لیس علیک هدٰاهم و لٰکن اللٰه یهدی من یشٰاء و مٰا تنفقوا من خیر فلأنفسکم و مٰا تنفقون إلا ابتغٰاء وجه اللٰه و مٰا تنفقوا من خیر یوف إلیکم و أنتم لاٰ تظلمون ۲۷۲ للفقرٰاء الذین أحصروا فی سبیل اللٰه لاٰ یستطیعون ضربا فی الأرض یحسبهم الجٰاهل أغنیٰاء من التعفف تعرفهم بسیمٰاهم لاٰ یسیلون النٰاس إلحٰافا و مٰا تنفقوا من خیر فإن اللٰه به علیم ۲۷۳

نیست بر تو هدایتشان و لیکن خدا راه می نماید آن را که خواهد و آنچه را که انفاق می کنید از مالی پس باشد از برای خودهامان و انفاق نمی کنید مگر از برای طلب رضای خدا و آنچه را انفاق می کنید از مالی بتمام داده می شود بشما و شما ستمدیده نشوید ۲۷۲ از برای درویشانیست که باز داشته شده اند در راه خدا که توانایی ندارند سیر کردنی در زمین می پندار ایشان را نادان بحال ایشان توانگران از عفت گزینی می شناسی ایشان را بعلامتشان سؤال نمی کنند از مردمان بابرام و آنچه را انفاق می کنید از مالی پس خدا بآن دانا است ۲۷۳

از تو جبری نیستشان بر راه راست

لیک حق هادی است هر کس را که خواست ...

... بر مسلمان و مجوس اکرام کرد

ای خدا ما را به نیکی راه ده

بر رضای خود دل آگاه ده ...

... رد نماید مال را بر صاحبش

از خدا ترسد که او همراه بود

زآنچه شد مابینشان آگاه بود ...

... کای سبب سازم بساز آخر سبب

بسته بیند راهها بر خود همه

بی تنبه زآن جفا ء و مظلمه ...

... آن همه بد ز اتفاقات زمان

پس کنون هم بسته راه ایمنی است

زآنکه ز امر اتفاقی چاره نیست ...

... عاقبت تا چیست هر کس را به نام

شاید اندر توبه گردد راه جو

باز ماند ز انتقام و قهر او ...

ربنٰا لاٰ تزغ قلوبنٰا بعد إذ هدیتنٰا و هب لنٰا من لدنک رحمة إنک أنت الوهٰاب ۸ ربنٰا إنک جٰامع النٰاس لیوم لاٰ ریب فیه إن اللٰه لاٰ یخلف المیعٰاد ۹ إن الذین کفروا لن تغنی عنهم أموٰالهم و لاٰ أولاٰدهم من اللٰه شییا و أولٰیک هم وقود النٰار ۱۰ کدأب آل فرعون و الذین من قبلهم کذبوا بآیٰاتنٰا فأخذهم اللٰه بذنوبهم و اللٰه شدید العقٰاب ۱۱ قل للذین کفروا ستغلبون و تحشرون إلیٰ جهنم و بیس المهٰاد ۱۲

ای پروردگار ما مایل مکن بباطل دلهای ما را پس از آنکه راه نمودی ما را و ببخش ما را از نزد خود رحمتی بدرستی که تو تویی بغایت بخشنده ۸ پروردگار ما بدرستی که تو جمع کنندۀ مردمانی برای روزی که نیست شکی در آن بدرستی که تو خلاف نخواهی کرد وعده را ۹ بدرستی که آنان که کافر شدند هرگز کفایت نکند از ایشان مالهایشان و نه فرزندانشان از خدا چیزی را و آن گروه ایشانند هیمه آتش ۱۰ چون عادت آل فرعون و آنان که بودند پیش از ایشان تکذیب کردند آیتهای ما را پس گرفتشان خدا بگناهشان و خدا سخت عقوبت است ۱۱ بگوی مر آنان را که کافر شدند زود باشد که غلبه کرده شوید و حشر کرده شوید بسوی دوزخ و بد بستریست ۱۲

تو مپیچان قلب ما را ای خدا

بعد از آنکه راه بنمودی به ما

وز جناب خود به ما کن موهبت ...

... در ثباتش ره بدان درگاه ده

بر لقای خویش او را راه ده

از رحیمی رحمت خود در عمل ...

... مر عقوبت های او باشد شدید

سختتر گر بسته شد راه امید

گو به کفار اعنی اهل احتجاب ...

قد کٰان لکم آیة فی فیتین التقتٰا فیة تقٰاتل فی سبیل اللٰه و أخریٰ کٰافرة یرونهم مثلیهم رأی العین و اللٰه یؤید بنصره من یشٰاء إن فی ذٰلک لعبرة لأولی الأبصٰار ۱۳

بدرستی که بود مر شما را آیتی در دو گروه که بهمرسیدند گروهی کارزار کردند در راه خدا و دیگری کافر بودند می دیدند ایشان را که مانند ایشان دیدن بچشم و خدا تأیید می کند بیاری خود آن را که می خواهد بدرستی که در آن هر آینه عبرتیست از برای صاحبان خرد ۱۳

مر شما را آیتی باشد به عین ...

شهد اللٰه أنه لاٰ إلٰه إلاٰ هو و الملاٰیکة و أولوا العلم قٰایما بالقسط لاٰ إلٰه إلاٰ هو العزیز الحکیم ۱۸ إن الدین عند اللٰه الإسلاٰم و ما اختلف الذین أوتوا الکتٰاب إلاٰ من بعد مٰا جٰاءهم العلم بغیا بینهم و من یکفر بآیٰات اللٰه فإن اللٰه سریع الحسٰاب ۱۹

گواهی داد خدا که نیست خدایی مگر او و فرشتگان و صاحبان دانش اقامت کننده بعدل نیست خدایی مگر او که غالب راست کردار است ۱۸ بدرستی که دین نزد خدا اسلام است و اختلاف نکردند آنان که داده شدند کتاب را مگر پس از آنکه آمد ایشان را دانش از راه حسد میانشان و آنکه کافر شود بآیتهای خدا پس بدرستی که خدا زود حساب است ۱۹

در بیان معنی شهادة ذات احدی بر یکتایی و وحدت خود سبحانه ...

فإن حاجوک فقل أسلمت وجهی للٰه و من اتبعن و قل للذین أوتوا الکتٰاب و الأمیین أ أسلمتم فإن أسلموا فقد اهتدوا و إن تولوا فإنمٰا علیک البلاٰغ و اللٰه بصیر بالعبٰاد ۲۰ إن الذین یکفرون بآیٰات اللٰه و یقتلون النبیین بغیر حق و یقتلون الذین یأمرون بالقسط من النٰاس فبشرهم بعذٰاب ألیم ۲۱ أولٰیک الذین حبطت أعمٰالهم فی الدنیٰا و الآخرة و مٰا لهم من نٰاصرین ۲۲

پس اگر حجت گیرند ترا پس بگوی خالص کردم وجهم را از برای خدا و آنکه پیروی کرد مر او بگوی مر آنان را که داده شدند کتاب را و نویسندگان را که آیا منقاد شدید پس اگر منقاد شدند پس بحقیقت راه یافتند و اگر رو گردانیدند پس جز این نیست که بر تو است رسانیدن و خدا بیناست به بندگان ۲۰ بدرستی که آنان که کافر می شوند به آیتهای خدا و می کشند پیغمبران را بناحق و می کشند آنان را که می فرمایند بعدالت از مردمان پس مژده ده ایشان را بعذاب دردناک ۲۱ آن گروه آنانند که ناچیز کردارشان در دنیا و آخرت و نیست ایشان را هیچ یاری کنندگان ۲۲

پس اگر گیرند حجت بر تو گو ...

قل إن کنتم تحبون اللٰه فاتبعونی یحببکم اللٰه و یغفر لکم ذنوبکم و اللٰه غفور رحیم ۳۱ قل أطیعوا اللٰه و الرسول فإن تولوا فإن اللٰه لاٰ یحب الکٰافرین ۳۲ إن اللٰه اصطفیٰ آدم و نوحا و آل إبرٰاهیم و آل عمرٰان علی العٰالمین ۳۳ ذریة بعضهٰا من بعض و اللٰه سمیع علیم ۳۴

بگو اگر هستید که دوست دارید خدا را پس پیروی کنید مرا تا دوست دارد شما را خدا و بیامرزد برای شما گناهان شما را و خداست آمرزندۀ مهربان ۳۱ بگو فرمان برید خدا و رسول را پس اگر رو گردانند پس بدرستی که خدا دوست ندارد کافران را ۳۲ بدرستی که خدا برگزید آدم را و نوح را و آل ابراهیم را و آل عمران را بر جهانیان ۳۳ فرزندان برخی از ایشان از برخی و خدا شنوای دانا است ۳۴

در بیان آنکه دوستی حبیب خدا دوستی خداست ...

... که کنند اظهار حب و انتساب

حب حق از راه تعظیم مسیح

مینمایند ادعاء هست ار صحیح ...

... گر شما دارید عیسی را قبول

ور بگردانید رو از راه دین

کآن بود حق لایحب الکافرین

اصطفا حق داد مر تسلیم را

آدم و نوح آل ابراهیم را

و آل عمران جمله را بر عالمین ...

و یعلمه الکتٰاب و الحکمة و التورٰاة و الإنجیل ۴۸ و رسولا إلیٰ بنی إسرٰاییل أنی قد جیتکم بآیة من ربکم أنی أخلق لکم من الطین کهییة الطیر فأنفخ فیه فیکون طیرا بإذن اللٰه و أبری الأکمه و الأبرص و أحی الموتیٰ بإذن اللٰه و أنبیکم بمٰا تأکلون و مٰا تدخرون فی بیوتکم إن فی ذٰلک لآیة لکم إن کنتم مؤمنین ۴۹ و مصدقا لمٰا بین یدی من التورٰاة و لأحل لکم بعض الذی حرم علیکم و جیتکم بآیة من ربکم فاتقوا اللٰه و أطیعون ۵۰ إن اللٰه ربی و ربکم فاعبدوه هٰذٰا صرٰاط مستقیم ۵۱ و می آموزد او را کتاب و حکمت و توریة و انجیل ۴۸

و فرستاده شد بفرزندان یعقوب که من بحقیقت آمدم شما را بآیتی از پروردگارتان بدرستی که من می سازم برای شما از گل چون شکل مرغی پس می دمم در آن پس می شود مرغی باذن خدا و به می کنم کور مادرزاد را و پیس را و زنده می کنم مردگان را بدستوری خدا و خبر می دهم شما را بآنچه می خورید و آنچه ذخیره می نهید در خانهاتان بدرستی که در آن هر آینه نشانی است مر شما را اگر هستید گروندگان ۴۹ و تصدیق کننده مر آنچه را باشید میان دو دستم از توریة و از برای آنکه حلال کنم برای شما برخی از آنچه حرام کرده شد بر شما و آوردم شما را معجزه از پروردگارتان پس بترسید از خدا و فرمان برید مرا ۵۰ بدرستی که خدا پروردگار من و پروردگار شماست پس بپرستید او را اینست راه راست ۵۱

پس کتاب و حکمتش آموخت حق ...

... پس پرستیدش به وجه انحصار

این بود بر حق تعالی راه راست

پس شدندش قوم منکر که افتراست

... گفت عیسی را که او ابن الله است

گوید این کز راه دانش گمره است

بعد از آن کآمد تو را از حق تمام ...

... وقالت طآیفةࣱ منۡ أهۡل ٱلۡکتٰب آمنوا بٱلذیٓ أنزل علی ٱلذین ءامنوا وجۡه ٱلنهار وٱکۡفروٓا آخرهۥ لعلهمۡ یرۡجعون ۷۲

و دوست داشتند گروهی از اهل کتاب که گمراه کنند شما را و گمراه نمی کنند مکر خودهاشان را و نمی یابند ۶۹ ای اهل کتاب چرا کافر می شوید بآیتهای خدا و شما گواهی می دهید ۷۰ ای اهل کتاب چرا می پوشانید حق را بباطل و پنهان می دارید حق را و شما می دانید ۷۱ و گفتند طایفه از اهل کتاب ایمان آورید بآنچه فرو فرستاده شد بر آنان که ایمان آوردند اول روز و کافر شوید آخرش باشد که ایشان بازگردند ۷۲

دوست دارند اکثری ز اهل کتاب

که شما باشید گمراه از صواب

میکنند اندیشۀ اضلالتان ...

... که بر او باشند در دین منتسب

گو بر ایشان راست ره راه خداست

هر که را خواهد نماید راه راست

کی تواند کرد تلبیس یهود ...

کیف یهدی اللٰه قوما کفروا بعد إیمٰانهم و شهدوا أن الرسول حق و جٰاءهم البینٰات و اللٰه لاٰ یهدی القوم الظٰالمین ۸۶ أولٰیک جزٰاؤهم أن علیهم لعنة اللٰه و الملاٰیکة و النٰاس أجمعین ۸۷ خٰالدین فیهٰا لاٰ یخفف عنهم العذٰاب و لاٰ هم ینظرون ۸۸ إلا الذین تٰابوا من بعد ذٰلک و أصلحوا فإن اللٰه غفور رحیم ۸۹

چگونه راه نماید خدا گروهی را که کافر شدند پس از ایمانشان و گواهی دادند که رسول حق است و آمد ایشان را حجتها و خدا راه ننماید گروه ستمکاران را ۸۶ آن گروه پاداششان آنست که بر آنهاست لعنت خدا و فرشتگان و مردمان همگی ۸۷ جاودانیان در آن سبک کرده نشود از ایشان عذاب و نه ایشان مهلت داده شوند ۸۸ مگر آنان که توبه کردند پس از آن و اصلاح کردند پس بدرستی که خدا آمرزنده مهربانست ۸۹

چون نماید حق به قومی ره نکو ...

... معجزات آمد بر ایشان از اله

کی نماید حق بر استم کاره راه

لعنت است از بهر ایشان از خدا ...

لن تنٰالوا البر حتٰی تنفقوا ممٰا تحبون و مٰا تنفقوا من شی ء فإن اللٰه به علیم ۹۲ کل الطعٰام کٰان حلا لبنی إسرٰاییل إلاٰ مٰا حرم إسرٰاییل علیٰ نفسه من قبل أن تنزل التورٰاة قل فأتوا بالتورٰاة فاتلوهٰا إن کنتم صٰادقین ۹۳ فمن افتریٰ علی اللٰه الکذب من بعد ذٰلک فأولٰیک هم الظٰالمون ۹۴ قل صدق اللٰه فاتبعوا ملة إبرٰاهیم حنیفا و مٰا کٰان من المشرکین ۹۵ نیابید هرگز نیکی را تا انفاق کنید از آنچه دوست می دارید و آنچه را انفاق کنید از چیزی پس بدرستی که خدا بآن داناست ۹۲

همه طعامی بود حلال از برای بنی اسراییل مگر آنچه حرام کرد اسراییل بر خودش پیش از آنکه فرو فرستاده شود تورات بگو پس بیاورید تورات را پس بخوانیدش اگر هستید راستگویان ۹۳ پس هر که افترا بندد بر خدا دروغ را پس از آن پس آن گروه ایشانند ستمکاران ۹۴ بگو راست گفت خدا پس پیروی کنید ملت ابراهیم حق گرای را و نبود از شرک آورندگان ۹۵

لن تنالوا البر حتی تنفقوا ...

... تا قبول افتد دهی گر یک مویز

کم ده و نیکو ده اندر راه او

می بخواه آن را که شد دلخواه او ...

... مال چبود تا دهی کم یا فزون

عاشق مخلوق گر در راه دوست

بگذرد از هر چه کو دارای اوست ...

... دیرتر او را به خود محرم کند

تو به راه عشق خلاق ای دغل

می دهی آن را که رد است و اقل ...

... کآن بز شیر آورم رنجور بود

حاصل او را می کشم در راه تو

لیک دارم خواهش از درگاه تو ...

... پس نمایید از ارادت پیروی

دین ابراهیم را کآمد قوی

او نبود از مشرکان که نسبتش ...

إن أول بیت وضع للنٰاس للذی ببکة مبٰارکا و هدی للعٰالمین ۹۶ فیه آیٰات بینٰات مقٰام إبرٰاهیم و من دخله کٰان آمنا و للٰه علی النٰاس حج البیت من استطٰاع إلیه سبیلا و من کفر فإن اللٰه غنی عن العٰالمین ۹۷ قل یٰا أهل الکتٰاب لم تکفرون بآیٰات اللٰه و اللٰه شهید علیٰ مٰا تعملون ۹۸ قل یٰا أهل الکتٰاب لم تصدون عن سبیل اللٰه من آمن تبغونهٰا عوجا و أنتم شهدٰاء و ما اللٰه بغٰافل عمٰا تعملون ۹۹

بدرستی که اول خانه که بنا نهاده شد از برای مردمان هر آینه آنست که بمکه است خجسته و هدایت از برای جهانیان ۹۶ در آنست آیتهای روشن مقام ابراهیم و کسی که داخل شد آن را باشد ایمن و مر خدا راست بر مردمان حج گزاردن آن خانه هر که استطاعت دارد بسوی او راه را و کسی که کافر شد پس بدرستی که خدا بی نیاز است از جهانیان ۹۷ بگو ای اهل کتاب چرا کافر می شوید بآیتهای خدا و خدا گواه است بر آنچه می کنید ۹۸ بگو ای اهل کتاب چرا باز می دارید از راه خدا کسی را که ایمان آورد می خواهید آن را کج و شما شاهدانید و نیست خدا غافل از آنچه می کنید ۹۹

مکه در ارض است اول خانه ای ...

... هست آیتها در آن بر مردمان

جای ابراهیم و زو پیدا نشان

هر که داخل گشت در وی ایمن است ...

... دور خود چون کرم پیله می تنید

گو چرا دارید باز آن را ز راه

کش بود ایمان به حق بی اشتباه ...

یٰا أیها الذین آمنوا إن تطیعوا فریقا من الذین أوتوا الکتٰاب یردوکم بعد إیمٰانکم کٰافرین ۱۰۰ و کیف تکفرون و أنتم تتلیٰ علیکم آیٰات اللٰه و فیکم رسوله و من یعتصم باللٰه فقد هدی إلیٰ صرٰاط مستقیم ۱۰۱ یٰا أیها الذین آمنوا اتقوا اللٰه حق تقٰاته و لاٰ تموتن إلاٰ و أنتم مسلمون ۱۰۲

ای آن کسانی که گروید اگر فرمانبرید گروهی را از آنان که داده شدند کتاب را برگردانند شما را پس از ایمان آوردنتان کافران ۱۰۰ و چگونه کافر می شوید و شما خوانده می شوید بر شما آیتهای خدا و در میان شماست رسول او و آنکه متوسل شود بخدا پس بحقیقت هدایت یافته براه راست ۱۰۱ ای آن کسانی که گرویدید بترسید از خدا سزای ترسیدنش و نمیرید البته مگر و شما باشید مسلمان ۱۰۲

ای گروه مؤمنان ز اهل کتاب ...

... چون مجاهد کافکند نفسش به چاه

با هوایش گر رود گامی به راه

کی شما کافر شوید از هیچ رو ...

... هر زند بر ذیل حق چنگ اندرش

پس هدایت یافت او بر راه راست

خاصه گر حقش به راه راست خواست

اتقوا الله ای گروه مؤمنان ...

... تا شناسی دزد را از پادشاه

هر شکم خواری نباشد پیر راه

از دو صد صوفی یکی صاحبدل است ...

... میکند آیات خود را حق بیان

راه تا یابید بر وی زآن نشان

وز شما باید گروهی سوی خیر ...

... امر و نهی اش از طریق دیگر است

خلق را از راه دل خواند به رب

نی چو ارباب مجاز از نطق و لب ...

... حق پرست و مؤمن و مسلم شدند

برده اند از راه دین فرمان حق

رسته اند از کفر و ظلم ماسبق ...

... حق بود از بهر مؤمن تکیه گاه

کن توکل پس قدم بر نه به راه

... جز وجود و بود مطلق هیچ نیست

مست گشتم رفت راه از دست باز

نامه را درپیچ کآمد دلنواز ...

... هم تو یابی گر کنی یک لحظه فکر

اول آنکه راه بیع از هر گذر

تنگ گردد بر خلایق در اثر ...