قصیدهٔ شمارهٔ ۴۹ - در ستایش ملکه ترکان خاتون
ای بیش از آنکه در قلم آید ثنای تو
واجب بر اهل مشرق و مغرب دعای تو
درویش و پادشاه ندانم درین زمان
الا به زیر سایهٔ همچون همای تو
نوشین روان و حاتم طایی که بودهاند
هرگز نبودهاند به عدل و سخای تو
منشور در نواحی و مشهور در جهان
آوازهٔ تعبد و خوف و رجای تو
اسلام در امان و ضمان سالمتست
از یمن همت و قدم پارسای تو
گر آسمان بداند قدر تو بر زمین
در چشم آفتاب کشد خاک پای تو
خلق از جزای خیر تو کردن مقصرند
پروردگار خلق تواند جزای تو
شکر مسافران که به آفاق میرود
گر بر فلک رسد نرسد در عطای تو
تیغ مبارزان نکند در دیار خصم
چندان اثر که همت کشور گشای تو
بدبخت نیست در همه عالم به اتفاق
الا کسی که روی بتابد ز رای تو
ای در بقای عمر تو خیر جهانیان
باقی مباد هر که نخواهد بقای تو
خاص از برای مصلحت عام دیرسال
بنشین که مثل تو ننشیند به جای تو
آن چیست در جهان که نداری تو آن مراد
تا سعدی از خدای بخواهد برای تو
تا آفتاب میرود و صبح میدمد
عاید به خیر باد صباح و مسای تو
یارب رضای او تو برآور به فضل خویش
کو روز و شب نمیطلبد جز رضای تو
🖰 با دو بار کلیک روی واژهها یا انتخاب متن و کلیک روی آنها میتوانید آنها را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
🖐 شمارهگذاری ابیات | وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | 🔍 شعرهای مشابه (وزن و قافیه) | منبع اولیه: ویکیدرج | ارسال به فیسبوک
این شعر را چه کسی در کدام آهنگ خوانده است؟
🎜 معرفی آهنگهایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است ...
تصاویر مرتبط در گنجینهٔ گنجور
📷 پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی، 📖 راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
حاشیهها
تا به حال ۱۱ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 شما حاشیه بگذارید ...
انصاری نوشته:
در روزگار شاعر بلندآوازه ایرانی، سعدی شیرازی، زنی به نام «آبش خاتون» بر منطقه فارس حکمرانی میکرد که در تاریخ ایران به عنوان تنها فرمانروای زن این منطقه معرفی شده است. پس از قتل سلجوقشاه چون از دودمان سلغریان وارث ذکوری برای سلطنت نمانده بود، بزرگان شیراز بین دو دختر اتابک سعد بن ابوبکر، آبش خاتون را برای حکمرانی برگزیدند و وی سالها در منطقه فارس حکمرانی میکرد.
در میان کسانی که در شعر سعدی مدح و ستایش شدهاند، خاندان اتابکان سعد زنگی جایگاه ویژهای دارند و آبش خاتون نیز از کسانی بوده که سعدی وی را مدح گفته است.برخی از کارشناسان ادبیات قصیده سعدی با مطلع « ای بیش از آنکه در قلم آید ثنای تو/ واجب بر اهل مشرق و مغرب دعای تو» را مدح آبش خاتون میدانند.
👆⚐
محمود نوشته:
سلام
در بیت ” تا آفتاب می رود و … ” مبنای استفاده از لغت “عاید ” را متوجه نمی شوم. چرا ” آید ” استفاده نشده است
👆⚐
محسن.۲ نوشته:
محمود آقا
عاید به خیر بادِ صباح و مسای تو
گویا بر این ماناست:
عبادت کنندگان صبح و شام برای تو دعای خیر کنند.
عائد = عبادت کننده
👆⚐
بابک چندم نوشته:
@ محمود و محسن ٢
آن عابداست که یعنى پرستنده، عبادت کننده
عاید:
١-باز گردانیدن
٢-عیادت کننده (از بیمار)
(به لطف و مرحمت فرهنگ معین)
عاید به خیر، بادِ صباح و مساى تو
معنى به گمانم:
در حد فاصل غروب آفتاب و صبحدم بعدى، باز مى گردد و عیادتِ خیر (از ما دردمندان) میکند نسیمِ (لطیفِ ) سحرى و عصرانهء تو
بادِ صباح و مسا=نسیم سحرى و عصرانه
👆⚐
محسن.۲ نوشته:
پوزش از اشتباه بنده
👆⚐
محمدامین نوشته:
در بیت سوم آمده:
نوشین روان و حاتم طایی که بودهاند
هرگز نبودهاند به عدل و سخای تو
بجای کلمهی “نوشین روان” باید از (نوشیروان) و حاتم طایی استفاده کرد،چرا که در مصرع دوم این بیت از عدل و سخا صحبت به میان آمده که اشاره دارد به عدل “انوشیروان” عادل ساسانی و در قسمت دوم به یخشندگی حاتم طایی معروف در قصص قدیم
بنظر اینجانب “نوشین روان” باید به “نوشیروان” اصلاح شود
👆⚐
محسن ، ۲ نوشته:
محمد جان
نوشین روان ، همان نوشیروان است ، هردو در ادبیات بکار می رود
👆⚐
محمدامین نوشته:
☝️☝️☝️
محسن جان متشکرم از پاسخ شما ❤
اما خب بنده کمتر دیدم که در متن یا شعری از “نوشینروان” بجای “نوشیرَوان” استفاده بشه؛ چرا که این جابجایی وزن شعر را هم تغییری نمیدهد که بنابر مصلحت بگذاریم.
👆⚐
محسن ، ۲ نوشته:
محمد امین گرامی
نوشین روان نام اصلی ست و نوشیروان تعدیل شده ی آن
چند نمونه از نام اصلی را می آورم که بسیار بیش هستند
چو دانی که بر تو نماند جهان
چه پیچی تو زان جای نوشین روان
فردوسی
بزرگمهر، به نوشینروان نوشت که خلق
ز شاه، خواهش امنیت و رفاه کنند
پروین اعتصامی
بدین عهد نوشینروان تازه شد
همه کار بر دیگر اندازه شد
فردوسی
ورا نام کردند نوشین روان
که مهتر جوان بود و دولت جوان
فردوسی
چو نوشینروان این سخن برگرفت
جهانی ازو مانده اندر شگفت
فردوسی
ما را چه باک مزدک و بیم بزرجمهر
چون کیقباد قادر و نوشین روان ماست
خاقانی
پایدار باشی
👆⚐
محمدامین نوشته:
محسن جان ☝️☝️☝️
پاسخ حضرتعالی بسیار دقیق و کامل بود و باعث دانشاندوزی بنده شد.
سپاسگزارم بابت نکات خوبی که مرقوم فرمودید.
پاینده باشید. ❤❤
👆⚐
محمدحسین نوشته:
@انصاری @محمود @محسن
گویا چنین باشد: صباح و مساءِ تو عاید بهخیر باشد بدین معنی که روز و شبِ تو به خیر و نیکی آید و رَوَد.
👆⚐