قصیدهٔ شمارهٔ ۸ - اندرز و نصیحت
خوشست عمر دریغا که جاودانی نیست
پس اعتماد بر این پنج روز فانی نیست
درخت قد صنوبر خرام انسان را
مدام رونق نوباوهٔ جوانی نیست
گلیست خرم و خندان و تازه و خوشبوی
ولیک امید ثباتش چنانکه دانی نیست
دوام پرورش اندر کنار مادر دهر
طمع مکن که درو بوی مهربانی نیست
مباش غره و غافل چو میش سر در پیش
که در طبیعت این گرگ گلهبانی نیست
چه حاجتست عیان را به استماع بیان؟
که بیوفایی دور فلک نهانی نیست
کدام باد بهاری وزید در آفاق
که باز در عقبش نکبتی خزانی نیست؟
اگر ممالک روی زمین به دست آری
بهای مهلت یک روزه زندگانی نیست
دل ای رفیق درین کاروانسرای مبند
که خانه ساختن آیین کاروانی نیست
اگر جهان همه کامست و دشمن اندر پی
به دوستی که جهان جای کامرانی نیست
چو بتپرست به صورت چنان شدی مشغول
که دیگرت خبر از لذت معانی نیست
طریق حق رو و در هر کجا که خواهی باش
که کنج خلوت صاحبدلان مکانی نیست
جهان ز دست بدادند دوستان خدای
که پای بند عنا، جز جهان ستانی نیست
نگاه دار زبان تا به دوزخت نبرد
که از زبان بتر اندر جهان زیانی نیست
عمل بیار و علم بر مکن که مردان را
رهی سلیمتر از کوی بینشانی نیست
کف نیاز به درگاه بینیاز برآر
که کار مرد خدا جز خدای خوانی نیست
مخور چو بیادبان گاو و تخم کایشان را
امید خرمن و اقبال آن جهانی نیست
مکن که حیف بود دوست برخود آزردن
علیالخصوص مر آن دوست را که ثانی نیست
چه سود ریزش باران وعظ بر سر خلق
چو مرد را به ارادت صدف دهانی نیست
زمین به تیغ بلاغت گرفتهای سعدی
سپاس دار که جز فیض آسمانی نیست
بدین صفت که در آفاق صیت شعر تو رفت
نرفت دجله که آبش بدین روانی نیست
نه هر که دعوی زورآوری کند با ما
به سر برد، که سعادت به پهلوانی نیست
ولی به خواجهٔ عطار گو، ستایش مشک
مکن که بوی خوش از مشتری نهانی نیست
🖰 با دو بار کلیک روی واژهها یا انتخاب متن و کلیک روی آنها میتوانید آنها را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
🖐 شمارهگذاری ابیات | وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | 🔍 شعرهای مشابه (وزن و قافیه) | منبع اولیه: ویکیدرج | ارسال به فیسبوک
این شعر را چه کسی در کدام آهنگ خوانده است؟
🎜 معرفی آهنگهایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است ...
تصاویر مرتبط در گنجینهٔ گنجور
📷 پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی، 📖 راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
حاشیهها
تا به حال ۵ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 شما حاشیه بگذارید ...
بهشته نوشته:
با سلام این قصیده زیبا که اندرزی وتاییه است محتوایش ناپایداری جهان فانی است.بنابراین اشعار دیگر شعرا را هم در این باره نگاهی انداختم و به این چند بیت زیبای نظامی برخوردم که:
جوانی بر سر کوچ است دریاب این جوانی را
که شهری باز نشناسد غریب کاروانی را
خمیده پشت ازان دارند پیران جهان دیده
که اندر خاک می جویند دوران جوانی را
هم چنین در بیت آخر عطار ایهام زیبایی دارد که :
۱:عطر فروش
۲:عطار(شاعر)
۳:خود سعدی
👆⚐
ناشناس نوشته:
این شعر در بالای سر مزار شریف سعدی نقش بسته است.
👆⚐
7 نوشته:
نگاه دار زبان تا به دوزخت نبرد
که از زبان بتر اندر جهان زبانی نیست
واژه “زیانی” در نیم بیت دوم نادرست باشد و درست آن “زبانی” باشد.
زبانی در لغت به معنی وکیل دوزخ،دوزخبان
که با این بیان معنی درست بیت آشکار میگردد.
نظامی:
پس بفرمود تا زبانی زشت
سوی دوزخ دواندش ز بهشت
با نگاه به معنی این واژه عربی و پیوند آن با آتش دور نیست که این واژه معرب “زبانه” باشد زبانه آتش
و دهخدا:
زبانی . [ زَ نی ی ] (ع اِ) بگفته ٔ بعضی واحد زبانیة. برخی نیز واحد زبانیه را زابن و بعضی دیگر زبنیه (مثل عفریه ) دانسته اند اما عرب این سخنان را نمیشناسد و زبانیه را از جمعهایی میداند که از لفظ خود واحدی ندارند. (صحاح بنقل از اخفش ). و رجوع به لسان العرب و زبانیه ، زبانی ، زبنیة و زابن شود.
👆⚐
ایرانی نوشته:
زمین به تیغ بلاغت گرفتهای سعدی
سپاس دار که جز فیض آسمانی نیست.
👆⚐
حسین نوشته:
در بیت سوم با توجه به مصرع اول واژه ی میوه بجای رونق صحیح تر به نظر میرسد
درخت قد صنوبر خرام انسان را
مدام میوه ی نوباوه جوانی نیست
👆⚐