گنجور

 
وطواط

ای ز اخلاف تو تازه گشته آثار سلف

مملکت را چون تو نآمد از سلف هرگز خلف

زان خلف ماندی ز شاهان سلف ایام را

کز تو در فردوس آسودست ارواح سلف

پایگاه شرع را از احترام تو علو

پیشگاه ملک را از احتشام تو شرف

سایلان را مجلس والای تو گشته مآل

خایفان را حضرت میمون تو گشته کنف

کسب کرده راعی انعام تو در هر مکان

نصب کرده داعی انصاف تو در هر طرف

در سخن هستت هزاران در فاخر در دو لب

در سخا هستت هزاران بحر زاخر در دو کف

دانشی گویی، که جهان را امانی از عذاب

رامشی گویی، که دل‌ها را نجات از لهف

بنده بودن صدر والای ترا خیرالامور

مدح گفتن ذات میمون ترا خیرالاحرف

نیست یک جان کو بصدر تو ندارد صد هوا

نیست یک دل کو بمدح تو ندارد صد شعف

هست از نور بیان تو معانی مقتبس

هست از بحر بنان تو ایادی معترف

چون دلیران بر کشند از بهر گیر و دار غو

چون سواران بر کشند از بهر ننگ و نام صف

نیزه‌های مار شکل از سینه‌ها سازد غلاف

گُرزهای گاو سار از مغزها یابد غلف

از سحاب تیغ ها آفاق گردد پر زنم

وز نهیب حمله ها ایام گردد پر ز تف

چرخ چون از سهم قوس فتنه بگشاید خدنگ

از سویدای دل اعدای تو سازد هدف

گردد آن ساعت کام نکوخواهان روا

گردد آن لحظه ز تو عمر بداندیشان تلف

ظلمت گردد کند ایام قهاران چو قار

شعله تیغت کند خفتان جباران چو خف

ای بسا رخها، که بفشانی برو خاک هوان

وی بسا سرها، که بنشانی ازو باد صلف

ای ز اصناف هنر کان زمینت را گهر

وی ز انواع شرف قصر جلالت را شرف

نگسلد همچون ضیا از مهر و رفعت از سپهر

از خصال تو لطایف و وز حدیث تو لطف

هر طرف از نکتهٔ تو درجها اندر حسد

درجهای هر طرف زان درجهای پر طرف

از نهیب گُرز گُرزه شکل آتش بار تو

سرکشیده آتش اندر سنگ مانند کشف

قدر تو با آسمان همچون ثریا باثری

رأی تو با مشتری همچون زمرد با خزف

حاسدان مانده در رنج و شکنجه همچو چنگ

دشمنانت مانده در زخم و تپانچه همچو دف

هر که آمد سوی صدر تو بحاجت کی بود

مقدمش را جز بانواع امانی منصرف؟

تا بود لاف حکیم از هندسه و ز فلسفه

تا بود فخر فقیه از متفق و ز مختلف

اختران را باد باصدر تو پیمان و عهود

و آسمان را باد از قدرت تو ایوان و غرف

ناظر رأی ترا از چشمهٔ خورشید چشم

خانهٔ جاه ترا از رفرف فردوس رف

سوی درگاهت ز گنج سعد گردون بر دوام

هم هدایا در هدایا، هم تحف اندر تحف

حاسدان بارگاه و دشمنان حضرتت

مانده از در تکلیف احداث فلک اندر کلف

 
 
 
جشنوارهٔ رزم‌آوا: نقالی و روایتگری شاهنامه
سوزنی سمرقندی

آن خداوندی که فردوس است ازو شهر نسف

اهل حضرت راست از اقبال او جاه و شرف

بر خلایق ناید از وی جز مراعات و لطف

مردمی از خلق او زاید چو لؤلؤ از صدف

نیست جز وی در صف آزادگی دارای صف

[...]

ادیب صابر

آن خداوندی که عالی شد بدو نام شرف

از طرایف مدح او توزد همی نام طرف

تا نیابی بر او ضایع بود رنج طمع

تانگویی نام او مشکل بود نام شرف

خدمت درگاه او توقیع انعام نعیم

[...]

ابن یمین

گر شود در عشق جانان جان شیرینم تلف

هر زمان افزون بود دل را بمهر او شعف

چشم من گر رسته دندانش را بیند بخواب

از خیال روی او گوهر شود همچون صدف

همچو چنگ از پیش بر نارم سر اندر بندگیش

[...]

مشاهدهٔ ۲ مورد هم آهنگ دیگر از ابن یمین
جامی

نقد عمر زاهدان در توبه از می شد تلف

قل لهم ان ینتهوا یغفر لهم ما قد سلف

جرعه ای کز ساغر اهل صفا ریزد به خاک

خاک آن بر خون ارباب ریا دارد شرف

نکته عرفان مجو از خاطر آلودگان

[...]

مشاهدهٔ ۱ مورد هم آهنگ دیگر از جامی
فضولی

قد کشیدی دیده ام تیر بلا را شد هدف

جلوه کردی عنان اختیارم شد ز کف

می نهد سر هر سحر بر خاک راهت آفتاب

جای آن دارد که سر بر چرخ ساید زین شرف

آسمان را دوش ذوق ماه نو در چرخ داشت

[...]

مشابه‌یابی بر اساس وزن و قافیه