... هم یکی بادی برو خواند یموت

حال دریا ز اضطراب و جوش او

فهم کن تبدیلهای هوش او ...

... تا شود این نار عالم جمله نور

آب دریا جمله در فرمان تست

آب و آتش ای خداوند آن تست ...

... دوزخست این نفس و دوزخ اژدهاست

کو به دریاها نگردد کم و کاست

هفت دریا را در آشامد هنوز

کم نگردد سوزش آن خلق سوز ...

... آن رسول اینجا رسید و شاه شد

سیل چون آمد به دریا بحر گشت

دانه چون آمد به مزرع گشت کشت ...

... آنکه افزون از بیان و دمدمه ست

ای دریغا اشک من دریا بدی

تا نثار دلبر زیبا بدی ...

... همچو موج بحر جان زیر و زبر

زیر دریا خوشتر آید یا زبر

تیر او دلکش تر آید یا سپر ...

... ورنه هم افهام سوزد هم زبان

من چو لب گویم لب دریا بود

من چو لا گویم مراد الا بود ...

... آب و آتش مر ترا گردد سپاه

نوح و موسی را نه دریا یار شد

نه بر اعداشان به کین قهار شد ...

... غرقه ای نه که خلاصی باشدش

یا به جز دریا کسی بشناسدش

عقل جزو از کل گویا نیستی ...

... چون تقاضا بر تقاضا می رسد

موج آن دریا بدینجا می رسد

چونک قصه حال پیر اینجا رسید ...

... هر دو بر هم می زنند از تحت و اوج

بر مثال آب دریا موج موج

صورت بر هم زدن از جسم تنگ ...

... حلم ایشان کف بحر حلم ماست

کف رود آید ولی دریا بجاست

خود چه گویم پیش آن در این صدف

نیست الا کف کف کف کف

حق آن کف حق آن دریای صاف

کامتحانی نیست این گفت و نه لاف ...

... هست جاری دجله ای همچون شکر

در میان شهر چون دریا روان

پر ز کشتیها و شست ماهیان ...

... که نگه دار آب ما را از خسان

یا رب آن گوهر بدان دریا رسان

گرچه شویم آگهست و پر فنست ...

... ماهی خاکی بود درویش نان

شکل ماهی لیک از دریا رمان

مرغ خانه ست او نه سیمرغ هوا ...

... پرخیالی اعمیی بی دیده ای

نقش ماهی را چه دریا و چه خاک

رنگ هندو را چه صابون و چه زاک ...

... گر تو محوی بی خطر در آب ران

آب دریا مرده را بر سر نهد

ور بود زنده ز دریا کی رهد

چون بمردی تو ز اوصاف بشر ...

... گرچه آن صورت نگنجد در فلک

نه بعرش و فرش و دریا و سمک

زانک محدودست و معدودست آن ...

... بی بهارش غنچه ها ناکفته بود

چون ز دریا سوی ساحل بازگشت

چنگ شعر مثنوی با ساز گشت ...

... و آفتاب چرخ بند یک صفت

گاه خورشیدی و گه دریا شوی

گاه کوه قاف و گه عنقا شوی ...

... گفتم ای دل آینه کلی بجو

رو به دریا کار بر ناید به جو

زین طلب بنده به کوی تو رسید ...

... کز پس پانصد تامل دیگران

گفتیی در باطنش دریاستی

جمله دریا گوهر گویاستی

نور هر گوهر کزو تابان شدی ...

... تو چه داری و چه حاصل کرده ای

از تک دریا چه در آورده ای

روز مرگ این حس تو باطل شود ...

... خبث یارش را چو از شه گوش کرد

در زمان دریای خشمش جوش کرد

کف برآورد آن غلام و سرخ گشت ...

... هم زمین و بحر و هم مهر و فلک

زنده از وی همچو کز دریا سمک

پس چرا از ابلهی پیش تو کور ...

... گر براق و تازیان ور خود خرند

وانک گردشها از آن دریا ندید

هر دم آرد رو به محرابی جدید ...

... زانک محسوسات دونتر عالمیست

نور حق دریا و حس چون شب نمیست

لیک پیدا نیست آن راکب برو ...

... ریش تشبیه مشبه را مخند

پای در دریا منه کم گوی از آن

بر لب دریا خمش کن لب گزان

گرچه صد چون من ندارد تاب بحر ...

... زانک دل حوضست لیکن در کمین

سوی دریا راه پنهان دارد این

پاکی محدود تو خواهد مدد ...

... در کف طفلان چنین در یتیم

در چه دریا نهان در قطره ای

آفتابی مخفی اندر ذره ای ...