تو را ای خردمند روشن‌روان

زبان کرد یزدان از این‌سان روان

خرد داد و جان داد و پاکیزه‌هوش

دل روشن و چشم بینای و گوش

که او را به پاکی ستایش کنی

[...]

بدین سر همه دانش آموز و بس

که جز دانشت نیست فریادرس

به دانش به یزدان توانی رسید

چو دانش جهان‌آفرین نافرید

درختی‌ست دانش به پروین سرش

[...]

چو همراه دانش نباشد خرد

نه نیک آید از دانش تو نه بد

وز آن پس دلی شسته باید ز راز

رسیده بدو راز یزدان فراز

هنر کرده در زیر او بیخ سخت

[...]

نماید همی کاین جهان یک دم است

اگر شادکامی وگر خود غم است

به یک دم زدن نیست خواهی شدن

به نیکی به آید همی دم زدن

تو چندان به کاخ اندری کدخدای

[...]

سرِ داد پیغمبر پاکدین

اگر خواستی گنجِ روی زمین

بر او آشکارا شدی بی‌گمان

بر او زر بباریدی از آسمان

کسی کاو نهاد از برِ عرش پای

[...]

یکی داستان گفته بودم ز پیش

چنانچون شنیدم ز کمّ و ز بیش

چنان داستانی ز رنگ و ز بوی

همه پادشاهی بهمن در اوی

به شعرش چو گنجی بیاراستم

[...]

زمانه چو کارم دلارای کرد

دلم داستانی دگر رای کرد

یکی مهتری داشتم من به شهر

که از دانش و مردمی داشت بهر

جوانی که هر کس که او را بدید

[...]

به نام شهنشاه گیتی‌گشای

فریدون به دانش، سکندر به رای

گیومرث نامِ منوچهر چهر

سیاوخش دیدارِ هوشنگ مهر

فرامرز گردن، فریبرز بال

[...]

در این داستان، ژرف بنگر کنون

چو برخواند از پیش تو رهنمون

ببین تا به گیتی چه کرده‌ست کوش

سر مرزبانان فولادپوش

دو چشم آسمانگون و چهره چو خون

[...]

از امروز تا سیصد و اند سال

از ایران پدید آید آن بی‌همال

هر آن شاه کآید به فرمان او

بماند بدو افسر و جان او

اگر سوی روم آورد لشکری

[...]

به مانوش پس نامه فرمود کی

نبیسنده برداشت باریک نی

سرنامه از شاه گردان و کین

سر تازیان شاه ایران زمین

نیا، خسرو گرد گیتی‌گشای

[...]

چنین تا به درگاه مانوش شد

همه رنج راهش فراموش شد

چو مانوش برخواند گفتار شاه

ز اندیشه شد رنگ رویش چو کاه

فرستاده را گفت کاین شاه نو

[...]

از او آگهی رفت نزدیک شاه

فرستاد پیشش پذیره سپاه

ز زندان بفرمود تا چند تن

بیاورد دژخیم با خویشتن

به درگاه پیش سیاهان فگند

[...]

سه ماهش زمان داد، دستور زود

نوندی برافگند بر سانِ دود

که شاه جهان گشت خشنو به باز

تو از ساختن هرچه باید بساز

از آن پس که خواهش نمودم بسی

[...]

به یک هفته آمد به روم آن نوند

چو از نامه بگشاد مانوش بند

بخواند و فگند آستین بر زمین

نهاد از بر آستین بر جبین

همی گفت کای کردگار سپهر

[...]

چو از دانشِ سرکش نیک پی

یکایک شد آگاه فرخنده کی

خوش آمدش دیدار و کردار او

شکیبا نبودی به دیدار او

جوانی خردمند خورشیدفَش

[...]

ز کردار شه گشت مانوش شاد

به دستور خویش این سخن برگشاد

فرستاد نُه پاره دفتر به شاه

که هر یک سوی دانشی برد راه

چو دریای دانش مر آن هر یکی

[...]

یکی پادشاهی افریقس است

که پند همه خسروان او بس است

پدرش ابرهه شاه والانسب

اگر دولت ارش رانی لقب

همه باختر زیر فرمان اوی

[...]

همان داستانی دگر یار اوی

ز کردار دقیانُس و کار اوی

وز آن هفت تن همنشست و ندیم

که بودند اصحاب کهف و رقیم

یکی کوه بینی رسیده به ابر

[...]

دگر داستان پلاطُس به روم

که خون مسیح از بنه داشت شوم

ز کردار او بازگویم نشان

یکی قیصری بود بر سرکشان

بدان‌گه که آشفته شد بر زمین

[...]