «قال و مقال» یعنی کشمکشهای عاشقانه و دنیایی را تنها برای تو، ای معشوق الهی، تحمل میکنم. این نشانگر عبور از مقام ملَکوت به جبروت است؛ همانجا که عارف برای قرب به حق، از خلوت فرشتگان نیز میگذرد و به میان آتش و خون عاشقی میزند.
این بیت، فقر عاشقانه را از سلطنت دنیوی بالاتر میداند، و گدای عاشق را بر تخت عزت مینشاند.
حافظ به ظاهر متناقض «زهد» و «مِی» اشاره میکند؛ اما در عرفان، «مِی» نماد شور و جذبهٔ الهیست، و «زهد» نماد تلاش انسان برای کنترل نفس. حافظ میگوید اگرچه این دو در ظاهر سازگار نیستند، اما من همهٔ این بازیها را برای رضایت تو – یعنی محبوب حقیقی – انجام میدهم. این همان جمع اضداد است که در عرفان اسلامی جایگاه بلندی دارد.
هوش مصنوعی: عشق تو به قدری شور و شوق دارد که نفسم از سرم میرود، زیرا این سر پر از هوس به خاک سرای تو تبدیل میشود.
هوش مصنوعی: چشم من مانند یک کاخ مجلل است که خیال تو در آن جا دارد. اینجا محل دعا کردن است و ای پادشاه من، بدون تو هیچچیز نمیشود.
هوش مصنوعی: چهره زیبای تو در واقع بهاری است که باعث میشود شعرهای دلنشین حافظ به زندگی بیایند و صدای شاعرانه تو را زنده کند.
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
داد دلم به دست غم طره دلربای تو
برد به عرض بوسه جان عارض جانفزای تو
گر دل و جان ز دست شد غم نخورم برای خود
زانکه چه جان چه خاک ره گر نبود برای تو؟
دل که بود که دم زند تا ندهد مراد تو؟
[...]
ای دل مبتلای من شیفتهٔ هوای تو
دیده دلم بسی بلا آن همه از برای تو
رای مرا به یک زمان جمله برای خود مران
چون ز برای خود کنم چند کشم بلای تو
نی ز برای تو به جان بار بلای تو کشم
[...]
ای دل و جان عاشقان شیفتهٔ لقای تو
سرمهٔ چشم خسروان خاک در سرای تو
مرهم جان خستگان لعل حیات بخش تو
دام دل شکستگان طرهٔ دلربای تو
در سر زلف و خال تو رفت دل همه جهان
[...]
جان و سر تو ای پسر نیست کسی به پای تو
آینه بین به خود نگر کیست دگر ورای تو
بوسه بده به روی خود راز بگو به گوش خود
هم تو ببین جمال خود هم تو بگو ثنای تو
نیست مجاز راز تو نیست گزاف ناز تو
[...]
ای به تو آرزویِ من بیشتر از جفایِ تو
سر برود ولی ز سر کم نشود هوایِ تو
دشمن و دوست گو بکن هر غرضی که ممکن است
جور همه جهانیان من بکشم برای تو
باقیِ عمر بر درت سر بنهم به بندگی
[...]
معرفی ترانههای دیگر
تا به حال ۴۲ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.