دگر ره گفت کز دور فلک‌خیز

زمین را با هوا شرحی برانگیز

جوابش داد به کز پند پُرسی

زمینی و هوایی چند پرسی؟

هوا بادیست کز بادی بلرزد

[...]

دگر باره بگفتش کای خردمند

طبیبانه در آموزم یکی پند

جوابش داد کای باریک‌بینش

جهان جان و جان آفرینش

طبیبی در یکی نکته نهفته است

[...]

دگر ره باز پرسیدش که جان‌ها

چگونه بر پرند از آشیان‌ها

جوابش داد کز راه ندیده

نشاید گفتن الا از شنیده

شنیدم چار موبد بود هشیار

[...]

یکی گفتا بدان مانَد که در خواب

در اندازد کسی خود را به غرقاب

بسی کوشد که بیرون آورَد رخت

ندارد سود‌ش از کوشیدن ِ سخت

چو از خواب اندر آید تاب‌دیده

[...]

دوم موبد به قصر‌ی کرد مانند

که بر گردون کشد گیتی خداوند

از او شخصی فرو افتد گران‌سنگ

ز بیم جان زند در کنگره چنگ

ز ماندن دست و بازو ریش‌گردد

[...]

سوم موبد چنان زد داستانی

که با گرگی گله رانَد شُبانی

رباید گوسفند‌ی گرگِ خونخوار

در آویزد شبان با او به پیکار

کشد گرگ از یکی سو تا تواند

[...]

چهارم مرد موبد گفت کاین راز

به شخصی مانَد اندر حجله ناز

عروسی در کنارش خوب چون ماه

بدو در یافته دیوانگی راه

نه بتوان خاطر از خوبیش پرداخت

[...]

سخن چون شد به معصومان حوالت

ملک پرسیدش از تاج رسالت

که شخصی در عرب دعوی کند کیست؟

به نسبت دین او با دین ما چیست؟

جوابش داد کان حرف الهی

[...]

بزرگ امید چون گلبرگ بشکفت

چهل قصه به چل نکته فرو‌گفت

گاو شنزبه و شیر

نخستین گفت کز خود بر حذر باش

چو گاو شنزبه زان شیر جماش

[...]

دلا از روشنی شمعی برافروز

ز شمع آتش پرستیدن بیاموز

بیارا خاطر ار آتش‌پرستی

از آتش‌خانه خاطر نشستی

منِ خاکی کزین محراب هیچم

[...]

چو خسرو تخته حکمت در آموخت

به آزادی جهان را تخته بر دوخت

ز مریم بود یک فرزند خامش

چو شیران ابخر و شیرویه نامش

شنیدم من که آن فرزند قتال

[...]

شبی تاریک نور از ماه برده

فلک را غول وار از راه برده

زمانه با هزاران دست بی‌زور

فلک با صد هزاران دیده شبکور

شهنشه پای را با بند زرین

[...]

چو صبح از خواب نوشین سر برآورد

هلاک جان شیرین بر سر آورد

سیاهی از حبش کافور می‌برد

شد اندر نیمه‌ره کافور‌دان خرد

ز قلعه زنگی‌یی در ماه می‌دید

[...]

تو کز عبرت بدین افسانه مانی

چه پنداری مگر افسانه خوانی

درین افسانه شرطست اشک راندن

گلابی تلخ بر شیرین فشاندن

بحکم آنکه آن کم زندگانی

[...]

ببین ای هفت ساله قره‌العین

مقام خویشتن در قاب قوسین

منت پروردم و روزی خدا داد

نه بر تو نام من نام خدا باد

درین دور هلالی شاد می‌خند

[...]

چنین گفت آن سخن پرداز شبخیز

کزان آمد خلل در کار پرویز

که از شبها شبی روشن چو مهتاب

جمال مصطفی را دید در خواب

خرامان گشته بر تازی سمندی

[...]

خداوندی که خلاق‌الوجود است

وجودش تا ابد فیاض جود است

قدیمی کاولش مطلع ندارد

حکیمی کاخرش مقطع ندارد

تصرف با صفاتش لب بدوزد

[...]

شبی رخ تافته زین دیر فانی

به خلوت در سرای ام هانی

رسیده جبرئیل از بیت معمور

براقی برق‌سیر آورده از نور

نگارین پیکری چون صورت باغ

[...]

نظامی هان و هان تا زنده باشی

چنان خواهم چنان کافکنده باشی

نه بینی در که دریاپرور آمد

از افتادن چگونه بر سر آمد

چو دانه گر بیفتی بر سر آیی

[...]

چو داد اندیشهٔ جادو دماغم

ز چشم افسای این لعبت فراغم

ز هر عقلی مبارک بادم آمد

طریق العقل واحد یادم آمد

شکایت گونه‌ای می‌کردم از بخت

[...]