خیال روی توام دوش در نظر میگشت
وجود خستهام از عشق بیخبر میگشت
همای شخص من از آشیان شادی دور
چو مرغ حلق بریده به خاک بر میگشت
دل ضعیفم از آن کرد آه خون آلود
که در میانه خونابه جگر میگشت
چنان غریو برآورده بودم از غم عشق
که بر موافقتم زهره نوحه گر میگشت
ز آب دیده من فرش خاک تر میشد
ز بانگ ناله من گوش چرخ کر میگشت
قیاس کن که دلم را چه تیر عشق رسید
که پیش ناوک هجر تو جان سپر میگشت
صبور باش و بدین روز دل بنه سعدی
که روز اولم این روز در نظر میگشت
با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
هوش مصنوعی: در این شعر، شاعر از عشق و دلتنگیاش برای محبوب صحبت میکند. او بیان میکند که وجود خستهاش از عشق غافل است و در میان غم، حالتی از سرگشتگی را تجربه میکند. دل ضعیفش از درد عشق به شدت آسیبدیده و غم او چنان زیاد است که حتی گوش زمانه نیز به صدای نالهاش کر شده است. شاعر از تیر عشق میگوید که به او اصابت کرده و در نهایت از صبر و تحمل در برابر این روزهای سخت صحبت میکند و یادآور میشود که روزهای اول عشقش چه زیبا به نظر میرسیده است.
دیشب تصور چهرهٔ تو در نظرم به حرکت در آمده بود و هستی ام که در اثر بلای عشق آزرده گشته بود، ناآگاهانه به هر سوی جولانی می کرد. / خیال: تصور چیزی در ذهن هنگامی که در پیش چشم نباشد، تصویر معشوق / دوش: دیشب / نظر: نگاه و چشم / خسته: آزرده و مجروح. - شرح غزلهای سعدی
تن هما گونم که از آشیان شادی دور مانده است، مثل مرغ سربریده در خاک می تپید. / هما: " مرغی است افسانه ای که استخوان می خورد و مبارک و خوش یمن است و سایه اش بر سر هر کس افتد، به دولت و سلطنت رسد. در ادبیات فارسی آن را مظهر فرّ و شکوه دانند و به فال نیک گیرند ." (لغت نامه ) / شخص: جسم و ذات، خود / به خاک بر گشتن: بر خاک غلتیدن. / تشبیه: شخص و تن به هما و شادی به آشیان ( اضافهٔ تشبیهی ) و نیز: همای شخص به مرغ حلق بریده مانند شده است. - شرح غزلهای سعدی
دل ناتوانم از آن روی آهی خون آلود بر کشید که در میان خونابهٔ جگر به گردش در آمده و رنج و محنت بسیاری را تحمل کرده بود. / کنایه در میانهٔ خونابهٔ جگر گشتن ( دچار رنج و محنت بسیار بودن ). - شرح غزلهای سعدی
از غم و اندوه عشق آنچنان به فریاد آمدم که دل زهره هم به درد آمد و برای نشان دادن موافقت خود با من نوحه سر داد. / غریو: بانگ و فریاد، ناله و زاری / موافقت: سازگاری و توافق / زهره: " ناهید، از سیاره های منظومهٔ شمسی است و در شعر فارسی نوازنده و خنیاگر فلک است و از نظر منجمان زهره سعد اصغر و مشتری سعد اکبر است." ( فرهنگ اصطلاحات نجومی ) / نوحه گر: فغان و زاری کننده. - شرح غزلهای سعدی
در اثر بسیاری اشک چشمانم گسترهٔ خاک تر می شد و شدت صدای نوحه سرایی و نالیدنم گوش فلک را کر می کرد. / تشبیه خاک به فرش ( اضافهٔ تشبیهی ) / استعارهٔ مکنیه: گوش چرخ. - شرح غزلهای سعدی
بنگر که چه تیر عشقی به دلم اصابت کرد و چگونه عاشق شدم که جانم در برابر هجرانت که چونان تیری است، سپر می گردد و هلاکت را می پذیرد؟ به سخن دیگر، بی عشق تو زنده ماندن ممکن نیست. / ناوک: تیر کوچک. / تشبیه: عشق به تیر و هجر و جدایی به ناوک (اضافهٔ تشبیهی) / ایهام: جان سپر گشتن ۱_ جان را سپر کردن ۲_ جان سپردن و هلاک گشتن / تناسب: تیر، ناوک، سپر. - شرح غزلهای سعدی
ای سعدی، بر این روزگار سخت و بلای عشق دل خوش دار، زیرا در آغاز عاشقی این روز را در نظر داشتم و پیش بینی می کردم. / در نظر گشتن: به چشم دیدن. / کنایه: دل نهادن ( پذیرفتن و رضا دادن، دل به کاری بستن ) / آرایهٔ تکرار: روز / آرایهٔ التفات: مخاطب "سعدی" است که منادا واقع شده و " در نظرم مجسم می گشت " به جای " در نظر می گشت " آمده که سوم شخص غایب است. ـ منبع : شرح غزلهای سعدی / دکتر محمدرضا برزگر خالقی / دکتر تورج عقدایی
پیشنهاد تصاویر مرتبط از منابع اینترنتی
راهنمای نحوهٔ پیشنهاد تصاویر مرتبط از گنجینهٔ گنجور
میخواهید شما بخوانید؟ اینجا را ببینید.
چو ابر زلف تو پیرامن قمر میگشت
ز ابر دیده کنارم به اشک تر میگشت
ز شور عشق تو در کام جان خسته من
جواب تلخ تو شیرینتر از شکر میگشت
خوی عذار تو بر خاک تیره میافتاد
[...]
دلی که روز و شبان از پی نظر میگشت
ز زخمِ تیزِ نظر ، دوش بیخبر میگشت
کسی که پا نکشیدی ز کعبه در همه عمر
به طوف میکده میدیدمش به سر میگشت
بلی مسیر قمر عقربست و این عجبست
[...]
دلم به کوی تو هر شام تا سحر میگشت
سحر چو میشد از آن کو به ناله بر میگشت
پس از مجاهده چون همدم تو میگشتم
دل از مشاهده مدهوش و بی خبر میگشت
به آرزوی تو یک قوم کو به کو میرفت
[...]
معرفی ترانههایی که در متن آنها از این شعر استفاده شده است
تا به حال ۸ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. 💬 من حاشیه بگذارم ...
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
reply flag link
برای حاشیهگذاری باید در گنجور نامنویسی کنید و با نام کاربری خود از طریق آیکون 👤 گوشهٔ پایین سمت چپ صفحات به آن وارد شوید.