... از هجوم موج بر خود می کشد لشکر محیط

عالمی را می کشی زیر نگین اعتبار

گر شوی بر آبروی خویش چون گوهر محیط ...

... صفحه واری شاید از توفان کند مسطر محیط

عزت و خواری غبار ساحل تمییز ماست

ورنه از کف فرق نگرفته است تا عنبر محیط ...

... موج تا باقیست دستی می زند بر سرمحیط

بیدل از وضع قناعت بار دوش کس نی ام

کشتی ما چون صدف گیرد به سرکمتر محیط

غبار تفرقه هر جا بود مقابل جمع

به هم رسیدن لب هاست قاصد دل جمع ...

... کجا بریم غم ذلت گرانجانی

که می کشیم به یک ناقه بار محمل جمع

تو در خیال تعلق فسرده ای ورنه ...

... پیش از آن کز خاک من بالد نهال زندگی

می رسد از بار دل در گوشم آواز رکوع

پیچ و تاب موجها یکسرگهرگردیدن است ...

... چه آفتی تو که نقاش فتنه نگهت

به رنگ رفته کشد مخمل غبار فرنگ

چو گل جز این که گریبان درم علاجی نیست ...

... تفاوت عدم و کم مدان پری تا سنگ

به دوش برق کشیدیم بار خود بیدل

ز خویش رفتن ما اینقدر نداشت درنگ

بازآکه بی جمالت توفان شکسته بر دل

تو بار بسته بر ناز ما دست بسته بر دل

سرو تو در چه گلشن دارد خرام عشرت ...

... رشته شمع است مژگانم که گوهرهای اشک

بسکه چیدم بیدل امشب کرد دیگر بار گل

... عافیت مفتست اگر در ضبط خود کوشد کسی

چون پریشان شد نگردد جمع دیگر بار گل

بوی دردی می تراود از مزاج نوبهار

در غبار رنگ دارد ناله بیمارگل

وحشتی می باید اسبابی دگر در کار نیست ...

... آسمانها سر به جیب فکر ماست

تاکجا بار امانت برد خم

بی وجود آثار امکان باطل است ...

... رنگ شمعی ست که من باخته ام

رم آهو به غبارم نرسد

در قفای نگهی تاخته ام ...

... یک دو دم با سر پل ساخته ام

بیدل این بار که بر دوش من است

مژه تا خم شود انداخته ام

... نیستم دلکوب این محفل چو مینای تهی

پیشتر از رفتن خود بار قلقل بسته ام

از گهر ضبط عنان موج دریا روشن است ...

... دوش آزادی تحمل طاقت اسباب نیست

خفته ام بر خاک اگر بار توکل بسته ام

از هجوم ناتوانی ها به رنگ آبله ...

... این رشته را خیال چه فتراک کرده ام

طاقت به دوش کس ننهد بار احتیاج

وامانده ام که تکیه بر افلاک کرده ام ...

دیده مشتاقی از هر مو به بار آورده ام

نخل بادامی ز باغ انتظار آورده ام ...

... از تحیر زور بر آیینه زار آورده ام

حاصل معنیست با حسن عبارت ساختن

کعبه جویان رو به خاک پای یار آورده ام ...

... بی فضولی نیست هر چند انکسار آورده ام

بیدلانت عالمی دارند در بار نیاز

تحفه ام این بس که خود را در شمار آورده ام

... به فسردنم همه تن الم به تردد آبله در قدم

چو غبار داغ نشستنم چو سرشک ننگ روانی ام

سحر طلسم هوا قفس همه جاست منفعل هوس

چه قدر عرق کندم نفس که به شبنمی بستانی ام

ز کدورت من و ما پرم غم بار دل به که بشمرم

ستم است سنگ ترازویی که نفس کشد ز گرانی ام ...

... نه به نقش بسته مشوشم نه به حرف ساخته سرخوشم

نفسی به یاد تو می کشم چه عبارت و چه معانی ام

همه عمر هرزه دویده ام خجلم کنون که خمیده ام ...

... چو گوهر صد زبان از یک لب بی مدعا بستم

ندارد بی دماغی طاقت بار هوس بردن

من و ما کاروان ها داشت محمل بر دعا بستم ...

... پایمال عطسه گشتم تا هوا برداشتم

خواهشم آخر به زیر بار منت پیرکرد

پیکرم خم شد زبس دست دعا برداشتم

هرکجا رفتم غبار زندگی در پیش بود

یارب این خاک پریشان از کجا برداشتم ...

... چون شرر خود را ازبن ره جای پا برداشتم

بار هستی پیش از ایجادم دلیل عجز بود

چون هلال اول همان پشت دوتا برداشتم ...

... چون جرس از بس نزاکت محمل افتاده ست شوق

کاروانها بار بستم گر صدا برداشتم

شبنم من زین چمن تا یک عرق آید به عرض

بار صد ابرام بر دوش حیا برداشتم

طاقتم از ناتوانیهای مژگان مایه داشت ...

... کو لغزش پایی که به ناموس وفایت

بار دو جهان گیرم و بر دوش خود افتم

عمریست که دریا به کنار است حبابم ...

... تا در قدم سرو قباپوش خود افتم

بیدل همه تن بار خودم چون نفس صبح

بر دوش که افتم اگر از دوش خود افتم

... چندان که قدم پیش نهم باز پس افتم

از بس که دو تا گشته ام از بار ضعیفی

خلخال شمارد چو به پای مگس افتم ...

... چون برون افکند خال روی خوبان یافتم

آن سماروغی که می رست از غبارکوچه ها

چشم مالیدم شکوه چتر شاهان یافتم ...

... خلق زحمت می کشد در خورد تمییز فضول

ناقه مست و بار بر دوش شتربان یافتم

هرکرا جستم چو من گمگشته تحقیق بود ...

... شدم پیر کاین طرح آغوش کردم

اگر بار هستی گران نیست بیدل

خمیدن چرا زحمت دوش کردم

... غرور کبریایی داشتم در ملک آزادی

ز بار دل خمیدم تا تواضع با فلک کردم

قناعت احتراز از تشنه کامی دارد ای منعم ...