موشکی در کفْ مهارِ اشتری

در ربود و شد روان او از مُری

اُشتر از چُستی که با او شد روان

موش غَرّه شد که هستم پهلوان‌‌!

بر شتر زد پرتوِ اندیشه‌اش

[...]

بود درویشی درون کشتیی

ساخته از رخت مردی پشتیی

یاوه‌شد همیان زر او خفته بود

جمله را جستند و او را هم نمود

کاین فقیر خفته را جوییم هم

[...]

صوفیان بر صوفیی شنعه زدند

پیش شیخ خانقاهی آمدند

شیخ را گفتند داد جان ما

تو ازین صوفی بجو ای پیشوا

گفت آخر چه گله‌ست ای صوفیان

[...]

پس فقیر آن شیخ را احوال گفت

عذر را با آن غرامت کرد جفت

مر سؤال شیخ را داد او جواب

چون جوابات خضر خوب و صواب

آن جوابات سؤالات کلیم

[...]

گر تو هستی آشنای جان من

نیست دعوی گفت معنی‌لان من

گر بگویم نیم‌شب پیش توم

هین مترس از شب که من خویش توم

این دو دعوی پیش تو معنی بود

[...]

مادر یحیی به مریم در نهفت

پیشتر از وضع حمل خویش گفت

که یقین دیدم درون تو شهیست

کو اولوا العزم و رسول آگهیست

چون برابر اوفتادم با تو من

[...]

ابلهان گویند کین افسانه را

خط بکش زیرا دروغست و خطا

زانک مریم وقت وضع حمل خویش

بود از بیگانه دور و هم ز خویش

از برون شهر آن شیرین فسون

[...]

این بداند کانک اهل خاطرست

غایب آفاق او را حاضرست

پیش مریم حاضر آید در نظر

مادر یحیی که دورست از بصر

دیده‌ها بسته ببیند دوست را

[...]

ماجرای شمع با پروانه تو

بشنو و معنی گزین ز افسانه تو

گرچه گفتی نیست سِرّ گفت هست

هین به بالا پر مپر چون جغد پست

گفت در شطرنج کین خانهٔ رُخ است

[...]

گفت اینک راست پَذْرُفتم به جان

کَژ نماید راست در پیش کَژان

گر بگویی اَحولی را: «مَه، یکی‌ست»

گویدت: «این دُوست و، در وحدت شَکی‌ست»

وَر بَرو خندد کسی، گوید: دو است

[...]

گفت دانایی برای داستان

که درختی هست در هندوستان

هر کسی کز میوهٔ او خورد و بُرد

نی شود او پیر نی هرگز بمرد

پادشاهی این شنید از صادقی

[...]

بود شیخی عالمی قطبی کریم

اندر آن منزل که آیس شد ندیم

گفت من نومید پیش او روم

ز آستان او به راه اندر شوم

تا دعای او بود همراه من

[...]

چار کس را داد مردی یک درم

آن یکی گفت این به انگوری دهم

آن یکی دیگر عرب بُد گفت لا

من عِنب خواهم نه انگور ای دغا

آن یکی ترکی بُد و گفت این بنم

[...]

دو قبیله کاوس و خزرج نام داشت

یک ز دیگر جان خون‌آشام داشت

کینه‌های کهنه‌شان از مصطفی

محو شد در نور اسلام و صفا

اولا اخوان شدند آن دشمنان

[...]

تخمِ بطّی گرچه مرغ خانه‌ات

کرد زیرِ پَر چو دایه تربیت

مادرِ تو بطِّ آن دریا بُدست

دایه‌ات خاکی بُد و خشکی‌پرست

میل دریا که دل تو اندرست

[...]

زاهدی بُد در میان بادیه

در عبادت غرق چون عبادیه

حاجیان آنجا رسیدند از بلاد

دیده‌شان بر زاهد خشک اوفتاد

جای زاهد خشک بود او ترمزاج

[...]

ای ضیاء الحق حسام الدین بیار

این سوم دفتر که سنت شد سه بار

بر گشا گنجینهٔ اسرار را

در سوم دفتر بهل اعذار را

قوتت از قوت حق می‌زهد

[...]

آن شنیدی تو که در هندوستان

دید دانایی، گروهی دوستان

گُرْسنه مانده شده بی‌برگ و عور

می‌رسیدند از سفر از راه دور

مهرِ داناییش جوشید و بگفت

[...]

هر دهان را پیل بویی می‌کند

گرد معدهٔ هر بشر بر می‌تند

تا کجا یابد کباب پور خویش

تا نماید انتقام و زور خویش

گوشت‌های بندگان حق خوری

[...]

گفت ناصح بشنوید این پند من

تا دل و جانتان نگردد ممتحن

با گیاه و برگها قانع شوید

در شکار پیل‌بچگان کم روید

من برون کردم ز گردن وام نصح

[...]