گنجور

برای پیشنهاد تصاویر مرتبط با اشعار لازم است ابتدا با نام کاربری خود وارد گنجور شوید.

ورود به گنجور

 
حزین لاهیجی

محمدعلی بن ابوطالب متخلص به حزین از آخرین شاعران سبک هندی و از اعقاب شیخ زاهد گیلانی است. او در سال ۱۱۰۳ هجری قمری در اصفهان زاده شد. زندگی او مقارن سقوط دولت صفوی و آشفتگی اوضاع ایران بود که او را درگیر سفرها و ماجراهای فراوان نمود تا جایی که چندین بار جامهٔ رزم پوشید و به نبرد دشمنان رفت. نهایتاً درگیری یا اتهام‌زنی از سوی گماشتگان محلی نادرشاه افشار در جنوب، حزین را در سال ۱۱۴۶ هجری قمری به هندوستان رمانید که البته هیچگاه از آن و در آن دیار دلخوش نبود. او در سال ۱۱۸۱ هجری قمری در شهر بنارس درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد.

حزین را صاحب تألیفات متعدد در علوم گوناگون دانسته‌اند که نام بیش از پنجاه عدد از آنها در تذکره‌ها آمده است. زندگینامهٔ خودنوشت او به نام تاریخ احوال از آن جمله و از مستندات ارزشمند تاریخی راجع به احوال مردمان ایران در دوران سقوط سلسلهٔ صفوی است.

دیوان حزین از روی تصحیح استاد ذبیح الله صاحبکار که تصویر آن به زحمت آقای مهرزاد شایان فراهم شده و به کمک هزاران داوطلب گمنام که در بازبینی متن استخراج شده از کتاب چاپی آن مشارکت داشته‌اند به گنجور اضافه شده است.


این آمار از میان ۱۴٬۴۶۴ بیت شعر فارسی از کل ۱۴٬۵۳۴ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.

توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.

آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.

وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.

در ۲ مورد ابیات به لحاظ چند وزنی بودن در جدول اوزان بیش از یک بار محاسبه شده‌اند و جمع آمار ناخالص ابیات با احتساب چندبارهٔ ابیات چندوزنی در جمع فهرست اوزان برابر ۱۴٬۴۶۶ بیت است که در محاسبهٔ نسبت درصد از کل استفاده شده است):

ردیف وزن تعداد ابیات درصد از کل
۱ مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۲٬۱۵۱ ۱۴٫۸۷
۲ مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) ۲٬۱۰۸ ۱۴٫۵۷
۳ مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) ۱٬۹۴۷ ۱۳٫۴۶
۴ فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) ۱٬۶۹۳ ۱۱٫۷۰
۵ فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) ۱٬۳۶۰ ۹٫۴۰
۶ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) ۱٬۲۰۷ ۸٫۳۴
۷ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) ۷۰۸ ۴٫۸۹
۸ مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) ۵۹۵ ۴٫۱۱
۹ مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) ۵۵۲ ۳٫۸۲
۱۰ مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) ۴۰۵ ۲٫۸۰
۱۱ مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) ۳۳۹ ۲٫۳۴
۱۲ مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) ۲۴۰ ۱٫۶۶
۱۳ فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم) ۱۷۸ ۱٫۲۳
۱۴ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) ۱۳۱ ۰٫۹۱
۱۵ مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) ۱۲۷ ۰٫۸۸
۱۶ مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) ۱۲۴ ۰٫۸۶
۱۷ مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) ۱۱۹ ۰٫۸۲
۱۸ مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) ۱۱۶ ۰٫۸۰
۱۹ مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) ۸۷ ۰٫۶۰
۲۰ فاعلن مفاعیلن فاعلن مفاعیلن (مقتضب مثمن مطوی مقطوع) ۴۵ ۰٫۳۱
۲۱ فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (رمل مثمن مشکول) ۴۴ ۰٫۳۰
۲۲ مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) ۳۹ ۰٫۲۷
۲۳ مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض) ۳۲ ۰٫۲۲
۲۴ فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) ۲۹ ۰٫۲۰
۲۵ فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) ۲۰ ۰٫۱۴
۲۶ فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون) ۱۹ ۰٫۱۳
۲۷ مستفعلن فع مستفعلن فع (متقارب مثمن اثلم) ۱۵ ۰٫۱۰
۲۸ وزن‌یابی نشده ۱۳ ۰٫۰۹
۲۹ مفاعلن فع مفاعلن فع مفاعلن فع مفاعلن فع ۹ ۰٫۰۶
۳۰ مستفعلتن مستفعلتن ۸ ۰٫۰۶
۳۱ فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم) ۶ ۰٫۰۴

آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با زبان غالب شعر در گنجور به شرح زیر است:

ردیف زبان تعداد ابیات درصد از کل
۱ فارسی ۱۴٬۴۶۴ ۹۹٫۵۲
۲ عربی ۷۰ ۰٫۴۸

آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:

ردیف قالب شعری تعداد ابیات درصد از کل
۱ غزل ۷٬۹۷۹ ۵۴٫۹۰
۲ مثنوی ۳٬۴۷۱ ۲۳٫۸۸
۳ قصیده ۲٬۰۰۳ ۱۳٫۷۸
۴ رباعی ۵۳۲ ۳٫۶۶
۵ قطعه ۴۶۳ ۳٫۱۹
۶ ترکیب بند ۵۶ ۰٫۳۹
۷ غزل/قصیده/قطعه ۲۶ ۰٫۱۸
۸ رباعی مستزاد ۴ ۰٫۰۳