گنجور

ایرج میرزا » غزل‌ها » شمارهٔ ۹

 

یاد کردند مرا باز به گلدانِ دگر

گلبنانِ دگر از طرفِ گلستانِ دگر

بودم افسرده چو گُل دردی و بشکفتم باز

نو بهارست به من تا به زمستانِ دگر

با نواهایِ دگر تهینتِ من گفتند

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » غزل‌ها » شمارهٔ ۱۱

 

تا بر سر است سایۀ شه زاده ایرجم

گویی مگر به تاج فریدون مُتَوَّجَم

ما هر دو شاه زاده و ما هر دو ایرجیم

اما چه ایرجی بود او ، من چه ایرجم!

با خلقتش چو خلقت خود می کنم قیاس

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » مثنوی‌ها » شمارهٔ ۲۹ - آرزویِ خرِّ دُم بریده

 

بوده است خری که دُم نبودَش

روزی غم بی دُمی فُزودَش

در دُم طلبی قدم همی زد

دُم می طلبید و دَم نمی زد

یک رَه نه ز روی اختیاری

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۱۱ - جاه و جلال علی (ع)

 

اندر خبر بُوَد که نبی شاهِ حق پرست

چون سویِ عرش در شبِ معراج رخت بست

بر مسندِ دَنی فَتدَلّی نِهاد پای

دستی ز غیب آمد و بر پشتِ او نشست

چون دستِ حق بُد و اثرِ لطف ِ دوست بود

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۱۲ - تقاضای وجهِ قبض

 

وزیرِخمسه اگر وجهِ قبضِ من ندهد

به حقِّ خمسهٔ آلِ عبا که بَد کَرْدَست

وگر تَعَلُّل بیشتر روا دارد

حقوقِ دوستی و مَردُمی لَگَد کردست

دگر چه عرض کُنَم دیرتر اگر بدهد

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۱۵ - علّت بی تابی نوزاد

 

دانی که چرا طفل به هَنگامِ تَوَلّد

با ضَجّه و بی تابی و فریاد و فَغان است

با آن که بَرون آمده از مَحبَسِ زه دان

و امروز در این عرضۀ آزادِ جهان است

با آن که در آن جا همه خون بوده خوراکش

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۲۵ - ماکیان و شیر

 

در بُن یک بیشه ماکیانی هر روز

بیضه نهادی و بردی آن را یک کُرد

بس که ز راه آمد و ندید به جا تخم

خاطرش از دست برد کُرد بیازرد

بود در آن بیشه پادشاه یکی شیر

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۲۶ - بقای انسب

 

قصّه شنیدم که بوالعَلا به همه عمر

لَحم نخورد و ذَوات لَحم نیازرد

در مرض موت با اجازهٔ دستور

خادم او جوجه‌با به محضر او برد

خواجه چو آن طیر کشته دید برابر

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۶۲ - درویش

 

کیست آن بی شعور درویشی

که همیشه به لب بُوَد خاموش

نه کند هیچ گفتگو با کس

نه به حرفِ کسی نماید گوش

کارهایی کند سفیهانه

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۶۳ - انتقاد از قمه زنی

 

بشنو که لطیفۀ قشنگی است

این است حقیقت اصلِ معنیش

در دستۀ شاحسین بنگر

کان تُرک کفن فکنده در پیش

خواهد که کُشد سِنان و خُولی

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۶۹ - ای خایه

 

ای خایه به دست تو اسیرم

بنموده‌ای از جماع سیرم

دستم نشود به تخم کَس بند

تا باد تو کرده دست گیرم

چندان نشوی تو خوب تا من

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » ابیات پراکنده » شمارهٔ ۷

 

نیست جهان جز همین که با تو بگویم

روز و شبانی به یکدگر شده پیوند

خلق جهان هم اگر تو نیک بسنجی

هیچ برون نیستند از این گُرۀ چند

یاقوی ظالمند و عاجز مظلوم

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » اشعار دیگر » شمارهٔ ۴ - عاقبت ضعیفی

 

قصه شنیدم که بوالعلا به همه عمر

لحم نخورد و ذوات لحم نیازرد

در مرض موت با اجازه دستور

خادم او جوجه با به محضر او برد

خواجه چو آن طیر کشته دید برابر

[...]

۵ بیت
ایرج میرزا