او چه داند که تابش جان چیست

چه شناسد که درد ایمان چیست

تو چه دانی بهشت یزدان چیست

چه شناسی که جنّت جان چیست

با فلک دوش به خلوت گله‌ای می‌کردم

که مرا از کرم تو سبب حرمان چیست

این همه جور تو با فاضل و دانا ز چه جاست

وین همه لطف تو با بی‌هنر و نادان چیست

فلکم گفت که ای خسرو اقلیم سخن

[...]

اگر چه هست جان اندر تن ما

نمی دانند دانایان که جان چیست

چو کس بر آسمان از ما نبوده ست

چه داند کز بر هفت آسمان چیست

گر جمله تویی همه جهان چیست

ور هیچ نیم من این فغان چیست

هم جمله تویی و هم همه تو

و آن چیست که غیر توست آن چیست

چون هست یقین که نیست جز تو

[...]

حقیقت خاک میداند که جان چیست

درون او همه راز نهان چیست

گر جمله توئی همه جهان چیست؟

ور هیچ نیم من این فغان چیست؟

هم جمله توئی و هم همه تو

آن چیز که غیر تو است آن چیست؟

چون هست یقین که نیست جز تو

[...]

چند گویی که چه چاره‌ست و مرا درمان چیست

چاره جوینده که کرده‌ست تو را خود آن چیست

چند باشد غم آنت که ز غم جان ببرم

خود نباشد هوس آنک بدانی جان چیست

بوی نانی که رسیده‌ست بر آن بوی برو

[...]

تو سیر شدی من نشدم درمان چیست

بنما عوضی خود عوض جانان چیست

گفتی که به صبر اجر ایمان داری

ای بندهٔ ایمان به جز او ایمان چیست

آخر ای دوست بمردم ز غمت درمان چیست

رازِ دل فاش کنم یا نکنم فرمان چیست

جور و بی داد مکن بیش و بترس از داور

کشتۀ عشق توم خونِ مرا تاوان چیست

ظاهرم می نگری مجتمعم می بینی

[...]

گر بگویم که درون دل من پنهان چیست

خود بگویی و بدانی که غم هجران چیست

خستگان تو که دور از تو، نه نزدیک تواند

تو چه دانی که همه شب به دل ایشان چیست

کشتنم خواهی، اینک سر و اینک خنجر

[...]

همو داند که این راز نهان چیست

چه داند مردم گم گشته، کان چیست؟

ز من بشنو که خوی آسمان چیست

به کاری کاسمان می‌گردد آن چیست

با فلک دوش بخلوت گله ئی میکردم

که مرا از کرم تو سبب حرمان چیست

اینهمه جور تو با مردم فاضل ز چه خاست

وینهمه فضل تو با جاهل و با نادان چیست

فلکم گفت که ایخسرو اقلیم هنر

[...]

درون حسن روی نیکوان چیست

نه آن حسن است تنها گویی آن چیست

مرا گفتی برین در این فغان چیست؟

خروش بلبلان در بوستان چیست

چرا خواهم شب وصل تو بالین

اگر خواب آیدم آن آستان چیست

چرا جویم من از ساقی می و نقل

[...]

ای جهان این همه درد دل بی پایان چیست

دردم از حد بشد اکنون تو بگو درمان چیست

از جفای تو دلم سوخت به احوال جهان

این ستم از فلک خیره ی سرگردان چیست

گفت اینست مرا حال دل خسته ی ریش

[...]

باز فرق حدیث و قرآن چیست

دو سخن از یکی است این آن چیست

ای دوست، حکایت نهان چیست؟

فی الجمله حدیث عاشقان چیست؟

گر نیست قیامت آشکارا

این فتنه و شور در جهان چیست؟

گر وقت رحیل نیست، برگوی

[...]

همه دردست درین واقعه، پس درمان چیست؟

چاره کار من بیدل سرگردان چیست؟

دل و جان ملک حبیبست و بلامال محب

شرع عشاق چنینست، مرا تاوان چیست؟

گرنه چشم خوش تو باده فروشست، ای جان

[...]