... مرکب صبر مرا هر لحظه در زین آورد

چرخ از کف الخضیب انگشت حیرت هر زمان

پیش آن رخسارزی دندان پروین آورد ...

... مسرعان وهم را موقوف بر عزمت مسیر

روشنان چرخ را مقصور بر حکمت مراد

برکشد دست قدر این فوطۀ کحلی چرخ

گر اشارت ترا ننماید از جان انقیاد ...

... پشت پای همت تو عالم کون و فساد

بی خم طغرای چین ابروی تو چرخ را

نیست بر منشور دیوان حوادث اعتماد ...

... شمۀ لطفت دم عیسی مریم آمده

اختران چرخ را شمشیر عزمت کرده یی

خستگان دهر را لطف تو مرهم آمده

زین مبارک مقدم میمون تو در بزم چرخ

چنگ ناهید از طرب در زیر و در بم آمده ...

... ماه منجوق قبۀ اعظم

نعل یکران چرخ پیمایت

نقش بند و گره گشای جهان ...

... عالم شرع روشن از رایت

کوکب چرخ همچو کوکب کفش

میدهد بوسه بر کف پایت ...

... گشته مقهور تیغ عصمت تو

چرخ صوفی نهاد ازرق پوش

خادم خانقاه همت تو ...

... خاک بر سر نهاد خصم تو تاک

چرخ پیشت نهاد سر برخاک

دست راد تو مقصد املست ...

... نقاش ذهن مثل تو اندر خیال ها

بر چرخ مشتری که سعادت ازو برند

گیرد همی ز طالع مسعود فال ها ...

... کفش سر چشمۀ فیض سخا باد

بدان تا نگسلد از گردش چرخ

زجانش رشتۀ جانت دو تا باد ...

... پیدا نمیشود که شکستست یا درست

چرخ سیاه کار کند هر سپیده دم

بر زلف پر شکنج تو درس جفا درست ...

... از پیسه ریسمان زمانه کمند کرد

هر شام چرخ بر لب بام جلال تو

بر آتش شفق ز ستاره سپند کرد ...

... بر تارک عروس بقایت کند نثار

عطار چرخ عنبر و کافور روزگار

پیوسته تاب مهر تو در جان آفتاب ...

... کوته شود ز دامن اعمار دست مرگ

چرخ ارکند ز لطف تو دستور روزگار

این رسم جود کز دل و دست تو دیده ایم ...

... اقبال را مقام بر این آستانه باد

هر تیر دیده دوز که از شست چرخ جست

انرا ز طاق ابروی خصمت نشانه باد ...

... تا زان نقاب سازد و در روی خور کشیم

از بهر قصد چرخ بدامن کشیم سنگ

چون کوه چند بیهده تیغ و کمر کشیم ...

... چون کار این جهان را جز مختصر ندید

چرخ هزار دیده فرو بیخت خاک او

چندانکه جست جز همه فضل و هنر ندید ...

... آوخ که چون بدید بتحقیق روی کار

آورد پشت او بزمین چرخ کینه دار

دیدی چه کرد خوجه که ناگهان برفت ...

... کز ناگه آن چنان بتن ناتوان برفت

بر نقره خنگ چرخ سواری همی نمود

و او کرد سرکشی و ز دستش عنان برفت ...

... خاییده دل نگشت بدندان روزگار

دیدی که هم ز پای درآورد دست چرخ

مردی که مرد بود بمیدان روزگار ...

... باشد بجای خود که نباشد بجای خویش

هر کام دل که چرخ کسی را دهد بطبع

عاقل نخواندش بجز از خونبهای خویش ...

... سیلاب مرگ شهر معانی خراب کرد

بیداد چرخ بحر معانی سراب کرد

پیوند خوشدلی ز زمانه بریده شد ...

... گفتم آخر نه جمله هفت اقلیم

زیر دوران چرخ گردانست

دور و نزدیک جاودان زبرش ...

... دلم قفل محنت بروبر گشادی

دریغا اگر چرخ یاری ندادی

چه در دست کز چرخ در دل ندارم

چه کارست کز دهر مشکل ندارم ...

... از پی نقشهای دیوارش

چرخ و خورشید لاجور دوزرست

راست گویی که از طریق نهاد ...

... دولت و بخت جز بدین مدخل

چرخ دربانیش چو بستد گفت

زین نکوتر مخواه بیت عمل ...

ای بزرگی که همت تو شکست

بر دل و پشت چرخ دون آورد

قدر از راستی انصافت ...

... کجا رسد سوی درگاه تو قلاوزوهم

که راه خود همه تا چرخ هفتمین داند

بسالها نرسد آفتاب روشن دل ...

... از دو نیر بگریۀخونین

چرخ را دیدگان برون افتاد

کهکشان راه اشک خونین است ...

... مهره اندر گشاد خون افتاد

چرخ بدساز شش دری سازید

درلباسات دست خون یازید ...

... منافقی دو دلست آنک از نهان انگور

چو چرخ دیده ور و همچو دهر مردافکن

یقین بدان که جهانست در جهان انگور ...

... و تجلی صفات عظموت هم بر دو نوع است صفت حیی و قیومی و صفت کبریا و عظمت و قهاری چون بصفت حیی و قیومی متجلی شود فنا الفنا پدید آید و بقا البقا روی نماید و حقیقت آن نور ظاهر گردد چنانک فرمود یهدی الله لنوره من یشا ظهوری که هرگز خفا نپذیرد و طلوعی که از غروب ایمن گرداند

در تجلی صفات جمال گاه ستر بود و گاه تجلی زیراک مقام تلوین است اما اینجا که تجلی صفات جلال است مقام تمکین است دورنگی بر خاسته اگرچه سخت نادره باشد چنانک وقتی شیخ ابوسعید در مجلس شیخ ابو علی دقاق- قدس الله روحهما- حاضر بود شیخ ابو علی در مقام تجلی سخن میراند شیخ ابو سعید را حالت جوانی بود و غلبات وقت بر خاست و گفت ای شیخ این حدیث بر دوام باشد گفتا بنشین که نباشد دوم بار برخاست و گفت این حدیث بردوام باشد گفتا بنشین که نباشد ساعتی بنشست سیم بار بر خاست و گفت ای شیخ این حدیث بر دوام باشد گفت نباشد و اگر باشد نادره باشد شیخ ابو سعید نعره ای بزد و در چرخ آمد و میگفت این ازان نادره هاست این ازان نادره هاست درین مقام آنچ ایمان بود عیان گشت و عیان در عین نهان شد اعتبار از کفر و ایمان برخاست و دورنگی وصال و هجران نماند چنانک مولف گوید

باروی تو روی کفر و ایمان بنماند ...

... چون مالک ممالک گشت هر چ آن وقت به وام ستده بود تا رد بایست کرد اکنون ملک او شود و او بمالکیت دران تصرف کند و بنیابت و خلافت حق جملگی عوالم غیب و شهادت را ببندگی بر کار دارد و بر عتبه توحید با قرار در آرد بیت

حلقه در گوش چرخ و انجم کن

تا دهندت ببندگی اقرار ...

... در مرتبه چهارم که بر صفات آتشی گذر کند چراغها و شمعها و مشعله ها و برقها و خرمنهای آتش و وادیهای آتش و سوخته ها و شعله های آتش و جنس این می بیند

در پنجم مرتبه چون بر صفات افلاک و اجرام سماوی گذر کند خود را بر آسمانها رفتن و پریدن و عروج کردن از آسمان بآسمان و گردانیدن چرخ و فلک و اشباه آن بیند

در ششم مرتبه چون بر ملکوت کواکب و انجم گذ افتد ستاره و ماه و خرشید و انوار و آنچ بدان ماند بیند ...

... در فریبد ولیک ندهد آب

بس که آورد چرخ شاه و وزیر

ملکشان داد و گنج وتاج و سریر ...

... آب حیات خورده خضروار میرویم

گرچه چو چرخ کور و کبود آمدیم لیک

با صدهزار دیده فلک سار میرویم ...