... بکوه پایه او شهریار شیر شکر

چو کوه البرز آن کوه کاندرو سیمرغ

گرفت مسکن و بازال شد سخن گستر ...

... مگر ز خوابگه شیر برگرفتی صید

مگر ز بازوی سیمرغ باز کردی پر

مگر ز مار سیه داشتی بشب بالین ...

... سایبانهاش فرو هشته و کاخ اندر زیر

همچو سیمرغی افکنده بپای اندر پر

بندگان و رهیان ملک اندر آن کاخ ...

... باز کز دست تو پرد نشگفت ار بهوا

به دو چنگال ز سیمرغ بیاهنجد بال

گرچه نپذیرد نقش آب چو بنو شت کسی ...

... اژدها بالش و بالین کندش از دنبال

تا خبر شد سوی سیمرغ که بازان ترا

از ادیمست بپای اندر بر بسته دوال ...

مهرگان آمد و سیمرغ بجنبید از جای

تا کجا پرزند امسال و کجا دارد رای ...

... باز و جز باز کنون روی نیارند نمود

گاه آنست که سیمرغ شود روی نمای

همه مرغان جهان سر به خس اندر شده اند

اندرآن وقت که سیمرغ بجنبید از جای

اندرین وقت چه شاهین و چه باز و چه عقاب

جمله محبوس سپاهند بر ایشان بخشای

مثل جنبش سیمرغ چه چیزست بگوی

مثل جنبش شاه آن ملک شهر گشای ...

... گر مثل بر سر ایشان فکند سایه همای

او چو سیمرغست آری و شهان جمله چو مرغ

مرغ با هیبت سیمرغ کجا دارد پای

شاد باد آن هنری شاه جهانگیر که کرد ...

... به نیزه کرگدن را بر کند شاخ

به زوبین بشکند سیمرغ را پر

... دیدار عزیز کردی ای بار خدای

سیمرغ نه ای روی رهی را بنمای

... تات بود طاقت و توش و توان

ای به خراسان در سیمرغ وار

نام تو پیدا و تن تو نهان ...

... برابر دل من بترکید چشم نیاز

گوییم کاین سخن نیکو و تاویل پذیریست و هر سخنی که آن بمیان عام معروف است بگفته حکما مثلی است که وی اندر عالم میان عام افتاده باشد که بر سبیل رمز گفته باشند مر طلاب حکمت را چنانکه حدیث سیمرغ معروف است که عامه گویند او زپس کوه قاف است و چو قیامت نزدیک آید بیرون آید و چنانک گویند آفتاب چو فرو شود بزیر عرش خدای شود و نزدیک حکما عرش خدای فلک البروجاست کآفتاب زیر اوست و چنانک گویند پریان نیکو رویان اند وز مردمان پنهانند و آن دانا آنند که صورت علم ایشان نیکوست و جهال مر آن صورت را که مر ایشان راست نتوانند دیدن

و جواب اهل تایید مر این دو سؤال را آنست که گفتند از جواهر فسرده ناگدازنده نخست یاقوت سرخ آنگاه زبرجد شریفتر از دیگر جواهر است همچنانک از جواهر گدازنده زر شریفتر است آنگاه سیم وز ستوران دو ستور شریفتر است نخست اشتر آنگاه اسپ و از نباتها دو نبات شریفتر است نخست خرما آنگاه انگور و از جایها دو جای شریفتر است نخست مکه آنگاه مدینه و از ستارگان دو ستاره عظیم تر است نخست آفتاب و آنگه مهتاب ...

... در ضمن هیچ کان ننهد گوهر آفتاب

سیمرغ صبح را ندهد مژدۀ صباح

تا نام تو نبیند بر شهیر آفتاب ...

... تن تنها دریده قلب لشکر

بعون زال و رخش و پر سیمرغ

ز یک تن کرد رستم پاک کشور ...

... بردار سبق جوید از برادر

ترا سیمرغ و تیر گز نباید

نه رخش جادو و زال فسونگر ...

... بیرون دمد ز لؤلؤ ناسفته نوک خار

سیمرغ پر ز پوست بمنقار برکشد

از بهر آنکه تیر ترا برشود بکار ...

... زان هر یکی خیال خیالی کند عیان

گویی که خرد بچۀ سیمرغ بی عدد

بر کرده اند تیزی منقار از آشیان ...

... درفشی سر از شیر زرینه ساز

پرندش ز سیمرغ پر کرده باز

ز بر چتری از دم طاووس نر ...

... چنین از بر آسمان جای کیست

چنین گفت کآن جای سیمرغ راست

که بر خیل مرغان همه پادشاست ...

... ازو بستدی باز بودی خموش

شراعی که از پر سیمرغ بود

بدادش پر از گوهر نابسود ...

... برآنگونه زد نعره ی کوه کاف

که سیمرغ بگریخت از کوه قاف

تن افکند بر قلب لشکر به کین ...

... ز دیبا تو گفتی بر آن شهر بر

بگسترد همواره سیمرغ پر

دو فرسنگ بد لشکر آراسته ...

... فراز هر یکی زرین یکی مرغ

عقاب و باز با طاووس و سیمرغ

به زیر باز در شیر نکو رنگ ...