ایرانشان (ایرانشاه) ابن ابی الخیر از شاعران اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری قمری و همعصر با سلطان ملکشاه سلجوقی بود. گویا ایرانشان بیش از سال ۵۱۱ ه. ق. نزیسته باشد. وی داستان بهمن بن اسفندیار را در قالب بحر متقارب در حدود سال ۵۰۰ هجری قمری یا اندکی پس از آن به نظم درآورده است.
قدیمیترین اشارات به نام شاعر، در دستنوشتههای مجمل التواریخ و القصص است؛ در مجمل التواریخ و القصص، نسخهٔ کتابخانهٔ فؤاد کورپولو در ترکیه، نام شاعر «انشاه» و در نسخهٔ هایدلبرگ آلمان، نام وی «ایرانشاه» و در دستنوشتههای پاریس و چستربیتی از مجمل التواریخ و القصص، «ایرانشان» ضبط شدهاست.
پیرامون زادگاه وی اگرچه جلال متینی مصحح کوشنامه، در مقدمهٔ آن دربارهٔ زادگاه «ایرانشان» سخنی به میان نیاوردهاست؛ اما رحیم عفیفی در پیشگفتار بهمننامه، برپایهٔ شواهدی چنین پنداشتهاست که شاید ایرانشان، برادر «شهمردان بن ابیالخیر» نویسندهٔ نزهتنامهٔ علایی برادر و در نتیجه رازی (اهل ری) بودهباشد.
دو اثر منظوم ایرانشان، بهمننامه و کوشنامه است. بهمننامه پیش از کوشنامه سروده شدهاست.
کوشنامهٔ وی از روی نسخهٔ آماده شده به همت مرکز تحقیقات رایانهای حوزه علمیه اصفهان در گنجور در دسترس قرار گرفته است.
بهمننامهٔ ایرانشان به کوشش آقای سید محمد امین حسینی در گنجور در دسترس قرار گرفته است (آقای محمد امین عبادی حیدر نیز در این راه به ایشان یاری رساندند).
این آمار از میان ۲۰٬۸۲۷ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.
توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرعهای بند قالبهای ترکیبی مثل مخمسها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.
آمار همهٔ شعرهای گنجور را اینجا ببینید.
وزنیابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزنیابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات تارنمای سرود اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومهها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.
ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) | ۲۰٬۸۲۷ | ۱۰۰٫۰۰ |
آمار ابیات برچسبگذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:
ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | مثنوی | ۲۰٬۸۲۷ | ۱۰۰٫۰۰ |
آمار فراوانی تعداد ابیات اشعار این بخش به شرح زیر است (بلندترین شعر شامل ۳۳۸ بیت و کوتاهترین شامل ۳ بیت شعر است):
ردیف | تعداد ابیات شعر | فراوانی | درصد از ۴۷۴ شعر |
۱ | ۱۹ | ۱۸ | ۳٫۸۰ |
۲ | ۱۲ | ۱۶ | ۳٫۳۸ |
۳ | ۲۶ | ۱۴ | ۲٫۹۵ |
۴ | ۱۵ | ۱۴ | ۲٫۹۵ |
۵ | ۲۷ | ۱۴ | ۲٫۹۵ |
۶ | ۱۸ | ۱۴ | ۲٫۹۵ |
۷ | ۱۱ | ۱۳ | ۲٫۷۴ |
۸ | ۸ | ۱۳ | ۲٫۷۴ |
۹ | ۲۱ | ۱۳ | ۲٫۷۴ |
۱۰ | ۱۴ | ۱۲ | ۲٫۵۳ |
۱۱ | ۱۶ | ۱۱ | ۲٫۳۲ |
۱۲ | ۱۰ | ۱۱ | ۲٫۳۲ |
۱۳ | ۲۳ | ۱۱ | ۲٫۳۲ |
۱۴ | ۲۰ | ۱۰ | ۲٫۱۱ |
۱۵ | ۱۳ | ۱۰ | ۲٫۱۱ |
۱۶ | ۲۲ | ۱۰ | ۲٫۱۱ |
۱۷ | ۲۹ | ۹ | ۱٫۹۰ |
۱۸ | ۱۷ | ۹ | ۱٫۹۰ |
۱۹ | ۲۴ | ۸ | ۱٫۶۹ |
۲۰ | ۹ | ۸ | ۱٫۶۹ |
۲۱ | ۳۹ | ۷ | ۱٫۴۸ |
۲۲ | ۳۰ | ۷ | ۱٫۴۸ |
۲۳ | ۴۳ | ۷ | ۱٫۴۸ |
۲۴ | ۲۸ | ۶ | ۱٫۲۷ |
۲۵ | ۳۷ | ۶ | ۱٫۲۷ |
۲۶ | ۳۵ | ۶ | ۱٫۲۷ |
۲۷ | ۳۸ | ۶ | ۱٫۲۷ |
۲۸ | ۵۱ | ۵ | ۱٫۰۵ |
۲۹ | ۷ | ۵ | ۱٫۰۵ |
۳۰ | ۷۲ | ۵ | ۱٫۰۵ |
۳۱ | ۶ | ۵ | ۱٫۰۵ |
۳۲ | ۲۵ | ۵ | ۱٫۰۵ |
۳۳ | ۵۴ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۳۴ | ۳۴ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۳۵ | ۶۴ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۳۶ | ۴۲ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۳۷ | ۶۶ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۳۸ | ۵۵ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۳۹ | ۳۳ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۴۰ | ۳۲ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۴۱ | ۳۶ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۴۲ | ۳۱ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۴۳ | ۴۷ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۴۴ | ۴۵ | ۴ | ۰٫۸۴ |
۴۵ | ۱۳۷ | ۳ | ۰٫۶۳ |
۴۶ | ۶۱ | ۳ | ۰٫۶۳ |
۴۷ | ۵۶ | ۳ | ۰٫۶۳ |
۴۸ | ۹۲ | ۳ | ۰٫۶۳ |
۴۹ | ۴۹ | ۳ | ۰٫۶۳ |
۵۰ | ۵۲ | ۳ | ۰٫۶۳ |
۵۱ | ۴۱ | ۳ | ۰٫۶۳ |
۵۲ | ۴۰ | ۳ | ۰٫۶۳ |
۵۳ | ۷۴ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۵۴ | ۱۱۴ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۵۵ | ۶۰ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۵۶ | ۷۶ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۵۷ | ۵ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۵۸ | ۱۲۵ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۵۹ | ۱۱۲ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۶۰ | ۴۶ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۶۱ | ۶۹ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۶۲ | ۴۸ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۶۳ | ۱۰۹ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۶۴ | ۹۳ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۶۵ | ۶۵ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۶۶ | ۴۴ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۶۷ | ۸۸ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۶۸ | ۳ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۶۹ | ۸۷ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۷۰ | ۱۲۷ | ۲ | ۰٫۴۲ |
۷۱ | ۱۴۸ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۷۲ | ۸۵ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۷۳ | ۱۲۴ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۷۴ | ۷۱ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۷۵ | ۹۵ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۷۶ | ۹۱ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۷۷ | ۱۹۹ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۷۸ | ۶۳ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۷۹ | ۴ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۸۰ | ۱۱۰ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۸۱ | ۱۳۲ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۸۲ | ۲۱۶ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۸۳ | ۱۶۴ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۸۴ | ۱۵۸ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۸۵ | ۱۴۲ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۸۶ | ۱۷۳ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۸۷ | ۲۰۵ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۸۸ | ۱۵۲ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۸۹ | ۸۴ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۹۰ | ۳۳۸ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۹۱ | ۱۹۰ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۹۲ | ۱۸۳ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۹۳ | ۱۴۳ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۹۴ | ۲۲۸ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۹۵ | ۱۵۱ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۹۶ | ۶۷ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۹۷ | ۹۶ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۹۸ | ۲۸۰ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۹۹ | ۱۰۴ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۰۰ | ۱۷۵ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۰۱ | ۱۷۸ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۰۲ | ۸۰ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۰۳ | ۱۶۷ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۰۴ | ۵۳ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۰۵ | ۲۶۶ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۰۶ | ۶۲ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۰۷ | ۸۳ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۰۸ | ۱۰۲ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۰۹ | ۶۸ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۱۰ | ۹۸ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۱۱ | ۱۳۶ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۱۲ | ۸۹ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۱۳ | ۵۷ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۱۴ | ۱۱۶ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۱۵ | ۵۰ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۱۶ | ۵۹ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۱۷ | ۹۴ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۱۸ | ۱۴۱ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۱۹ | ۱۵۹ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۲۰ | ۱۰۳ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۲۱ | ۸۲ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۲۲ | ۹۷ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۲۳ | ۱۰۵ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۲۴ | ۲۲۹ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۲۵ | ۲۸۹ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۲۶ | ۱۴۵ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۲۷ | ۷۳ | ۱ | ۰٫۲۱ |
۱۲۸ | ۲۳۵ | ۱ | ۰٫۲۱ |
آمار ابیات به تفکیک زیربخشهای این قسمت به شرح زیر است (بخشهایی که در این جدول نیامدهاند فاقد شعر بودهاند):
ردیف | بخش | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | کوشنامه | ۱۰٬۱۴۸ | ۴۸٫۷۳ |
۲ | بهمننامه | ۱۰٬۶۷۹ | ۵۱٫۲۷ |