گنجور

ایرج میرزا » غزل‌ها » شمارهٔ ۲

 

روزگار آسوده دارد مردم آزاده را

زحمتِ سِندان نمی آید در بگشاده را

از سرِ من عشق کی بیرون رود مانندِ خلق

چون کنم دور از خود این همزادۀ آزاده را

خوش نمی آید به گوشم جز حدیثِ کودکان

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » غزل‌ها » شمارهٔ ۴

 

خواهم که دهم جان به تو میلِ دلم اینست

ترسم که پسندت نشود مشکلم اینست

پروا مکن از قتلِ من امروز که فردا

شرطست نگویم به کسی قاتلم اینست

منعم مکن از عشقِ بتان ناصِحِ مُشفِق

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » مثنوی‌ها » شمارهٔ ۲۳ - در هجوِ اعتمادالتجارِ اصفهانی

 

ای بی‌خرد اعتمادِ تُجّار

دست از حرکات زشت بردار

تو تاجری ای عَنَم به ریشت

بی خود مبر اعتماد خویشت

ای صارم دولت شهنشاه

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » مثنوی‌ها » شمارهٔ ۲۶ - نکته

 

طبع من این نکته چه پاکیزه گفت

سهل بُوَد خوردن افسوس مفت

مردم این مُلک ز کِه تا به مِه

هیچ ندانند جز احسنت و زِه

هرکسی اندر غم جان خود است

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۳۲ - وفات محمد علی شاه (۱۳۴۳ هق)

 

مخور غصّۀ بیش و کم در جهان

که تا بنگری بیش و کم فوت شد

چو بنشسته‌ای دم غنیمت شُمار

دَمادَم بده می که دم فوت شد

چه بس سست عنصر ز دنیا برفت

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۳۹ - اشک شیخ

 

نَعوذُ بِاللَّه از آن قطره‌های دیدهٔ شیخ

چه خانه‌ها که از این آبِ کم خراب کند

شنیده‌ام که به دریای هند جانوری است

که کسب روزی با چشم اشک یاب کند

به ساحل آید و بی‌حس به روی خاک افتد

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۴۳ - کار و بار

 

ندانم از چه به هر جا که لفظ کار آید

ردیف آن را فی الفور لفظ بار کنند

برای آن که چو گاری به دستشان افتاد

بر آن سرند که تا بار خویش بار کنند

پیاده های سپاهی به شهر ما هر یک

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۵۳ - قطعه

 

نصرت السلطنه دیوان عدالت را میر

صله شعر من از چیست به تأخیر کشید

از چه شه زاده حاکم صله شعر مرا

جزو اشرار قراداغ به زنجیر کشید

وعده وصل بد آیا که به تأخیر افتاد

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۶۰ - در پشت کتابی که برای سردار عبدالعزیز خان جنرال قنسول افغان مقیم مشهد فرستاده نوشته است

 

عزیز نسخۀ اشعار صابر شاعر

که پر بُوَد ز گهر های شاه وار عزیز

ز دوستدار عزیزی رسیدی و اکنون

به یادگار فرستم به دوستدار عزیز

عزیز فنسول افغان شریف مرد جهان

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۷۲ - وطن دوستی

 

ما که اطفال این دبستانیم

همه از خاک پاک ایرانیم

همه با هم برادر وطنیم

مهربان همچو جسم با جانیم

اشرف و اَنجَبِ تمام ملل

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۸۸ - تقاضا گله از مُعز الملک

 

ای معزالملک ای اندر سخا ضرب المثل

از چه رو شعر و خط ما را گرفتی سرسری؟

بد نکردم من که چونین گوهر ارزنده را

با ادب کردم نثار بزم چون تو گوهری

شعر و خط من بود آن گوهر سنگین بها

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » قطعه‌ها » شمارهٔ ۸۹ - غمزه های خانم

 

با غمزاتی که تو خانم کنی

رخنه به دین و دل مردم کنی

جان به لب عاشق بی دل رسد

با غمزاتی که تو خانم کنی

دریا دریا به تو حسن اندر است

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » اشعار دیگر » شمارهٔ ۳ - کار و بار

 

ندانم از چه به هرجا که لفظ کار آید

ردیف آن رافی الفور لفظ بار کنند

برای آنکه چو کاری بدستشان افتاد

بر آن سرند که تا با خویش بار کنند

پیاده های سپاهی به شهر ماهر یک

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا
 

ایرج میرزا » اشعار دیگر » شمارهٔ ۵ - خنده

 

باغ خندان ز گل خندان است

خنده آئین خرمندان است

خنده هر چند که از جد دور است

جد پیوسته نه از مقدور است

دل شود رنجه زجد شام و صباح

[...]

۷ بیت
ایرج میرزا